Nasze mityczne dzieciństwo: Książki obrazkowe a mitologiczne modele współczesnych ról społecznych 3700-NMD-KOM-OG

Książki obrazkowe – picture booki. Jakie funkcje pełnią? Czy są przeznaczone tylko dla dzieci? Jak stworzyć własną książkę obrazkową? Na te i podobne pytania będziemy szukali odpowiedzi w trakcie zajęć poświęconych recepcji antyku od starożytności po XXI wiek, ze szczególnym uwzględnieniem tekstów kultury skierowanych do młodych odbiorców.

W semestrze zimowym roku akademickiego 2025/26 skupimy się na książkach obrazkowych inspirowanych kulturą antyczną. Zapoznamy się z najsłynniejszymi, klasycznymi już picture bookami, a także odkryjemy mniej znane, ale równie ciekawe, oraz najnowsze publikacje, które być może staną się kiedyś klasyką gatunku. Czekają nas spotkania z fascynującymi bohaterami książek obrazkowych: od byczka Fernando w jego pacyfistycznej Arkadii, przez Meduzę w trakcie jej pierwszej wizyty u fryzjera, po Herkulesa, który postanawia zostać lekarzem. To też okazja, by poznać specyfikę pracy badawczej i zastosować zdobytą wiedzę oraz umiejętności w praktyce, odkrywając ślady obecności starożytnych Greków i Rzymian wokół nas. Poruszymy zarówno zagadnienia teoretyczne, jak i zajmiemy się analizą konkretnych książek.

W szczególności będziemy poszukiwać w mitologii modeli współczesnych ról społecznych, które często ukryte są pod pozorem prostoty i oczywistości, a które wiążą się z powinnościami, oczekiwaniami społecznymi, prawami i obowiązkami oraz regułami właściwego dla danej roli postepowania, które decydują o jakości naszej społecznej rzeczywistości. Uwzględniając właściwe czasom mitycznym i współczesności konteksty społeczne, spojrzymy na nasze codzienne działania w relacji z innymi i zastanowimy się, czy i jak przekazać nasze sensy i znaczenia młodym odbiorcom.

Wszystko to da podłoże teoretyczne do twórczego wyzwania (creative writing) stworzenia własnej książki obrazkowej. Osoby chętne będą miały szansę na opracowanie i realizację swoich projektów (indywidualnych lub zespołowych), kontynuując zajęcia w semestrze letnim.

W trakcie zajęć zostaną omówione następujące zagadnienia:
I. główne cykle mitologiczne Greków i Rzymian;
II. mechanizmy recepcji kultury antycznej i pojęcia z zakresu Classical Reception Studies;
III. sposoby artystycznego przetwarzania wątków mitologicznych, historycznych i recepcja antyku na wybranych przykładach ze szczególnym uwzględnieniem współczesnej kultury popularnej, zwłaszcza dziecięcej i młodzieżowej;
IV. książki obrazkowe – picture booki – specyfika gatunku, funkcje, tendencje, przykłady.
Na potrzeby zajęć wybierzemy książki o szczególnie ciekawej recepcji w kulturze, a także te, które najlepiej wpiszą się w zainteresowania Uczestniczek i Uczestników zajęć.

Sposób pracy w trakcie zajęć uwzględnia następujące metody:
1. podającą, z ograniczeniem przekazywanych informacji do niezbędnego minimum;
2. eksponującą, polegającą na ustnym przedstawianiu przez Studentki/Studentów prezentacji;
3. projektów indywidualnych na ustalone tematy, realizowanych w formie krótkich wypowiedzi pisemnych bądź ustnych;
4. debaty, w celu przedyskutowania omawianych w trakcie zajęć zagadnień;
5. projektu zespołowego oraz pracy w grupach w trakcie analizowania

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Przed rozpoczęciem zajęć Student/ka: 1. zna podstawowe mity greckie i rzymskie; 2. zna język angielski na poziomie pozwalającym Mu/Jej śledzić tok dyskusji badaczy, włączać się w dyskusje oraz czytać teksty literackie i opracowania.

Koordynatorzy przedmiotu

Katarzyna Marciniak

Efekty kształcenia

Po ukończeniu seminarium Student/ka zdobywa następujące efekty kształcenia:

Wiedza:
zna najważniejszą terminologię i rozumie mechanizmy recepcji tekstów starożytnych;
wyjaśnia związki między charakterem recepcji antyku a przemianami społecznymi, politycznymi i kulturowymi, które zachodzą w poszczególnych epokach i regionach;
zna teksty kultury odnoszące się do mitów antycznych analizowanych w trakcie zajęć;
zna metody analizy i interpretacji tekstów kultury;
ma znajomość interdyscyplinarnych metod interpretacji tekstów kultury czerpiących z tradycji antycznej;
ma wiedzę na temat bieżących wydarzeń kulturalnych, odnoszących się do recepcji antyku, w Polsce i na świecie, zna współczesnych twórców i zjawiska kulturowe;
zna i rozumie podstawowe zasady z zakresu prawa autorskiego.

Umiejętności:
potrafi przeprowadzać efektywne kwerendy, wykorzystując różne źródła, i potrafi weryfikować ich wiarygodność;
potrafi wykorzystywać wiedzę i metody właściwe badaniom nad recepcją antyku do analizy dzieł sztuki i tekstów naukowych na tematy związane z kulturą antyczną;
aktywnie uczestniczy w dyskusji na tematy kulturoznawcze, formułuje logiczną argumentację i krytyczne wnioski; potrafi przy tym odnieść się do poglądów innych osób i tez badaczy;
wyjaśnia związki między charakterem recepcji antyku a przemianami społecznymi, politycznymi i kulturowymi, które zachodzą w poszczególnych epokach i regionach;
potrafi adekwatnie wybrać i zastosować metody i narzędzia badawcze w celu sformułowania, krytycznego opracowania i interpretacji wybranego zagadnienia związanego z recepcją antyku;
potrafi przygotować prezentację ustną na temat recepcji antyku z uwzględnieniem różnych potrzeb potencjalnych odbiorców – w języku polskim i angielskim;
potrafi samodzielnie wyodrębnić oraz ocenić krytycznie tezy wysłuchanej prezentacji / przeczytanego tekstu w językach polskim i angielskim;
potrafi samodzielnie interpretować i analizować w postaci prac pisemnych teksty kultury, uwzględniając ich kontekst historyczny i regionalny;
potrafi wykorzystać informacje źródłowe z zachowaniem zasad ochrony własności intelektualnej;
potrafi korzystać z najważniejszych cyfrowych narzędzi wyszukiwawczych i baz danych.

Kompetencje społeczne:
rozumie potrzebę konsultowania się ze specjalistami i kształcenia się przez całe życie;
rozumie potrzebę zdobywania wiedzy i kontynuowania edukacji na studiach II i III stopnia;
rozumie potrzebę i jest gotów do podejmowania pracy zespołowej, w tym w grupie interdyscyplinarnej;
ma świadomość dynamicznego rozwoju kultury, pojawiania się nowych metod badawczych i konieczności ciągłej aktualizacji stanu wiedzy;
szanuje poglądy innych osób i ich różne doświadczenia kulturowe, także realizując pracę zespołową;
uczestnicząc w dyskusji, szanuje poglądy partnerów i używa argumentów merytorycznych;
rozumie konieczność kierowania i dostosowywania popularyzacji kultury antycznej do różnych kręgów odbiorców i publiczności;
ma świadomość znaczenia dziedzictwa przeszłości w kulturze współczesnej;
ma poczucie odpowiedzialności za przechowanie i popularyzację dziedzictwa antyku z należytą starannością, unikając powierzchowności, błędów i uproszczeń oraz szanując własność intelektualną.

Kryteria oceniania

Ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność) – 40%;
prace pisemne – 40%;
prezentacje – 20%.

W trakcie zajęć przeprowadzana będzie również kontrola obecności (dopuszczalne są 2 nieobecności w semestrze – ponadwymiarowe, dopuszczalne w ramach studiów, należy zaliczyć indywidualnie: przygotować dodatkową pracę pisemną lub prezentację).
Zaliczenie na ocenę.
Prace pisemne obejmują:
1. Jedna pisemna wypowiedź-komentarz do dowolnego tematu poruszonego w trakcie zajęć (ok. 2 str.);
2. Analiza wybranego picture booka (ok. 3 str.).

Literatura

1.Teksty źródłowe: książki obrazkowe oraz starożytne przekazy mitologiczne lub historyczne w przekładach. Materiały te będą dostarczane grupie mailowo/udostępniane w czytelni Wydziału.

2.Przykładowe opracowania (nieobowiązkowe):
Arizpe, Evelyn; Farrell, Maureen; McAdam, Julie, eds., Picturebooks: Beyond the Borders of Art, Narrative and Culture, New York, NY–London: Routledge, 2013;
Blackford, Holly Virginia, The Myth of Persephone in Girls’ Fantasy Literature, New York–Oxon: Routledge, 2012;
Colomer, Teresa; Kümmerling-Meibauer, Bettina; Silva-Díaz, Cecilia, eds., New Directions in Picturebook Research, New York, NY–London: Routledge, 2010;
Davidson Reid, Jane; Rohmann, Chris, Classical Mythology in the Arts, 1300-1900s, voll. I–II, Oxford–New York, NY: Oxford University Press, 1993;
Evans, Janet, ed., Challenging and Controversial Picturebooks: Creative and Critical Responses to Visual Texts, New York, NY–London: Routledge, 2015;
Grimal, Pierre, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, polska red. nauk. Jerzy Łanowski, Wrocław et al.: Ossolineum, 1990;
Hardwick, Lorna, Reception Studies, Cambridge: Cambridge University Press, 2003;
Hardwick, Lorna; Harrison, Stephen, eds., Classics in the Modern World: A ‘Democratic Turn’?, Oxford–New York: Oxford University Press, 2013;
Hunt, Peter, ed., International Companion Encyclopedia of Children’s Literature, London–New York: Routledge, 1996;
Kümmerling-Meibauer, Bettina; Meibauer, Jörg; Nachtigäller, Kerstin; Rohlfing, Katharina J., eds., Learning from Picturebooks: Perspectives from Child Development and Literacy Studies, New York, NY–London: Routledge, 2015;
Kümmerling-Meibauer, Bettina, ed., The Routledge Companion to Picturebooks, New York, NY–London: Routledge, 2017;
Lerer, Seth, Children’s Literature: A Reader’s History from Aesop to Harry Potter, Chicago–London: University of Chicago Press, 2008;
Nikolajeva, Maria, How Picturebooks Work, New York, NY–London: Routledge, 2001;
Nodelman, Perry; Hamer, Naomi; Reimer, Mavis, eds., More Words about Pictures. Current Research on Picturebooks and Visual/Verbal Texts for Young People, New York, NY–London: Routledge, 2017;
Nodelman, Perry, The Hidden Adult: Defining Children’s Literature, Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2008;
Ommundsen, Åse Marie; Haaland, Gunnar; Kümmerling-Meibauer, Bettina, eds., Exploring Challenging Picturebooks in Education: International Perspectives on Language and Literature Learning, New York, NY–London: Routledge, 2021.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-NMD-KOM-OG w USOSweb