Filozofia kultury 3800-FK24-M
Wykład pomyślany jest jako systematyczne wprowadzenie w specyfikę filozoficznej refleksji nad kulturą. Punktem wyjścia będzie przekonanie, że kulturę można zrozumieć jedynie jako nierozerwalnie splecioną z człowiekiem i na odwrót – człowiek może być rozumiany i rozumieć siebie samego jedynie w horyzoncie uwikłania w kulturę, w jej aksjologiczne, symboliczne, wyobrażeniowe wymiary. Człowiek dany jest sobie jedynie poprzez kulturowo uwarunkowane sposoby przeżywania i doświadczania swojego bycia-w-świecie. Kluczową kategorią będzie dla nas kategoria doświadczenia kulturowego a wyróżnioną perspektywą badawczą antropologiczna filozofia kultury poszukująca właśnie związków między pojmowaniem człowieka i kultury. Szczególny akcent będzie też położony na dynamiczny, polifoniczny, wielowymiarowy oraz oparty na fundamentalnych napięciach charakter kultury.
W pierwszym semestrze wykład skoncentrowany będzie zagadnieniach metodologicznych oraz wybranych aspektach kultury współczesnej. W pierwszym bloku omówione zostaną takie zagadnienia jak: tożsamość filozofii kultury i jej stosunek do nauk o kulturze (socjologii kultury, antropologii kulturowej i kulturoznawstwa); filozofia kultury wobec innych dyscyplin filozoficznych (w szczególności estetyki, filozofii społecznej, etyki, ontologii); sposoby filozoficznego konceptualizowania kultury. W drugim bloku konkretne zagadnienia szczegółowe dotyczące kultury współczesnej takie jak: takie jak: cielesność jako przestrzeń/pole doświadczenia kulturowego w kulturze współczesnej; dynamika zmiany kulturowej i jej wpływ na formy ludzkiego samorozumienia; doświadczenie rozpadu kulturowych form samorozumienia; przemiany tożsamości kulturowej (zarówno w aspekcie indywidualnym, jak i zbiorowym): interkulturowość, transkulturowość, nomadyzm. Wszystkie powyższe zagadnienia omawiane będą w perspektywie charakterystycznych dla kultury współczesnej napięć takich jak: istota - pozór, arche - telos, immanencja - transcendencja, partycypacja - alienacja, tożsamość - obcość.
Druga część wykładu koncentrować się będzie na interpretacji wybranych wątków kultury i literatury starożytnej Grecji potraktowanych jako kategorie hermeneutyczne pozwalające rozumieć, oceniać i charakteryzować rozmaite zjawiska i problemy kultury współczesnej, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki specyfiki i tożsamości kultury europejskiej lub "zachodniej". Kategorie te będą prezentowane w postaci napięć przenikających kulturę i myśl Greków na różnych jej poziomach, takich jak np.: "thymos" - "nous", "pałac" - "agora", "arete" - "sophrosyne", "tragedia" - "filozofia", "demokracja" - "tyrania", "boskie" - "ludzkie", "równość" - "nierówność".
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Nabyta wiedza:
Po ukończeniu kursu student/ka zna i rozumie:
- w pogłębionym stopniu – metody badawcze i strategie argumentacyjne filozofii kultury;
- metody interpretacji tekstu filozoficznego;
- specjalistyczną terminologię filozoficzną w języku polskim;
- główne kierunki rozwoju i najważniejsze nowe osiągnięcia w ramach filozofii kultury;
- w pogłębionym stopniu – normy konstytuujące i regulujące struktury i instytucje społeczne oraz źródła tych norm, ich naturę, zmianę i drogi wpływania na ludzkie zachowania;
- w pogłębionym stopniu – kompleksową naturę języka oraz historyczną zmienność jego znaczeń;
- w pogłębionym stopniu – rolę refleksji filozoficznej w kształtowaniu kultury;
- w pogłębionym stopniu – zależność między kształtowaniem się idei filozoficznych a zmianami w kulturze i w społeczeństwie; rozumie fundamentalną rolę jaką idee filozoficzne odgrywają w powstawaniu dzieł i instytucji kultury.
