Krytyczne Wprowadzenie do Efektywnego Altruizmu 3800-KWEA24-S-OG

Ruch społeczny i prąd myślowy nazywany przez swoich sympatyków “efektywnym altruizmem” powstał w początkach II dekady XXI wieku na Oxfordzie. Założony został przez grupę filozofów którzy postanowili wprowadzić w życie idee dotyczące skali i charakteru pomocy najbardziej potrzebującym, wywodzące się z pism etyka Petera Singera. W ciągu kilkunastu lat doprowadził on nie tylko do powstania szeregu publikacji z zakresu etyki działalności charytatywnej, ale także do powstania kilku dużych organizacji charytatywnych; zjednał sobie rzesze sympatyków, ale też wielu zajadłych krytyków. “Mieszkańcy krajów Zachodu powinni przekazywać znaczny odsetek swoich dochodów na pomoc osobom z regionów biedniejszych”; “pracując w korporacji i przekazując część dochodu na walkę z biedą, możesz uczynić więcej dobrego, niż pracując dla wielu organizacji charytatywnych”; “pomagając innym, musimy skrupulatnie badać skutki naszych działań, i kierować się wyłącznie wynikami tych badań” “zakończenia cierpienia zwierząt hodowlanych i troska o los przyszłych pokoleń to główne wyzwania etyczne, stojące przed ludzkością” - te i inne idee promowane przez filozofów związanych z efektywnym altruizmem okazały się równocześnie niezwykle atrakcyjne i kontrowersyjne.

Celem zajęć jest wprowadzenie uczestników i uczestniczek w świat opartych na etyce utylitaryzmu i dorobku ekonomii i innych nauk społecznych idei efektywnego altruizmu przy równoczesnym zachowaniu krytycznego dystansu (to ostatnie jest zresztą jednym z deklarowanych filarów podejścia EA). Będzie to zarazem wprowadzenie, choć z pewnej konkretnej perspektywy, w etykę działalności charytatywnej i społecznej, etykę funkcjonowania organizacji poza- i ponadrządowych. Jakie, jeśli jakiekolwiek obowiązki moralne posiadamy wobec obcych sobie ludzi, zwierząt czy przyszłych pokoleń - i czy na obowiązku kończy się nasza relacja etyczna z nimi? Komu i jak powinniśmy bądź możemy pomóc jako zwykli obywatele współczesnej Europy? Czy te względy powinny mieć wpływ na nasz styl życia czy wybór kariery - a jeśli tak, to jaki? Jak możemy racjonalnie i odpowiedzialnie wybrać z tysięcy różnych problemów ten, którego rozwiązaniu pragnęlibyśmy poświęcić nasza działalność dobroczynną? Czy te powinności powinny się przekładać na nasze życie polityczne, i jaka powinna być relacja między pomocą świadczoną przez państwa i inne podmioty publiczne, a działalnością społeczną osób prywatnych? Studiujący poznają często nieintuicyjne, zawsze kontrowersyjne odpowiedzi, które efektywny altruizm stawia na te i inne pytania; poznają też metody, którymi do tych odpowiedzi dochodzi, i stojące za nimi założenia. Przekonania te zostaną w trakcie zajęć skonfrontowane z ich napływającą z różnych stron - także z wewnątrz efektywnego altruizmu - krytyką.

Czy efektywny altruizm to maksymalistyczna etyka, której wymaganiom nie sposób sprostać? Jednocześnie pragmatyczne i idealistyczne podejście, mogące ubogacić naszą działalność dobroczynną i społeczną? Nowe szaty bezdusznego i odpychającego swoimi kalkulacjami utylitaryzmu? A może konformistyczna ideologia dla bogatych, odwracając ich uwagę od własnej odpowiedzialności za strukturalne problemy współczesnego świata? Może EA nie jest żadną z tych rzeczy, a może jest po trochu każdą z nich? Czy jego recepty i ideały są uniwersalizowalne? Czy muszą być? Co odpowiedzi na te wszystkie pytania mówią nam o naszych osobistym, cywilizacyjnym i kulturowym podejściu do czynienia dobra? Serdecznie zapraszam na żywą dyskusję nad tymi i innymi kwestiami.