Obecność rzeczy w filozofii współczesnej 3800-NZ-S1-25
Ernst Bloch w jednym z esejów filozoficznych ze zbioru Ślady dzieli się z czytelnikiem pewną intuicją wyrażoną w pytaniu: „czy przedmioty poza swą stroną użytkowości nie przynależą do obcego przecież, trzeba to powiedzieć, świata, świata, z którego nikt do nas jeszcze nie zawitał”. Ledwie zasygnalizowany tu przez Blocha niepokój związany z obecną w filozofii tendencją do redukowania rzeczy do narzędzia lub przedmiotu poznania, wpisanie jej w kontekst instrumentalny oraz umieszczenie jej w relacji podmiotowo-przedmiotowej będzie osią przewodnią tematyki podjętej podczas seminarium. Obecność rzeczy poza wskazanym powyżej kontekstem jest trudna a nawet niemożliwa do uchwycenia przez filozofię systematyczną. Odpowiedzią na bezradność kierunków scjentystycznych oraz projektów filozofii oświeceniowej będzie przesunięcie badań nieredukowalnej do relacji podmiotowo-przedmiotowej, obecności rzeczy, w której rzecz podlega władzy podmiotu, na wspólny obszar współczesnej filozofii i literatury.
Wybór zagadnień:
1. Obecność rzeczy. Od efektu realności do sekretnego życia rzeczy.
2. Rzeczy jako epifanie.
3. Naga rzecz.
4. Jednostkowa rzecz a zbiory rzeczy (kolekcje, archiwa, fetyszyzm towarowy)
5. Przerwany obieg - resztki, rzeczy zepsute, śmieci jako ślady obecności rzeczy.
6. Ciemna materia rzeczy zepsutych czy przepływy materiałów?
7. Literatura - „po stronie rzeczy”.
8. Niepewny status ontologiczny - manekiny, lalki i automaty.
9. Melancholia i smutek stan rzeczy.
10. Rzeczy jako świadkowie i świadectwa.
Pełny zestaw zagadnień zostanie podany po zapoznaniu się z preferencjami i realizowanymi przez seminarzystów projektami badawczymi.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Nabyta wiedza:
absolwent zna i rozumie
- w pogłębionym stopniu – metody badawcze i strategie argumentacyjne wybranej dyscypliny filozoficznej oraz metody interpretacji tekstu filozoficznego
K_W02
P7S_WG
- wybrane kierunki i stanowiska rozwojowe współczesnej filozofii w zakresie jednego bloku głównych dyscyplin filozoficznych: 1) logika i filozofia języka, metafizyka, epistemologia, filozofia umysłu 2) etyka, filozofia polityki, filozofia społeczna 3) estetyka, filozofia kultury, historia filozofii
K_W06
P7S_WG
- w pogłębionym stopniu – zależność między kształtowaniem się idei filozoficznych a zmianami w kulturze i w społeczeństwie; rozumie fundamentalną rolę, jaką idee filozoficzne odgrywają w powstawaniu dzieł i instytucji kultury
K_W11
P7S_WG P7S_WK
Nabyte umiejętności:
absolwent potrafi:
- samodzielnie interpretować tekst filozoficzny, twórczo i innowacyjnie komentować i konfrontować tezy pochodzące z różnych tekstów
K_U01
P7S_UW
- wykrywać zależności pomiędzy kształtowaniem się idei filozoficznych a procesami społecznymi i kulturalnymi oraz określać relacje między tymi zależnościami
K_U16
P7S_UW
Nabyte kompetencje społeczne:
absolwent jest gotów do:
- aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i kulturalnym; interesuje się nowatorskimi koncepcjami filozoficznymi w powiązaniu z innymi częściami życia kulturalnego i społecznego i zachęca do wdrażania tych koncepcji
K_K05
P7S_KO
- aktywnego uczestnictwa w działaniach na rzecz zachowania dziedzictwa filozoficznego i wykorzystywania go w rozumieniu wydarzeń społecznych i kulturalnych
K_K06
P7S_KO
Kryteria oceniania
Ocena udziału aktywności studenta w dyskusjach seminaryjnych i stopnia zaangażowania w pracę badawczą na zajęciach; ocena jakości przygotowania i wygłoszenia referatu zdającego sprawę z indywidualnych badań lub prezentacji poszerzającej zakres problematyki omawianej na zajęciach.
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2
Literatura
H. Arendt, „Kondycja ludzka”, Warszawa 2020, fragm.
W. Benjamin, „Rozpakowuję swoją bibliotekę”, w: tegoż, „Krytyka i narracja. Pisma o literaturze”, Warszawa 2018.
M. Blanchot, „Przestrzeń literacka”, Warszawa, fragm..
E. Bloch, „Ślady”, Kraków 2012.
I. Calvino, „Francis Ponge”, w: „Literatura na świecie”, nr. 9-10/2006.
G. Deleuze, „Literatura i życie”, w: tegoż: „Krytyka i klinika”, Łódź 2016.
J. Derrida, D. Attridge, „Ta dziwna instytucja zwana literaturą”, w: „Dekonstrukcja w badaniach literackich”, red. R. Nycz, Gdańsk 2000.
J. Derrida, „Signéponge-Signsponge”, Columbia UP 1984.
E. Freedgood, „Idee w rzeczach. Ulotne znaczenie powieści wiktoriańskich”, Warszawa 2017.
E. Levinas, „Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności”, Warszawa, fragm.
V. Nelson, „Sekretne życie lalek”, Kraków 2009, fragm.
P. Paziński, „Atrapy stworzenia”, Kraków – Budapeszt – Syrakuzy 2020.
F. Ponge, „My Creative Method”, w: „Literatura na świecie”, nr. 9-10/2006.
F. Ponge, „Po stronie rzeczy”, w: „Literatura na świecie”, nr. 9-10/2006.
J.J Rousseau, „Przechadzki samotnego marzyciela”, Warszawa 1967.
„Rzeczowy świadek”, red. K. Grzybowska, S. Papier, R. Syndyka, Kraków 2020
J. P. Sartre, „Człowiek i rzeczy”, w: „Literatura na świecie”, nr. 9-10/2006.
W. G. Sebald, „Opis nieszczęścia. Eseje o literaturze”, Wrocław 2019.
B. Shallcross, „Rzeczy i zagłada”, Kraków
oraz krótkie teksty literackie
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: