Filozofia feministyczna wobec Oświecenia 3800-FFO25-S
Celem zajęć będzie analiza porównawcza tekstów klasycznej filozofii Zachodu oraz przedstawicielek filozofii feministycznej. Pierwsze spotkanie będzie miało charakter wprowadzenia do tradycyjnej filozofii Zachodu w epoce Oświecenia w zakresie definiowania roli kobiet, rasy, klasy i seksualności. Następnie zajmiemy się problematyką dominującej koncepcji rozumu oraz socjalizacji płciowej w pismach Locke’a, Rousseau, a także analizą kontrnarracji feministycznych z tego okresu, m.in. mniej znanych pism Mary Wollstonecraft oraz polskich filozofek, publikujących na łamach prasy na przełomie XVII i XVIII wieku. Kolejne seminarium będzie poświęcone technikom medykalizacji nie-rozumu w kontekście instytucjonalnej polityki reprodukcyjnej. Podejmiemy także próbę prześledzenia funkcji naturalizacji w procesie utrzymania hierarchii płciowej i rasowej. Naszym zadaniem będzie również zbadanie historii intersekcjonalności, znaczenia kategorii autonomii w walce o wolność i sprawiedliwość reprodukcyjną. Postaramy się odpowiedzieć na pytanie, czy możemy dzisiaj zrezygnować z pojęcia autonomii? Jakie są wady oraz ograniczenia cywilizacyjnego feminizmu? Istotną częścią zajęć stanie się weryfikacja białej, cywilizacyjnej i liberalnej myśli feministycznej, m.in. w kontekście analogii płci i rasy. Zwrócimy uwagę na rolę krytycznego myślenia i edukacji jako „praktyki wyzwolenia” we współczesnej filozofii feministycznej. Podejmiemy próbę powrotu do tekstów protofeministycznych, rozwijających perspektywę etyki feministycznej i polityki troski. Wreszcie przedmiotem naszej pracy będzie próba odpowiedzi na pytanie o wpływ i relację między tradycyjną filozofią Oświecenia a filozofią feministyczną.
Seminarium jest realizowane w ramach projektu dr Olgi Lenczewskiej: „Pedagogiczne reformy i sprzeciw wobec upłciowionej koncepcji postępu ludzkości w Polsce i Niemczech okresu Oświecenia”.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Nabyta wiedza:
- student/studentka zna główne stanowiska filozofów Oświecenia, dotyczące natury ludzkiej, wolności, autonomii i sprawiedliwości (m.in. w pismach Locke’a, Rousseau i Kanta),
- charakteryzuje dominujące sposoby ujmowania płci, rasy i klasy w filozofii Oświecenia oraz ich implikacje,
- dostrzega cechy oraz znaczenie filozofii feministycznej jako dyscypliny akademickiej, orientując się w genealogii i historii filozofii feministycznej,
- dostrzega ograniczenia cywilizacyjnego feminizmu, rozpoznaje analogię płci i rasy, odróżnia klasyczne definicje autonomii od nowych, feministycznych interpretacji.
Nabyte umiejętności:
- uczestnik/ uczestniczka seminarium konfrontuje klasyczne style myślenia filozofów Zachodu z argumentacją filozofek feministycznych,
- wykazuje się umiejętnością analizy białego, cywilizacyjnego feminizmu, odróżniając ją od perspektywy Czarnej filozofii feministycznej,
- samodzielnie interpretuje zarówno wpływ filozofii feministycznej na projekt Oświecenia jak i oddziaływanie projektu Oświecenia na współczesną filozofię feministyczną.
Nabyte kompetencje społeczne:
- student/Studentka potrafi inicjować dyskusję, argumentować oraz prezentować własne interpretacje tekstów w ramach referatów z poszanowaniem różnic światopoglądowych,
- dostrzega znaczenie filozofii feministycznej oraz potrafi umieścić ją w zakresie aktualnych debat społecznych i politycznych, dotyczących seksizmu, rasizmu, nierówności klasowych.
Kryteria oceniania
- aktywność podczas zajęć (50%),
- przygotowanie pisemnej pracy seminaryjnej, opartej na analizie porównawczej stanowisk i zagadnień (50%),
- prezentacja referatu podczas seminarium.
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2
Literatura
Astell, M. (2002). A serious proposal to the ladies. Parts I and II. (P. Springborg, red.). London: Broadview Literary Texts.
Belle, K. S. (2024). Beauvoir and Belle A Black Feminist Critique of The Second Sex. Oxford University Press.
Beauvoir, de S. (2017). Druga płeć. (G. Mycielska, M. Leśniewska, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Beauvoir, de S. (1947). Pour une morale de l’ambiquite. Paris: Gallimard.
Bogucka, M. (2005). Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Buck-Morss, S. (2014). Hegel, Haiti i historia uniwersalna. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Cartwright, S. A. (1851). Diseases and Peculiarities of the Negro Race.
Cooper, A. J. (1988). A Voice From the South. New York: Oxford University Press.
Cooper, A. J. (1988). Slavery and the French Revolutionists (1788-1805). New York: The Edwin Mellen Press.
Dorlin, E. (2006). La Matrice de la race. Généalogie sexuelle et coloniale de la nation française. Paris: La Découverte.
Drake, J. (1696). An Essay in Defence of the Female Sex. London: A. Roper, E. Wilkinson, R. Clavel.
Foucault, M. (1987). Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu. (H. Kęszycka, tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Garry, A. J., Khader, S., Stone, A. (2019). The Routledge Companion to Feminist Philosophy. Routledge.
Gooch, R. (1820). Observations on Puerperal Insanity. London: Woodfall.
Haslam, J. (1809). Observations on Madness and Melancholy. Including Practical Remarks on those Diseases together with Cases and an Account of the Morbid Appearances on Dissection. London: J. Callow.
Hogarth, R. A. (2017). Medicalizing Blackness Making Racial Difference in the Atlantic World 1780–1840. The University of North Carolina Press.
Lloyd, G. (2004). The Man of Reason: Male and Female in Western Philosophy. London: Routledge.
Locke, J. (1992). Dwa traktaty o rządzie. Warszawa: PWN.
Locke, J. (1959). Myśli o wychowaniu. Wrocław–Kraków: Ossolineum.
„Magazyn Warszawski, Pięknych nauk, kunsztów, i różnych wiadomości dawnych, i nowych, dla zabawy, i pożytku osób oboiey Płci, wszelkiego stanu, i smaku”, 1784-1785.
Mbembe, A. (2013). Critique de la raison nègre. Paris: La Découverte.
Mill, J. S. (1995). O rządzie reprezentatywnym. Poddaństwo kobiet. (G. Czernicki, M. Chyżyńska, tłum.). Kraków: Znak.
„Pamiętnik Warszawski, czyli Dziennik Nauk i Umiejętności”, 1818-1820.
„Pamiętnik historyczno-polityczny”, 1782-1792.
Roberts, D. (2007). Killing the Black Body. Race, Reproduction and the Meaning of Liberty.
Ronduda, Ł., Szerszeń, T. (2021). Oświecenie, czyli tu i teraz. Kraków-Warszawa: Karakter.
Ross, L. J; Solinger R. (2017) Reproductive Justice. An Introduction. Oakland, California: University of California Press.
Rousseau J.J. (1955). Emil, czyli o wychowaniu. (W. Husarski, tłum.). T. 2. Wrocław: Wydawnictwo PAN.
Thompson, W., Wheeler, A. (1825). Appeal of One Half of the Human Race, Women, Against the Pretensions of the other Half, Men: To Retain in Political, and Thence in civil and Domestic Slavery; In Reply to a Paragraph of Mr. Mill’s Celebrated “Article on Government”. London: Longman, Hurst, Rees, Orme, Brown and Green.
Trouille, M. S. (1997). Sexual politics in the Enlightenment: women writers read Rousseau, Albany: State University of New York Press.
Wollstonecraft, M. (1787). Thoughts on the Education of Daughters: With Reflections on Female Conduct, in the More Important Duties of Life. London: J. Johnson.
Wollstonecraft, M. (2011). Wołanie o prawa kobiety. (H. Morusiewicz, A. Sprzęczka, A. M. Strycharz, tłum.). Warszawa: Mamania.
Wollstonecraft, M. (2005). Maria, or The Wrongs of Woman. New York: Dover Publications
„Zabawy Przyjemne i Pożyteczne z Sławnych Wieku tego Autorów Zebrane”, 1770-1777.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: