Kolekcje, archiwa, osobliwości – rzeczy we współczesnej filozofii 3800-KAO23-S-OG

Ernst Bloch w jednym z esejów filozoficznych ze zbioru Ślady dzieli się z czytelnikiem pewną intuicją wyrażoną w pytaniu: „czy przedmioty poza swą stroną użytkowości nie przynależą do obcego przecież, trzeba to powiedzieć, świata, świata, z którego nikt do nas jeszcze nie zawitał”. Ledwie zasygnalizowany tu przez Blocha niepokój związany z obecną w filozofii tendencją do redukowania rzeczy do narzędzia lub przedmiotu poznania, wpisanie jej w kontekst instrumentalny oraz umieszczenie jej w relacji podmiotowo-przedmiotowej będzie osią przewodnią tematyki podjętej podczas seminarium. Obecność rzeczy poza wskazanym powyżej kontekstem jest trudna a nawet niemożliwa do uchwycenia przez filozofię systematyczną. Odpowiedzią na bezradność kierunków scjentystycznych oraz projektów filozofii oświeceniowej będzie przesunięcie badań nieredukowalnej do relacji podmiotowo-przedmiotowej, obecności rzeczy, w której rzecz podlega władzy podmiotu, na wspólny obszar współczesnej filozofii, sztuki i literatury.
Szczególnie interesował nas będzie problem obecności, statusu i charakteru rzeczy w ramach takich zjawisk kulturowych jak kolekcje, archiwa, relikwie, osobliwości, atlasy i katalogi. Podczas seminarium podejmiemy, między innymi, analizę złożoności zjawiska fetyszyzmu, różnych form zbierania i porządkowania rzeczy, rozczłonkowywania, montażu, resztek, odpadów, a także refleksję nad jednostkowością rzeczy wraz z pytaniem o „obcy” świat rzeczy.
Pełny zestaw zagadnień zostanie podany po zapoznaniu się z preferencjami i zainteresowaniami badawczymi seminarzystów.

Rodzaj przedmiotu

seminaria monograficzne
ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

- lektura przesłanych na zajęcia tekstów - gotowość do dyskusji nad problematyką poruszaną w trakcie zajęć

Koordynatorzy przedmiotu

Anna Wolińska

Efekty kształcenia

Nabyta wiedza:
zna i rozumie
- w pogłębionym stopniu – metody badawcze i strategie argumentacyjne wybranej dyscypliny filozoficznej oraz metody interpretacji tekstu filozoficznego
K_W02
P7S_WG
- wybrane kierunki i stanowiska rozwojowe współczesnej filozofii w zakresie jednego bloku głównych dyscyplin filozoficznych: 1) logika i filozofia języka, metafizyka, epistemologia, filozofia umysłu 2) etyka, filozofia polityki, filozofia społeczna 3) estetyka, filozofia kultury, historia filozofii
K_W06
P7S_WG
- w pogłębionym stopniu – zależność między kształtowaniem się idei filozoficznych a zmianami w kulturze i w społeczeństwie; rozumie fundamentalną rolę, jaką idee filozoficzne odgrywają w powstawaniu dzieł i instytucji kultury
K_W11
P7S_WG P7S_WK

Nabyte umiejętności:
potrafi:
- samodzielnie interpretować tekst filozoficzny, twórczo i innowacyjnie komentować i konfrontować tezy pochodzące z różnych tekstów
K_U01
P7S_UW
- wykrywać zależności pomiędzy kształtowaniem się idei filozoficznych a procesami społecznymi i kulturalnymi oraz określać relacje między tymi zależnościami
K_U16
P7S_UW

Nabyte kompetencje społeczne:
jest gotów do:
- aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i kulturalnym; interesuje się nowatorskimi koncepcjami filozoficznymi w powiązaniu z innymi częściami życia kulturalnego i społecznego i zachęca do wdrażania tych koncepcji
K_K05
P7S_KO
- aktywnego uczestnictwa w działaniach na rzecz zachowania dziedzictwa filozoficznego i wykorzystywania go w rozumieniu wydarzeń społecznych i kulturalnych
K_K06
P7S_KO

Efekty kształcenia dla doktorantów

Zna i rozumie:
• fundamentalne dylematy współczesnej cywilizacji z perspektywy nauk humanistycznych (WK_01)

Potrafi:
• wykorzystywać wiedzę z różnych dyscyplin nauk humanistycznych do twórczego identyfikowania, formułowania i innowacyjnego rozwiązywania złożonych problemów lub wykonywania zadań o charakterze badawczym, a w szczególności definiować cel i przedmiot badań naukowych w dziedzinie nauk humanistycznych, właściwie rozwijać metody, techniki i narzędzia badawcze oraz twórczo je stosować; formułować hipotezę badawczą oraz wnioskować na podstawie wyników badań naukowych (UW_01)
• uczestniczyć w dyskursie naukowym w obrębie nauk humanistycznych (UK_03)
• inicjować debatę (UK_04)

Jest gotów do:
• krytycznej oceny własnego wkładu w rozwój danej dyscypliny naukowej oraz prowadzenia dyskusji, formułowania merytorycznych argumentów, wypowiadania swoich racji z zachowaniem szacunku dla innych, prezentuje postawę otwartości na właściwy dla różnych nauk humanistycznych typ refleksji z poszanowaniem odmiennych poglądów (KK_02)

Kryteria oceniania

- Aktywny udział w dyskusjach podczas seminarium.
- Opracowanie wybranego zagadnienia wchodzącego w zakres seminaryjnej problematyki i wygłoszenia go w postaci referatu podczas zajęć.

Dla doktorantów:
Przygotowanie prezentacji na wybrany temat wchodzący w zakres problemów analizowanych na seminarium i aktywny udział w dyskusji.

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2

Literatura

W. Benjamin, „Pasaże”, fragmenty
W. Benjamin, „Rozpakowując moją bibliotekę”, ”, w: tegoż, „Krytyka i narracja. Pisma o literaturze”, Warszawa 2018.
W. Benjamin, „Konstelacje. Wybór tekstów”, fragmenty
E. Bloch, „Ślady”, Kraków 2012, fragmenty
M. de Certeau, „Pisanie historii. Ustanawianie źródeł i redystrybucja przestrzeni”, Archiwum, nr. 3.
G. Didi-Huberman, „Atlas….”
J. Derrida, „Gorączka archiwum. Impresja freudowska”, tłum. J. Momro, Warszawa, fragmenty
U. Eco, „Szaleństwo katalogizowania”, Warszawa 2009, fragmenty.
A. Farge, „Gesty gromadzenia”, w: Archiwum, nr. 2
P. Fédida, „Relikwia i praca żałoby”, Archiwum, nr. 3.
Z. Freud, „Fetyszyzm”, w: tegoż, Dzieła, t. VII, Psychologia nieświadomości, tłum. R. Reszke, Warszawa 2007.
M. Foucault, „Archeologia wiedzy”, tłum. A. Siemek, Warszawa 1977, fragmenty.
M. Foucault, „Słowa i rzeczy. Archeologia nauk”, tłum. T. Komendant, A. Tatarkiewicz, Gdańsk 2000, fragmenty.
A. Leśniak, „Pozostałości archiwum”, Archiwum, nr. 3.
K. Pomian, „Zbieracze i osobliwości. Paryż-Wenecja. XVI-XVIII wiek”, przeł. A. Pieńkos, Warszawa 1996.
J. P. Sartre, „Człowiek i rzeczy”, w: „Literatura na świecie”, nr. 9-10/2006.
B. Shallcross, „Rzeczy i zagłada”, Kraków
K. Steedman, „Przestrzeń pamięci: w archiwum”, Archiwum, nr.2
„Rzeczowy świadek”, red. K. Grzybowska, S. Papier, R. Syndyka, Kraków 2020

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3800-KAO23-S-OG w USOSweb