Hegel w Ameryce Łacińskiej. Filozofowie latynoamerykańscy wobec modernizacji 3800-HAL21-K-OG

Filozofia latynoamerykańska zawsze stawiała sobie dwa pytania: czym jest Ameryka Łacińska i czy istnieje jej filozofia? Pozytywna odpowiedź na drugie z tych pytań i konkretna odpowiedź na pytanie pierwsze warunkowały odpowiedź na trzecie zasadnicze pytanie: jaka powinna być latynoamerykańska filozofia? Organizując się wobec tych podstawowych kwestii, myśl ta wytworzyła odrębny, interesujący styl i przedmiot filozofowania, który różni się od tradycji europejskiej.

Enrique Dussel, jeden z ważniejszych współczesnych latynoamerykańskich filozofów, rozumie nowoczesność jako zjawisko ściśle związane z kolonizacją Ameryki Łacińskiej. Wychodząc poza europocentryczną perspektywę wskazuje, że rewersem zachodnioeuropejskiego rozwoju doby nowoczesnej jest kształtowanie się na południowoamerykańskim kontynencie kontrodpowiedzi – nowoczesności obszarów peryferyjnych. Badanie filozofii tego obszaru jest zatem oglądaniem drugiej twarzy nowoczesności, którą hegemoniczny dyskurs przez wieki starał się wyprzeć.

Zajęcia mają na celu przedstawienie studentom wycinka latynoamerykańskiej myśli filozoficznej, która zmagając się z nowoczesnością i modernizacją stara się ukonstytuować latynoamerykańską tożsamość, znaleźć dla własnej wspólnoty miejsce w procesie historycznym i odpowiedzieć na pytanie o sens istnienia własnej, oryginalnej filozofii. Za punkt wyjścia przyjęta zostanie Heglowska perspektywa zaczerpnięta z „Wykładów z filozofii dziejów” i „Wykładów z historii filozofii”, która pozwoli ustalić możliwe miejsce Ameryki Łacińskiej w dziejach i punkt wyjścia dla refleksji o narodowych (regionalnych) filozofiach. Następnie zbadamy możliwość interpretacji, w której to peryferyjne, skolonizowane obszary są rzeczywistą przestrzenią uobecniania i realizowania europejskiej filozofii, by większość kursu poświęcić na pytanie w jaki sposób do perspektyw tych ustosunkowywali się latynoamerykańscy filozofowie.

Bloki tematyczne:

Wstęp:
- G. W. F. Hegel, „Wykłady z filozofii dziejów” (fragmenty)
- G. W. F. Hegel, „Wykłady z historii filozofii” (fragmenty)

1. Rewolucja
- S. Buck-Morss, „Hegel, Haiti i historia uniwersalna”
- S. Bolívar, „List z Jamajki”

2. Rasa i utopia
- J. Martí, „Nasza Ameryka”
- J. E. Rodó, „Ariel”
- J. Vasconcelos. „The Cosmic Race”
- R. Fernández Retamar, „Kaliban i inne eseje”

3. Filozofia i tożsamość
- S. Bondy, „The Meaning and Problem of Hispanic American Thought”
- L. Zea, „Actual Function of Philosophy in Latin America”
- L. Zea, „Identity: A Latin American Philosophical Problem”
- E. Dussel, „The Invention of the Americas: Eclipse of ‘the Other’ and the Myth of Modernity” (fragmenty)

Zajęcia będą miały charakter konwersatorium – wspólnie z prowadzącym studenci będą na zajęciach analizować teksty źródłowe, starając się odpowiedzieć na wyżej wymienione pytania. Podstawą zaliczenia zajęć będzie aktywny udział w zajęciach i krótka praca zaliczeniowa na uprzednio skonsultowany z prowadzącym temat.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Student musi znać język angielski w stopniu umożliwiającym swobodną lekturę tekstów. Dodatkowym atutem będzie znajomość języka hiszpańskiego – w takim wypadku student będzie mógł czytać teksty w oryginale (nie jest to jednak warunek konieczny).

Efekty kształcenia

Nabyta wiedza:
- student posiada wiedzę na temat historii filozofii latynoamerykańskiej;
- student zna i rozumie wybrane dzieła ważnych latynoamerykańskich filozofów podejmujących wątki tożsamości, nowoczesności i kwestie metafilozoficzne;
- student zna i rozumiem podstawowe kategorie filozoficzne myśli latynoamerykańskiej;
- student posiada wiedzę na temat związków filozofii latynoamerykańskiej z filozofią europejską.

Nabyte umiejętności:
- student potrafi interpretować teksty należące do latynoamerykańskiej filozofii w kontekście filozofii europejskiej;
- student potrafi interpretować podstawowe kategorie obecne w filozofii latynoamerykańskiej;
- student potrafi interpretować teksty filozoficzne i wyrażać na ich temat własną opinię.

Nabyte kompetencje społeczne:
- student lepiej rozumie problem nowoczesności w kontekście innym niż europocentryczny;
- student lepiej rozumie złożoność latynoamerykańskiej tożsamości;
- student lepiej rozumie filozoficzne podstawy problemów społecznych w ich aspekcie globalnym.

Kryteria oceniania

Podstawą zaliczenia przedmiotu jest:
- przygotowanie i aktywny udział w zajęciach (uczestnictwo w dyskusji, interpretowaniu zagadnień, komentowanie zadanych do lektury tekstów) – 40%
- przygotowanie krótkiej pracy pisemnej na uprzednio skonsultowany z prowadzącym temat dotyczący poruszanych na zajęciach zagadnień – 60%
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2

Literatura

Bolívar S., List z Jamajki, CESLA, Warszawa 1990.
Buck-Morss S., Hegel, Haiti i historia uniwersalna, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2014.
Dussel E., The Invention of the Americas: Eclipse of ‘the Other’ and the Myth of Modernity, Continuum, New York 1995.
Fernández Retamar R., Kaliban i inne eseje, Wydawnictwo Literackie, Kraków-Wrocław 1983.
Hegel G. W. F., Wykłady z filozofii dziejów. T. 1. i 2., PWN, Warszawa 1958.
Hegel G. W. F., Wykłady z historii filozofii, T. 1., 2. i 3., PWN, Warszawa 2013.
Martí J., Nasza Ameryka, CESLA, Warszawa 1992.
Rodó J. E., Ariel, University of Texas Press, Austin 1989.
Salazar Bondy A., “The Meaning and Problem of Hispanic American Thought.” [w:] Latin Philosophy for the 21st Century, (ed.) J. J. E. Gracia, E. Millán-Zaibert, 379-398. Amherst NY, Prometheus Books 2004.
Vasconceslo J., The Cosmic Race, The Johns Hopkins University Press, Baltimore and London 1997.
Zea L., “Actual Function of Philosophy in Latin America” [w:] Latin Philosophy for the 21st Century, (ed.) J. J. E. Gracia, E. Millán-Zaibert, 357-368. Amherst NY, Prometheus Books 2004.
Zea L., “Identity: A Latin American Philosophical Problem” [w:] Latin Philosophy for the 21st Century, (ed.) J. J. E. Gracia, E. Millán-Zaibert, 368-378. Amherst NY, Prometheus Books 2004.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3800-HAL21-K-OG w USOSweb