Nabyte umiejętności:
Po ukończeniu kursu student/ka potrafi:
- samodzielnie interpretować tekst filozoficzny, twórczo i innowacyjnie komentować i konfrontować tezy pochodzące z różnych tekstów;
- określać stopień doniosłości stawianych tez dla badanego problemu lub argumentacji;
- analizować złożone argumenty filozoficzne, identyfikować składające się na nie tezy i założenia, ustalać zależności logiczne i argumentacyjne między tezami;
- identyfikować zaawansowane strategie argumentacyjne w wypowiedziach ustnych i pisemnych;
- ujawniać wady i błędy logiczne wypowiedzi ustnych i pisemnych oraz określać wpływ tych wad i błędów na perswazyjność argumentów; - twórczo i innowacyjnie wykorzystywać wiedzę filozoficzną i metodologiczną w formułowaniu hipotez i konstruowaniu krytycznych argumentacji;
- precyzyjnie formułować w mowie i na piśmie złożone problemy filozoficzne; stawiać tezy i
krytycznie je komentować;
- konstruować i twórczo rekonstruować argumentacje z perspektywy różnych stanowisk filozoficznych, uwzględniając właściwe każdemu z nich typy argumentacji i dostrzegając zachodzące między nimi zbieżności i różnice;
- samodzielnie zdobywać wiedzę, rozwijać umiejętności badawcze oraz planować projekty badawcze (także grupowe);
- wykrywać zależności pomiędzy kształtowaniem się idei filozoficznych a procesami społecznymi i kulturalnymi oraz określać relacje między tymi zależnościami.
Nabyte kompetencje społeczne:
Po ukończeniu kursu student/ka jest gotów/gotowa do:
- identyfikowania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności;
- samodzielnego podejmowania i inicjowania działań zawodowych oraz planowania i organizowania ich przebiegu;
- dostrzegania i formułowania problemów etycznych związanych z własną pracą badawczą i odpowiedzialnością przed współpracownikami i innymi członkami społeczeństwa oraz do aktywności w rozwiązywaniu tych problemów;
- aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i kulturalnym; interesuje się nowatorskimi koncepcjami filozoficznymi w powiązaniu z innymi częściami życia kulturalnego i społecznego i zachęca do wdrażania tych koncepcji;
- aktywnego uczestnictwa w działaniach na rzecz zachowania dziedzictwa filozoficznego i wykorzystywania go w rozumieniu wydarzeń społecznych i kulturalnych.
Kryteria oceniania
Podstawą oceny będzie esej na wybrany temat związany z problematyką wykładu. Brana pod uwagę będzie również aktywność w dyskusjach prowadzonych w trakcie wykładu.
Ocenie podlegać będą w szczególności: znajomość metod badawczych i strategii argumentacyjnych stosowanych w filozofii kultury; pogłębiona znajomość terminologii stosowanej w filozofii kultury i umiejętność prawidłowego jej zastosowania; umiejętność samodzielnej i krytycznej analizy tekstu filozoficznego; umiejętność krytycznej analizy filozoficznych teorii, identyfikacji ich głównych założeń, tez oraz implikacji; umiejętność konstruowania hipotez oraz krytycznej argumentacji w oparciu o zdobytą w trakcie kursu wiedzę; umiejętność krytycznej analizy porównawczej różnych koncepcji filozoficznych.
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2 w semestrze
Literatura
Z. Rosińska, J. Michalik (red.) „Co to jest filozofia kultury?”
K. Okopień, “Wykłady z ontologii kultury i inne pisma filozoficzne”
R. Konersmann, „Filozofia kultury. Wprowadzenie”
G. Simmel, „Filozofia kultury”
E. Cassirer, „Esej o człowieku. Wprowadzenie do filozofii kultury”
E. Cassirer, „Logika nauk o kulturze”
R. Benedict, "Wzory kultury"
C. Geertz, "Interpretacja kultur"
E. Husserl, “Kryzys europejskiego człowieczeństwa a filozofia”
Z. Bauman, “Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności”
A. Giddens, “Nowoczesność i tożsamość: ‘Ja’ i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności”
Eric B. Dodds - "Grecy i irracjonalność"
Hezjod - "Prace i dnie", "Teogonia"
Homer - "Iliada", "Odyseja"
Werner Jaeger - "Paideia"
Karl Kerenyi "Mitologia Greków", Dionizos
Adam Krokiewicz - "Moralność Homera i etyka Hezjoda"
Walter Otto - "Teofania", "Bogowie Grecji"
Bruno Snell - "Odkrycie ducha"
Sofokles - "Edyp król", "Antygona"
Jean-Pierre Vernant - "Mit i religia starożytnej Grecji"
Tadeusz Zieliński - "Po co nam Homer?"
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: