Etyczne problemy w kognitywistyce 3800-KOG-EPK
Kurs ma na celu zapoznanie osób studiujących z etycznymi problemami, które pojawiają się w z związku z rozwojem wiedzy z zakresu kognitywistyki oraz organizacją i przeprowadzaniem badań naukowych w tej dziedzinie. Kurs składa się z trzech części tematycznych. Część pierwsza umożliwia zdobycie wiedzy na temat podstawowych kierunków, działów i metod filozofii moralnej. Część druga umożliwia poznanie i zrozumienie wyzwań etycznych, jakie rodzi rozwój kognitywistyki i pokrewnych dziedzin, a także wykształcenie podstawowych umiejętności analizowania i dyskutowania tych problemów. Część trzecia poświęcona jest zagadnieniom z zakresu etyki badawczej.
Zakres poszczególnych tematów:
Część 1: Wprowadzenie do etyki
1. Oblicza etyki
2. Wielkie tradycje etyczne - etyka cnoty
3. Wielkie tradycje etyczne - etyka zasad
4. Wielkie tradycje etyczne – etyka konsekwencjalistyczna
5. Metody etyki stosowanej
Część 2: Etyczne aspekty kognitywistyki
6. Neuronauka o etyce. Podstawowe założenia dotyczące intuicji, emocji i rozumowania moralnego
7. Neuronauka o etyce. Problem wolnej woli i odpowiedzialności moralnej
8. Etyka nowych technologii. Robotyzacja i sztuczna inteligencja
9. Neuroetyka i ulepszanie człowieka
10. Bezpośrednie oddziaływanie na mózg – psychiatria i psychofarmakologia
Część 3: Etyka badań naukowych
11. Etyczne aspekty badań biomedycznych (w tym neurologicznych) na ludziach
12. Etyczne aspekty badań w naukach społecznych
13. Etyka badań na zwierzętach
14. Dobra praktyka badawcza
15 Własność intelektualna w praktyce naukowej - problemy etyczne i prawne
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Nabyta wiedza:
- zna i rozumie podstawowe pojęcia, wartości i zasady etyki prowadzenia badań naukowych w kognitywistyce [K_W51]
- znak kwestie etyczne i prawne związane z przechowywaniem i przetwarzaniem danych, zarówno w kontekście prowadzenia badań naukowych, jak i w kontekście etyki nowych technologii opartych na danych [K_W53]
- zna wykorzystywane w kognitywistyce narzędzia do analizy funkcjonowania umysłu (w aspektach kluczowych z punktu widzenia neuroetyki) oraz rozumie wady i zalety poszczególnych metod badawczych [KW_24]
Nabyte umiejętności:
- potrafi wyabstrahować elementy argumentacyjne z wypowiedzi lub tekstu pisanego na temat etyki, zanalizować go oraz rozpoznać jego ewentualną niepoprawność [KU_19]
- umie ocenić siłę argumentu oraz jego rolę retoryczną, w szczególności perswazyjną lub zmierzającą do manipulacji [K_U22]
- potrafi zastosować wiedzę na temat procesów poznawczych człowieka do oceny sytuacji życia codziennego w tym problemów etycznych, będąc jednocześnie otwartym na możliwe różnice w poglądach i stylach życia [KU_42]
- ma świadomość zasad etycznych i uznanych procedur postępowania w wypadku badań prowadzonych z udziałem ludzi i zwierząt. Potrafi je stosować podczas własnych badań i projektów grupowych [K_U43]
- potrafi znaleźć materiały z zakresu filozofii (wyniki przeprowadzonych już analiz, literaturę monograficzną i podręcznikową) na interesujący go temat [K_U44]
- potrafi czytać ze zrozumieniem anglojęzyczną literaturę naukową dotyczącą etycznych aspektów kognitywistyki [KU_51]
Nabyte kompetencje społeczne:
- rozumie problemy etyczne związane z rozwojem wiedzy i techniki z zakresu neuronauk oraz organizacją i przeprowadzaniem badań naukowych w tej dziedzinie [K_K06]
- potrafi w sposób jasny i precyzyjny argumentować za wybranym stanowiskiem lub przeciw niemu [K_K08]
- potrafi pracować zespołowo [K_K03]
- umie przedstawić wybrane zagadnienie na szerszym forum dopasowując swój wywód do grona odbiorców [K_K09]
- potrafi brać udział w rzeczowej dyskusji, umie wypracowywać kompromisy i określać wspólne stanowisko [K_K10]
- umie zachowywać się kulturalnie podczas dyskusji, nie obrażając innych i jej uczestników [K_K11]
Kryteria oceniania
(1) aktywność (obecność, przygotowanie oraz konstruktywny udział w dyskusjach i zadaniach grupowych realizowanych na zajęciach) + wygłoszenie jednego, losowanego, krótkiego referatu z lektury obowiązkowej – 60%
(2) esej - przygotowanie (w parach lub w zespołach 3-osobowych) pracy pisemnej będącej analizą wybranego problemu, argumentu lub kazusu związanego z tematyką zajęć – 40%
Wskazówki dotyczące pracy pisemnej zostaną udostępnione na pierwszych zajęciach.
Warunkiem zaliczenia jest spełnienie obu wymogów (tzn. nie można zaliczyć przedmiotu nie oddając pracy pisemnej).
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2
Literatura
D. B. Resnik, E. Shamoo, Responsible Conduct of Research, 4th Ed. Oxford, Oxford University Press 2022.
Przewodnik po etyce, Peter Singer (red)., Wydawnictwo: Książka i Wiedza 2009.
Neil Levy, Neuroethics: Challenges for the 21st Century, Cambridge University Press (2007)
Defining Right and Wrong in Brain Science – Essential Reading in Neuroethics ed. W. Glannon, Dana Press, 2007
Cambridge Handbook of Artificial Intelligence, eds. William Ramsey and Keith Frankish, Cambridge University Press 2014
J. Różyńska, M. Waligóra, „Badania naukowe z udziałem ludzi w biomedycynie”, Wolters Kluwer Polska, 2012
„Bioetyka”, red.: Joanna Różyńska i Weronika Chańska, Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2013
Pełna lista lektur z podziałem na lektury obowiązkowe i dodatkowe podawana jest na pierwszych zajęciach.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: