Zarządzanie życiem, kontrola terytorium: filozoficzne źródła biopolityki oraz geopolityki 3800-BGP25-S-OG

W trakcie seminarium przeanalizujemy, jak koncepcje biopolityczne i geopolityczne ewoluowały by uzasadniać kolonialną eksploatację lub czystki etniczne. Zastanowimy się, dlaczego granice państw wyznaczano nie tylko mieczem, ale też przez medycynę, statystyki demograficzne i prawa reprodukcyjne. Sięgniemy do tekstów, które pokazują, że „rządzenie życiem” to nie abstrakcja, lecz konkretna, powiązana ściśle z geopolityką technika władzy.

Porządek spotkań:
1. Ciało polityczne: Hierarchia ciała politycznego, Ustrój ciała politycznego, Ciało Kościoła, Ciało Królestwa
Lektury: A. Nogal, Ciało polityczne, [w:] Narodziny biopolityki i kryzys praw człowieka; E. Kantorowicz, Rozdział III – „Król umiera” [...] Dwa ciała króla
Jak klasyczne metafory ciała politycznego, związane z władzą i hierarchią, zostały rozwinięte i przekształcone w nowoczesne koncepcje biopolityki, gdzie zarządzanie „życiem” staje się centralnym aspektem władzy politycznej?
2. Ciało państwa jako nowożytny modus władzy.
Lektury: T. Hobbes, Rozdział XVII: „O przyczynach, powstaniu i definicji państwa”, [w:] Lewiatan czyli materia, forma... , C. Schmitt – „O tym, jak Lewiatan padł ofiarą swojej własnej idei”
W jaki sposób Carl Schmitt przeformułował założenia filozoficzne Thomasa Hobbesa? Czy biopolityka jest nowożytnym paradygmatem władzy państwa?
3. Darwinizm społeczny:
Lektury:Ch. Darwin, "O pochodzeniu człowieka" (rozdział 5), G. Mosse, „Darwinizm społeczny i jego zastosowanie w XIX i XX wieku”, [w:] "Darwinizm społeczny: Historia jednej idei",
Jakie podobieństwa i różnice można dostrzec między poglądami Darwina na temat ewolucji człowieka a zastosowaniem jego teorii w darwinizmie społecznym, o którym pisze Mosse? Czy teorie przedstawione przez Darwina i ich późniejsze zastosowania w darwinizmie społecznym można traktować jako element rozwoju biopolityki? Jeśli tak, to w jaki sposób?
4. Populacja jako przedmiot badań nauk przyrodniczych:
Lektury: T. Malthus, Rozprawa o prawie ludności jego oddziaływaniu na przyszły postęp społeczeństwa, H. Spencer, The Social Organism
Co łączy koncepcję państwa Hobbesa i teorię ludności Malthusa? W jaki sposób obie teorie traktują władze nad życiem jednostek, szczególnie w kontekście rozwoju państwa i społeczeństwa? Czy rozwój socjologii wiązał jednostki z organizmem społecznym?
5. Narodziny biopolityki i geopolityki: antropogeografia
Lektury: P. Eberhardt, „Poglądy antropogeograficzne i geopolityczne Friedricha Ratzla”, Przegląd Geograficzny” (2015), J. Macała, „Friedrich Ratzel jako twórca niemieckiej Geopolitik” A. Nogal, Narodziny biopolityki, [w:] Narodziny biopolityki i kryzys praw człowieka
6. Geopolityka w służbie imperium. Kolonializm: medycyna, rasa i przestrzeń
Lektury: "Eugenika: Historia i kontrowersje" – Tomasz Ławniczak; "Historia eugeniki" – Robert N. Procto; "Eugenika i rasizm: historia idei" – Katarzyna Płoszaj Eugenika jako nauka. „Nauka i polityka w służbie eugenice. Zarys historii" – Tadeusz S. Wójcik, "Początki eugeniki w Polsce" – Elżbieta Żądło
Stoler, Race and the Education of Desire (fragment o mieszanych małżeństwach)
Césaire, Rozprawa o kolonializmie
Pytania: Dlaczego kolonialne szpitale były narzędziem kontroli? Jak idea „czystości rasowej” kształtowała granice imperiów?
7. Biopolityczne państwa czy ludobójstwo jako efekt braku państw?
Lektury: Timothy Snyder, „Świat Hitlera", "Ekologia Antysemityzmu", „Nowe przestrzenie i nowe porządki”, [w:] "Czarne ziemie", Z. Bauman, Nowoczesność i zagłada.
8. Zwrot w stronę geopolityki ocenów
K Haushofer, geopolitics o the Pacific Ocean, C. Schmitt, „Nomos Ziemi”,
Czy geopolityka ojreśla fundamenty prawa międzynarodowego? Czy rywalizacja o ziemię została zastąiona przez rywalizację o panowanie nad oceanami?
9. Krytyka biopolityki: Słabość praw człowieka.
Lektury H. Arendt, Korzenie totalitaryzmu (fragment o obozach)
Czy prawa człowieka rzeczywiście chronią najsłabszych?
10. Krytyka biopolityki: liberalne państwaLektury: Foucault, nadzorować i karać, Historia seksualności; G. Agamben, Rozdział V Homo sacer i polityczne wykluczenie, Krytyka idei suwerenności, Krytyka praw człowieka
Agamben, Co zostało z Auschwitz („życie nagie”); Esposito, Bios (rozdz. 1)
Czy liberalne państwa są przeciwieństwem czy kontynuacją biopolityki/geopolityki?
11. Film: „Epidemia” (1995) – analiza scen kwarantanny.
12. Czy współczesny powrót biopolitycznych oraz geopolitycznych teorii zapowiada wojnę? Lektury: A. Dugin, Czwarta teoria polityczna, A. Dugin, Manifest Wielkiego Przebudzenia i pisma czasu wojny

Rodzaj przedmiotu

seminaria monograficzne
ogólnouniwersyteckie

Koordynatorzy przedmiotu

Agnieszka Nogal

Efekty kształcenia

Absolwent zna i rozumie:

K_W01, w pogłębionym stopniu miejsce i znaczenie filozofii polityki w relacji do nauk o polityce oraz prawie, przedmiotową i metodologiczną specyfikę filozofii polityki

K_W02, w pogłębionym stopniu metody badawcze i strategie argumentacyjne filozofii polityki

K_W03, specjalistyczną terminologię filozoficzną z zakresu problematyki filozofii polityki w języku polskim

K_W05, główne kierunki rozwoju i najważniejsze nowe osiągnięcia w ramach filozofii polityki w zakresie biopolityki i geopolityki

K_W06, wybrane kierunki i stanowiska rozwojowe współczesnej filozofii w zakresie filozofii polityki w odniesieniu do biopolityki i geopolityki,

K_W07, w pogłębionym stopniu stan badań w zakresie badań nad kulturą polityczną oraz biopolityką i geopolityką.

K_W08,pogłębionym stopniu normy konstytuujące i regulujące struktury i instytucje społeczne oraz źródła tych norm, ich naturę, zmianę i drogi wpływania na ludzkie zachowania

K_W09, w pogłębionym stopniu kompleksową naturę języka filozofii polityki oraz historyczną zmienność jego znaczeń

K_W10, w pogłębionym stopniu rolę refleksji filozoficznej w kształtowaniu polityki

K_W11, w pogłębionym stopniu zależność między kształtowaniem się idei filozoficznych a zmianami w kulturze, w społeczeństwie i sferze polityki;

Nabyte umiejętności:

Absolwent potrafi:

K_U01,samodzielnie interpretować tekst filozoficzny, twórczo i innowacyjnie komentować i konfrontować tezy pochodzące z różnych tekstów

K_U02, określać stopień doniosłości stawianych tez dla badanego problemu lub argumentacji

K_U03, analizować złożone argumenty filozoficzne, identyfikować składające się na nie tezy i założenia, ustalać zależności logiczne i argumentacyjne między tezami

K_U04, identyfikować zaawansowane strategie argumentacyjne w wypowiedziach ustnych i pisemnych

K_U06, twórczo i innowacyjnie wykorzystywać wiedzę filozoficzną i metodologiczną w formułowaniu hipotez i konstruowaniu krytycznych argumentacji

K_U07, precyzyjnie formułować w mowie i na piśmie złożone problemy filozoficzne; stawiać tezy i krytycznie je komentować

K_U08, dobierać i tworzyć strategie argumentacyjne, konstruować zaawansowane i innowacyjne argumenty krytyczne, formułować wszechstronne odpowiedzi na krytykę

K_U10, pisać twórcze opracowania monograficzne na podstawie samodzielnie dobranej literatury, stosując oryginalne, innowacyjne podejścia i uwzględniając nowe osiągnięcia w zakresie filozofii polityki oraz biopolityce i geopolityce

K_U13,wyszukiwać i selekcjonować informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych, z twórczym wykorzystaniem profesjonalnych narzędzi wyszukiwawczych

K_U14 samodzielnie zdobywać wiedzę, rozwijać umiejętności badawcze oraz planować projekty badawcze (także grupowe)

K_U16, wykrywać zależności pomiędzy kształtowaniem się idei filozoficznych a procesami społecznymi i kulturalnymi oraz określać relacje między tymi zależnościami

Nabyte kompetencje społeczne:

Absolwent jest gotów do:

K_K01, identyfikowania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności

K_K02, rozpoznawania braków w swojej wiedzy i umiejętnościach i poszukiwania możliwości usunięcia tych braków

K_K03, samodzielnego podejmowania i inicjowania działań zawodowych oraz planowania i organizowania ich przebiegu

K_K04, dostrzegania i formułowania problemów etycznych związanych z własną pracą badawczą i odpowiedzialnością przed współpracownikami i innymi członkami społeczeństwa oraz do aktywności w rozwiązywaniu tych problemów

K_K05 aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i kulturalnym; interesuje się nowatorskimi koncepcjami filozoficznymi w powiązaniu z innymi częściami życia kulturalnego i społecznego i zachęca do wdrażania tych koncepcji

Kryteria oceniania

aktywność (udział w dyskusji, przygotowanie) – 25%; samodzielna prezentacja materiału (wybór literatury dodatkowej, prowadzenie dyskusji, umiejętność wskazania głównego problemu oraz argumentacji) – 25 %; przygotowanie ostatecznej wersji prezentacji ( uwzględniającej przebieg dyskusji) – 50%:

Liczba dopuszczalnych nieobecności: 2 w semestrze

Literatura

A. Nogal, Narodziny biopolityki i kryzys praw człowieka; E. Kantorowicz, Dwa ciała króla, T. Hobbes, Lewiatan czyli materia, forma... , C. Schmitt – „O tym, jak Lewiatan padł ofiarą swojej własnej idei”, Ch. Darwin, "O pochodzeniu człowieka" (rozdział 5), G. Mosse, „"Darwinizm społeczny: Historia jednej idei”, T. Malthus, Rozprawa o prawie ludności jego oddziaływaniu na przyszły postęp społeczeństwa, H. Spencer, The Social Organism, P. Eberhardt, „Poglądy antropogeograficzne i geopolityczne Friedricha Ratzla”, Przegląd Geograficzny” (2015), J. Macała, „Friedrich Ratzel jako twórca niemieckiej Geopolitik”, "Eugenika: Historia i kontrowersje" – Tomasz Ławniczak; "Historia eugeniki" – Robert N. Procto; "Eugenika i rasizm: historia idei" – Katarzyna Płoszaj Eugenika jako nauka. „Nauka i polityka w służbie eugenice. Zarys historii" – Tadeusz S. Wójcik, "Początki eugeniki w Polsce" – Elżbieta Żądło, Stoler, Race and the Education of Desire, Césaire, Rozprawa o kolonializmie, Timothy Snyder, "Czarne ziemie", Z. Bauman, Nowoczesność i zagładam, K Haushofer, geopolitics of the Pacific Ocean, C. Schmitt, „Nomos Ziemi”, H. Arendt, Korzenie totalitaryzmu, M. Foucault, nadzorować i karać, Historia seksualności; G. Agamben, Homo sacer, G. Agamben, Co zostało z Auschwitz; Esposito, Bios, A. Dugin, Czwarta teoria polityczna, A. Dugin, Manifest Wielkiego Przebudzenia i pisma czasu wojny.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3800-BGP25-S-OG w USOSweb