Wybrane problemy ontologii współczesnej 3800-NZ-M4-23
Przedmiotem wykładu będą następujące problemy metafizyczne i wybrane propozycje ich rozwiązania:
(I) Czym jest tożsamość, takożsamość, identyczność? Tożsamość rzeczy, organizmu, osoby, szkoły filozoficznej, narodu. Kryteria tożsamości.
(II) Czym jest relacja, a czym struktura? Jakie są rodzaje połączeń i struktur?
(III) Czym jest zmiana? Jakie są rodzaje zmian? (jakościowa, ilościowa, mereologiczna, lokacyjna, substancjalna, intencjonalna). Czy można redukować zmiany jednego typu do zmian innego typu?
(IV) Czym jest rzecz? Wybrane koncepcje – m.in. tomistyczna (materia podzielna w nieskończoność), atomistyczna, hylemorficzna, logiczno-atomistyczna, fenomenologiczna, ewentystyczna, substratowa, wiązkowa, tropowo-nuklearna.
(V) Jakie są sposoby istnienia obiektów? Wybrane koncepcje – m.in. realne, idealne, absolutne, intencjonalne. Czym jest trwanie? Wybrane koncepcje.
(VI) Przedmiot – własność – czas – miejsce. Stany rzeczy i ich możliwe struktury (w endurantyzmie, perdurantyzmie, adwerbalizmie, faktyzmie, adpropertyzmie). Zdarzenia a stany rzeczy.
(VII) Rozmaitość pytań przyczynowych. Jaka jest istota związku przyczynowo-skutkowego? Jakie są człony i własności relacji kauzalnej? Wybrane koncepcje: J. St. Milla, regularnościowa D. Hume’a, Szkoły Lwowsko-Warszawskiej (K. Twardowski, J. Łukasiewicz, M. Kreutz, Z. Zawirski), INUS, kontrfaktyczna, syngularystyczna, probabilistyczna, sprawcza.
(VII). Czym jest wartość i jaka jest jej kategoria ontyczna (rzecz, cecha, relacja, sposób istnienia, stan rzeczy)?
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Nabyta wiedza:
Student zdaje sobie sprawę z niesamowitej wręcz różnorodności odpowiedzi na poszczególne, podstawowe pytania ontologiczne. Świadomy jest wieloznaczności słów takich jak np. „identyczność”, „połączenie”, „struktura”, „rzecz”, „zmiana”, „przyczyna”. Student rozumie różnice między poszczególnymi koncepcjami i rozpoznaje tkwiące u ich podstawy założenia filozoficzne.
Nabyte umiejętności:
Student potrafi odróżniać i wskazywać poszczególne pojęcia identyczności, rzeczy, zmiany, przyczyny itd., dokonywać analizy poszczególnych pojęć i całych koncepcji, a także przeprowadzić analizy porównawcze omawianych pojęć i koncepcji. Rozwija zdolność dostrzegania subtelnych nieraz różnic pomiędzy poszczególnymi pojęciami i koncepcjami filozoficznymi.
Nabyte kompetencje społeczne:
Student rozwija: (a) zdolność krytycznego myślenia, (b) zdolność orientowania się we współczesnych koncepcjach metafizycznych, (c) kompetencje językowe i analityczne (umiejętność jasnego i precyzyjnego formułowania myśli). Zyskuje rozeznanie w rodzimym dorobku naukowym z zakresu koncepcji rzeczy, przyczynowości i ontologii wartości i potrafi go właściwie (d)ocenić.
Kryteria oceniania
Pisemna praca zawierająca analizę wybranego pojęcia (np. zmiany, struktury, przyczyny) na gruncie jednej wybranej koncepcji lub też analiza porównawcza dwóch pojęć osadzonych w dwóch różnych koncepcjach.
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2
Literatura
Literatura będzie podawana osobno dla każdego wykładu w trakcie wykładu i po nim. I tak np. co do wykładu pierwszego będę odwoływała się między innymi do prac:
Aristoteles, Metaphysica [w:] Aristotelis opera, ed. Immanuel Bekker, Academia Regia Borussica, apud Georgium Reimerum, Berolini 1831, vol. II, Liber Ζ, s. 1028a – 1029a oraz różne tłumaczenia tego paragrafu na język polski.
Adam Krokiewicz, Arystoteles, Pirron i Plotyn, [w:] tenże, Zarys filozofii greckiej, Aletheia, Warszawa 2000, s. 311–360.
Kazimierz Twardowski, Logika. Kurs zimowy 1895/1896, wykład uniwersytecki, sygnatura AKT – P. 5,1, Archiwum Kazimierza Twardowskiego, Połączone Biblioteki im. Kazimierza Twardowskiego, Warszawa (fragmenty dotyczący tożsamości i takożsamości jako relacji).
Tadeusz Czeżowski, Identyczność a indywiduum i jego trwanie, [w:] tenże, Odczyty filozoficzne, PWN, Toruń 1958, s. 160 – 168.
Roman Ingarden, Problematyka tożsamości przedmiotu indywidualnego, „Ruch Filozoficzny”, tom XIV (1936–1938), s. 134b–136b.
Mariusz Grygianiec, Identyczność i trwanie. Studium ontologiczne, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2007, s. 37–48.
Joanna Odrowąż-Sypniewska, Istnienie i identyczność, [w:] Przewodnik po metafizyce, Sebastian T. Kołodziejczyk (red.), Wydawnictwo WAM, Kraków 2011, s. 87–126 (fragment).
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: