Epistemologia doświadczenia religijnego: czytanie książek „Bóg i filozofia” Étienne Gilson'a i „Problem Boga w filozofii religii” Henry'ego Duméry 3800-EDR25-S-OG

Dwie książki opracowane w odległości niewiele przekraczającej 15 lat (wcześniej przygotowane wykłady Gilson wydaje w 1941 po angielsku w Yale University Press, Duméry ‘Le problème de Dieu en philosophie de la religion’ w 1957) stawiają przed sobą to samo zadanie: jak na zaledwie stu stronach uchwycić istotę filozoficznych zmagań z pojęciem Boga, tak aby czytelnikowi/studentowi dać pełną podstawę dla dalszej lektury/badań.
Przyjęcie krótkiej formy nadaje dyscyplinę obu wykładom, a jednocześnie powaga opracowywanego zagadnienia utrzymuje autorów w ryzach głębokiego i pełnego wywodu. Tak podobne w wielu punktach swojego założenia książki są tak różne co do tego jak tą pracę należy rozłożyć i jak ją wykonać.
Gilson prowadzi nas przez zmiany filozoficznego pojęcia Boga za swoim rozumieniem dziejów europejskiej filozofii, podczas gdy Duméry z zakorzenioną w fenomenologii „jedną tylko metodą, raczej nową w swej istocie” pokazuje jak współcześnie (a przynajmniej – mniej niż 100 lat temu) można prowadzić taką samą pracę w ujęciu problemowym i wychodząc wprost z inspiracji Plotynem. Jednocześnie obie omawiane prace pozostają wybitnymi oryginalnymi osiągnięciami dwudziestowiecznej filozofii religii. Do jakiego stopnia ich efekt można uznać za zbliżony lub tożsamy, albo – nieuzgadnialny - wyjaśni się w toku seminarium.
Zajęcia opierać się będą na wspólnej lekturze książek „Bóg i filozofia” Étienne Gilson'a i „Problem Boga w filozofii religii. Krytyczny rozbiór kategorii Absolutu i schematu transcendencji” Henry'ego Duméry a następnie rekonstrukcji struktury poglądów autorów ze szczególnym uwzględnieniem epistemologicznych środków i strategii wykorzystanych do uchwycenia doświadczenia religijnego i różnic w przyjętych przez nich strategii polowania na pojęcie Boga w filozofii. Zastanowimy się również nad tym na ile podejmowane przez autorów przedsięwzięcia były charakterystyczne dla połowy XX w. i czy potrafimy odnaleźć i poprzedników i następców.
Zajęcia uzupełnią wiedzę studentów na temat ważnych książek w dziedzinie filozofii i mogą stanowić dobry punkt wyjścia dla dalszych samodzielnych studiów poglądów filozofów religii.
Seminarium przeznaczone jest dla studentów zainteresowanych problemami filozofii religii i epistemologii.
Zajęcia są kontynuacją zajęć Epistemologia doświadczenia religijnego z roku akademickiego 2024/2025.

Rodzaj przedmiotu

seminaria monograficzne
ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Umiejętność samodzielnej lektury i analizy tekstu filozoficznego

Koordynatorzy przedmiotu

Janusz Dobieszewski

Efekty kształcenia

Nabyta wiedza:
Wiedza o filozoficznych zmaganiach z uchwyceniem pojęcia Boga i zapoznanie z dwoma dwudziestowiecznymi próbami syntezy tych zmagań

Nabyte umiejętności:
zna metody interpretacji tekstu filozoficznego;
wszechstronnie zna i dogłębnie rozumie poglądy wybranego wiodącego autora filozoficznego lub bieżący stan badań w zakresie wybranej problematyki filozoficznej;
czyta i interpretuje tekst filozoficzny;
analizuje argumenty filozoficzne, identyfikuje ich kluczowe tezy i założenia oraz wykrywa zależności między ich tezami i założeniami;
wykrywa proste zależności między kształtowaniem się idei filozoficznych a procesami społecznymi i kulturowymi;
dobiera strategie argumentacyjne, na poziomie elementarnym konstruuje krytyczne argumenty, formułuje odpowiedzi na krytykę;
twórczo wykorzystuje wiedzę filozoficzną i metodologiczną w formułowaniu hipotez i konstruowaniu krytycznych argumentacji;
samodzielnie interpretuje tekst filozoficzny, komentuje i konfrontuje tezy pochodzące z różnych tekstów;
analizuje złożone argumenty filozoficzne, identyfikuje składające się na nie tezy i założenia, ustala zależności logiczne i argumentacyjne między tezami;
określa stopień doniosłości stawianych tez dla badanego problemu lub argumentacji;

Nabyte kompetencje społeczne:
jest otwarty na nowe idee i gotów do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów;
na podstawie twórczej analizy nowych sytuacji i problemów samodzielne formułuje propozycje ich rozwiązania;
potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role. Przedstawianie swoich poglądów w sposób intersubiektywnie zrozumiały

Kryteria oceniania

Warunkiem zaliczenia seminarium jest aktywny udział w zajęciach (40%) oraz przygotowanie co najmniej jednego protokołu z zajęć z własnym komentarzem albo przygotowanie i przeprowadzenie referatu w ramach seminarium, albo praca pisemna na zatwierdzony przez prowadzącego temat związany z seminarium (60%).

Dodatkowe kryteria oceniania dla doktorantów:
Przygotowanie i wygłoszenie referatu z samodzielną interpretacją wybranego fragmentu książki omawianego na seminarium, bądź uzgodnionego z prowadzącymi innego tekstu powiązanego z tematem seminarium. Przygotowana interpretacja powinna zawierać wyraźnie sformułowane własne tezy autora w sposób, który umożliwi zajęcie stanowiska w stosunku do nich przez uczestników seminarium).

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 3

Literatura

„Bóg i filozofia” Étienne Gilson
„Problem Boga w filozofii religii. Krytyczny rozbiór kategorii Absolutu i schematu transcendencji” Henry Duméry

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3800-EDR25-S-OG w USOSweb