Nauka i pseudonauka 3800-NPN21-S
Seminarium poświęcone będzie klasycznym i najnowszym propozycjom kryteriów demarkacji, pozwalających oddzielić naukę od innych systemów poglądów, w szczególności poglądów pseudonaukowych. Podejmowane będą m.in. następujące pytania:
1) czy problem demarkacji jest nadal istotny dla nauki, filozofii nauki i dla praktyki społecznej?
2) czy możliwe jest ustalenie ponadczasowych kryteriów demarkacji, czy też ich zrelatywizowanie historyczne sprawia, że program ścisłego rozgraniczania nauki i pseudonauki traci sens?
3) czy problem demarkacji dotyczy raczej struktury wytworów naukowych (twierdzeń, pojęć, teorii), czy postawy uczonych i pseudouczonych?
4) jak odróżnić pseudonaukę nie tylko od nauki, ale też od innych poglądów nienaukowych (np. systemów filozoficznych, teorii protonaukowych, poglądów związanych z kwestionowaniem wartości nauki)?
5) jak odróżnić poszczególne dyscypliny naukowe z całym ich zróżnicowaniem przedmiotowym i metodologicznym od podobnych do nich ze względu na przedmiot lub metodę koncepcji pseudonaukowych?
6) jak wyjaśnia się popularność teorii pseudonaukowych w społeczeństwie?
Na seminarium będą omawiane wybrane teksty filozofów nauki, podejmujących temat demarkacji. Przedstawione w nich propozycje zostaną następnie wykorzystane do analizy teorii uznawanych powszechnie za nienaukowe.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Nabyta wiedza:
- student zna pojęcia charakterystyczne dla ogólnej metodologii nauki (problem demarkacji, pseudonauka) i potrafi się nimi posługiwać (F1_W03, F1_W05, F2_W03, F2_W05)
- student zna zarówno klasyczne, jak i najnowsze ujęcia problemu demarkacji (F1_W07, F1_W08, F2_W07, F2_W08, F2_W09)
- student zna metody badawcze i strategie argumentacyjne właściwe dla ogólnej metodologii nauk (F1_W12, F1_W14, F2_W11)
Nabyte umiejętności:
- student potrafi analizować proste teksty na tematy naukowe za pomocą narzędzi metodologii ogólnej (F1_U05, F1_U07; F1_U17, F1_U03, F2_U05)
- student potrafi przygotować wystąpienie ustne związane z tematyką zajęć, opierające się o samodzielną interpretację tekstu filozoficznego (F1_U01; F1_U03; F1_U04; F1_U16; F1_U17; F2_U04)
- student potrafi zbudować własną argumentację za wybranym stanowiskiem, odwołując się do pojęć i rozróżnień stosowanych w ogólnej metodologii (F1_U16, F2_U03, F2_U14, F2_U16)
Nabyte kompetencje społeczne:
- student potrafi w grupie przygotować wprowadzenie do tematu omawianego podczas seminarium lub wspólne opracowanie danego zagadnienia (F1_K04, F1_K10, F2_K06)
- student jest otwarty na dyskusję i nowe propozycje rozwiązań problemów (F1_K02)
Kryteria oceniania
Ocena zostanie wystawiona na podstawie:
- przygotowanie i wygłoszenie referatu (30% oceny),
- przygotowania koreferatu (25% oceny),
- własna analiza przypadku (35%oceny)
- aktywności na zajęciach (20% oceny).
Skala ocen
5! (cel.) – 95% lub najlepsza osoba w grupie
5 (bdb.) – od 90%
4+ (db. plus) – od 80%
4 (db.) – od 75%
3+ (dst. plus) - od 65%
3 – (dst.) od 60%
2 – (ndst.) mniej niż 60%
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2
Literatura
- Hansson, Sven Ove, "Science and Pseudo-Science", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2017 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL =
- Lakatos, I., 1995, Nauka i pseudonauka [w:] Pisma z filozofii nauk empirycznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 352-366.
- Laudan, L, 1998, Zgon problemu demarkacji [w:] Z badań nad prawdą, nauką i poznaniem, Z. Muszyński (red.), Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 63-79.
- Boudry, Maarten, Stefaan Blancke, and Johan Braeckman, 2010. “How not to attack intelligent design creationism: Philosophical misconceptions about methodological naturalism.” Foundations of Science, 153: 227–244.
- Derksen, A.A., 1993. “The seven sins of pseudoscience”, Journal for General Philosophy of Science, 24: 17–42.
- Lugg, Andrew. “Pseudoscience as Structurally Flawed Practice: A Reply to A.A. Derksen.” Journal for General Philosophy of Science / Zeitschrift Für Allgemeine Wissenschaftstheorie, vol. 26, no. 2, 1995, pp. 323–326.
- Pigliucci, Massimo and Maarten Boudry (eds.), 2013. Philosophy of Pseudoscience. Reconsidering the demarcation problem. Chicago: Chicago University Press.
- Machner, M., 2013. “Science and pseudoscience. How to demarcate after the (alleged) demise of the demarcation problem”, pp. 29–43 in Pigliucci and Boudry (eds.) 2013.
- Jerkert J., 2013, “Why Alternative Medicine Can Be Scientifically Evaluated,” pp. 305-320 in Pigliucci and Boudry (eds.) 2013.
- Blancke, S., de Smedt, J., 2013, “Evolved to Be Rational? Evolutionary and Cognitive Foundations of Pseudosciences,” pp. 361-379 Pigliucci and Boudry (eds.) 2013.
Pełna lista lektur zostanie podana na pierwszych zajęciach.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: