Wojna i pokój - korzenie i normatywne podstawy współczesnego porządku prawnego i międzynarodowego 3800-NZ-S5-25
Zajęcia mają na celu pogłębioną analizę historycznych, filozoficznych i prawnych fundamentów, które ukształtowały współczesny porządek prawny i międzynarodowy w kontekście wojny i pokoju. Punkt wyjścia stanowi refleksja nad ewolucją myśli normatywnej – od klasycznych koncepcji sprawiedliwej wojny (bellum iustum) i pokoju perpetuum po współczesne reżimy prawa międzynarodowego publicznego.
W ramach kursu uczestnicy zapoznają się z kluczowymi tekstami filozoficznymi (m.in. św. Augustyna, Grocjusza, Kanta), traktatami międzynarodowymi (Karta Narodów Zjednoczonych, Konwencje Genewskie), a także instytucjonalnymi i prawnymi mechanizmami utrzymywania pokoju i rozwiązywania konfliktów (np. rola Rady Bezpieczeństwa ONZ, Międzynarodowego Trybunału Karnego, doktryna odpowiedzialności za ochronę – R2P).
Szczególna uwaga zostanie poświęcona:
napięciu między suwerennością państw a ochroną praw człowieka,
transformacji prawa wojny (ius ad bellum i ius in bello),
legitymizowaniu interwencji zbrojnych i humanitarnych,
współczesnym wyzwaniom normatywnym (wojny hybrydowe, terroryzm, broń autonomiczna, cyberkonflikty).
Zajęcia mają charakter interdyscyplinarny – łączą podejścia z zakresu prawa, filozofii, stosunków międzynarodowych i historii idei.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu zajęć student/ka:
- rozumie historyczne i filozoficzne podstawy norm prawnych dotyczących wojny i pokoju,
- potrafi krytycznie analizować współczesne konflikty z punktu widzenia prawa międzynarodowego,
- zna główne dokumenty i instytucje regulujące użycie siły w stosunkach międzynarodowych,
- potrafi zidentyfikować i ocenić normatywne dylematy związane z interwencjami i bezpieczeństwem międzynarodowym.
Nabyta wiedza:
Student/ka zdobędzie pogłębioną wiedzę z zakresu:
- historycznego rozwoju norm dotyczących wojny i pokoju, od tradycji prawa naturalnego i klasycznych teorii (Augustyn, Grocjusz, Kant), po współczesne regulacje prawa międzynarodowego;
- struktury, źródeł i funkcjonowania prawa międzynarodowego publicznego, w szczególności w kontekście użycia siły zbrojnej, ochrony ludności cywilnej oraz legalności interwencji;
- roli i znaczenia instytucji międzynarodowych (ONZ, Międzynarodowy Trybunał Karny, Rada Bezpieczeństwa ONZ) w utrzymaniu pokoju i reagowaniu na naruszenia prawa;
- kluczowych dokumentów normatywnych, takich jak Karta Narodów Zjednoczonych, Konwencje Haskie i Genewskie, Deklaracja Praw Człowieka;
- filozoficzno-etycznych fundamentów prawa wojny i pokoju, w tym pojęć wojny sprawiedliwej, suwerenności, odpowiedzialności za ochronę, pokoju negatywnego i pozytywnego;
- współczesnych wyzwań dla prawa międzynarodowego – wojny hybrydowe, cyberkonflikty, broń autonomiczna, zmiana klimatu jako zagrożenie pokoju.
Nabyte umiejętności:
Student/ka będzie potrafił(-a):
- analizować złożone problemy prawne i etyczne związane z wojną i pokojem w kontekście międzynarodowym;
- interpretować i stosować normy prawa międzynarodowego do rzeczywistych przypadków (case studies, analiza traktatów, orzecznictwo międzynarodowe);
- dyskutować i argumentować stanowiska w oparciu o wiedzę prawną, filozoficzną i politologiczną;
- identyfikować i oceniać legitymizację użycia siły w różnych kontekstach: interwencji humanitarnych, wojen prewencyjnych, operacji pokojowych;
- krytycznie ocenić efektywność mechanizmów prawa międzynarodowego w zapobieganiu konfliktom i zapewnianiu sprawiedliwości międzynarodowej;
- samodzielnie prowadzić badania interdyscyplinarne, łącząc wiedzę z zakresu prawa, filozofii, historii i stosunków międzynarodowych.
Nabyte kompetencje społeczne:
W zakresie postaw student:
- rozpoznaje filozoficzny wymiar zagadnień politycznych
- nabiera krytycznego dystansu do zagadnień politycznych
- kształtuje otwarte nastawienie do różnorodności społeczno-politycznych poglądów
Kryteria oceniania
- aktywność na zajęciach: 40%
- przygotowanie referatu (tekstu wprowadzającego): 60%
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2 w semestrze
Literatura
I. Kant, „Do wiecznego pokoju”
M. Walzer, Wojny sprawiedliwe i niesprawiedliwe”
J. Rawls, Prawo ludów”
P. Frankowski, D. Dziwisz, „Wojna i zmiana w środowisku międzynarodowym”
M. Muszyński, „O pojęciu, koncepcji i współczesnej roli prawa międzynarodowego w perspektywie historycznej”
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: