Hiszpania wielu bogów i języków. Wykłady wokół historii kultury Płw. Iberyjskiego (od starożytności do XVII w.) 3700-KSM-W-HWB
Wykłady wokół historii kultury Płw. Iberyjskiego są pomyślane jako analiza wybranych zjawisk z historii kultury w orbicie zachodniego Śródziemnomorza od starożytności do końca XVII stulecia. Główną osią wokół, której zbudowane są tematy spotkań są złożone relacje religii i prądów duchowych (arianizm, judaizm, islam, katolicyzm, protestantyzm, kwietyzm, devotio moderna), związków etnicznych i kulturowych (gł. kultury rzymskiej, wizygockiej, żydowskiej, arabskiej, iberyjskiej i ówczesnych terytoriów kolonialnych) tego obszaru geopolitycznego. W centrum analizy zjawisk kulturotwórczych zajęcia stawiają teksty literackie i sztuki wizualne, które rozumiane są jako odbicie i miejsca negocjacji kluczowych prądów myślowych dla danej wspólnoty.
Wykłady oferują szerokie i kontekstowe spojrzenie na wybrane zagadnienia dotyczące procesów kulturowych na Półwyspie Iberyjskim od starożytności do końca XVII wieku. Szczególny nacisk położono na relacje kolonialne, wieloreligijność i wielokulturowość regionu. Omawiane będą relacje między islamem, chrześcijaństwem i judaizmem, a także napięcia wynikające z kolonializmu i jego skutków. Analizie poddane zostaną kwestie klasy społecznej, etniczności, metysażu, wyznania, tożsamości religijnej oraz relacji między płciami, w tym początki kobiecej emancypacji w środowiskach dworskich i klasztornych.
Celem wykładów jest zapoznanie osób studiujących z szeroką panoramą zjawisk kulturowo-społecznych i historyczno-politycznych Półwyspu Iberyjskiego. Obszar ten analizowany jest w kontekście wpływów rzymskich, wizygockich, żydowskich i arabskich oraz jako kluczowy ośrodek ekspansji kolonialnej w XV–XVII wieku. Wykłady oferują również przegląd kilku metodologii studiów kulturoznawczych (np. studia genderowe, postkolonialne, mikrohistoria, long durée) pomocnych przy analizie artefaktów kultury takich jak literatura, sztuki plastyczne, architektura, obrzędowość i organizacja struktur społecznych, czasu i przestrzeni w historii.
Zakłada się, że poszczególne tematy mogą być omawiane na więcej niż jednych zajęciach.
1. Kultura Iberyjska: wstęp
2. Proto-historia Iberii
3. Iberia skolonizowana: Fenicjanie, Grecy, Kartagińczycy, Rzymianie
4. Regnum Visigotorum: zmierzch Hispanii rzymskiej i Królestwo Wizygockie
5. Arabski zachód: cywilizacja islamska na Półwyspie Iberyjskim
6. Diaspora żydowska w średniowiecznej Hiszpanii i Europie
7. Kultura i literatura w średniowiecznej Iberii. Toledańska szkoła tłumaczy
8. Zmienność i zasada w sztuce i architekturze wieków średnich
9. Iberia kolonizująca: misyjno-imperialny projekt Habsburgów od Ameryk po Filipiny
10. Konkwista i metysaż. Kulturowe konsekwencje podboju Ameryk
11.Puella Doctae: hiszpańskie środowiska proto-emancypacyjne
12. Paradoks Złotych Wieków: imperialne bankructwo
13. Siglos de Oro. Literatura i jej obrzeża
14. Siglos de Oro. Sztuki wizualne: nie tylko Velázquez
15. Barokowa fiesta i wielki teatr świata Calderon’a de la Barca
Zajęcia prowadzone w formie wykładów stacjonarnych poświęcone będę refleksji na temat tekstów kultury: literatury pięknej, paratekstów, sztuk wizualnych dotyczących kultury iberyjskiej i jej miejsca w Europie w omawianym okresie historycznym. Każdy blok tematyczny podsumowują pisemne zadania domowe. Cotygodniowe zajęcia obejmują 2 x 1,5 godziny lekcyjnej, a cykl zajęć 60 godzin realizowany jest w jeden semestr. Na każdym etapie pracy możliwe są konsultacje z prowadzą podczas dyżuru i drogą mailową.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Osoby studenckie osiągną następujące efekty uczenia się:
W zakresie wiedzy zna i rozumie (K_W01;K_W03, KW_05, KW_07)
1. złożoność zjawisk społecznych, kulturowych i politycznych z perspektywy studiów kulturoznawczych, a szczególnie kulturowych zależności, ciągłości i zerwań kultur iberyjskich w kontekście europejskim od starożytności do końca XVII stulecia.
2. rozumie najważniejsze szkoły myśli, nurty estetyczne, literackie i polityczne i ich przedstawicieli w obszarze Półwyspu Iberyjskiego od starożytności do końca XVII wieku i rozumie współzależność zjawisk politycznych, społecznych i kulturowych (K_W08; K_W09; K_W19)
4. potrafi formułować ustne i pisemne opinie na temat zjawisk kulturowych w odniesieniu do procesów historycznych i politycznych, indywidualnie i grupowo, wskazując na trudności i kwestie sporne i argumentując swoje stanowisko w odniesieniu do najważniejszych tez przedstawionych w wykładzie (K_U07; K_U08; K_U13; K_U11; K_K03)
5. jest gotów do świadomego uczestnictwa w dyskusjach dotyczących różnorodności kulturowej Hiszpanii i Portugalii i jej historycznych przemian z zachowaniem zasad tolerancji wobec różnic kulturowych i znaczenia wieloreligijności i wieloetniczności dla Półwyspu Iberyjskiego w kontekście europejskim i światowym (K_K10; K_K06; K_K08)
6. potrafi samodzielnie, w sposób twórczy i pogłębiony wyszukiwać, analizować i interpretować różne źródła tekstowe (literatura piękna, paraliteratura, parateksty) i wizualne (film, malarstwo, rzeźba, architektura) (K_U01; K_K04)
Zna i rozumie:
K_W02 podstawową terminologię z zakresu literaturoznawstwa i kulturoznawstwa
K_W05 teorie i metodologie dyscyplin, które zajmują się studiami nad kulturą
K_W08 kulturę i język wybranego regionu Śródziemnomorza kulturę i język wybranego regionu Śródziemnomorza
K_W09 najważniejszych twórców kultury europejskiej
K_W19 zależności między rozwojem kultury a przemianami społecznymi
W zakresie umiejętności potrafi (K_U01, K_U02, K_U05, K_06, K_U07)
- selekcjonować oraz interpretować informacje pochodzące z różnych źródeł tekstowych, ikonograficznych, elektronicznych
- dokonywać analizy i syntezy problemowej tekstów kultury (literackich, wizualnych, filozoficznych) za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych
- umiejętności badawcze pozwalające na formułowanie i rozwiązywanie problemów badawczych w zakresie kulturoznawstwa; potrafi w tym celu przeprowadzić podstawowe analizy z wykorzystywaniem interdyscyplinarnych metod i narzędzi badawczych
- zastosować w rozwiązywaniu problemów i opracowywaniu tematów badawczych podstawowe ujęcia teoretyczne i paradygmaty właściwe wiedzy o kulturze, w tym antropologii kulturowej, filologii, historii i semiotyce kultury
- uczestniczyć w dyskusji na tematy kulturoznawcze, w tym przedstawiać logiczną argumentację i wyciągać krytyczne wnioski
W zakresie kompetencji społecznych jest gotów do (K_K01, K_K02, K_K06, K_K08)
- rozumie potrzebę nieustannego kształcenia
- uświadamia sobie dynamiczny rozwoju kultury i pojawianie się nowych metod i paradygmatów badawczych
- K_K06, zrozumienia zasady tolerancji i różnic kulturowych
- zrozumie znaczenie zachowania bogactwa, integralności oraz świadomości dziedzictwa kulturowego Europy, w tym poszczególnych tradycji Śródziemnomorza
Kryteria oceniania
Wykład prowadzony w formie stacjonarnej zaliczany jest na ocenę.
Na wartość oceny składają się: obecność i aktywność (zadnia cząstkowe) 50%; egzamin 50%
Student/Studentka ma prawo do dwóch nieobecności. Trzecia i czwarta muszą zostać odrobione w formie uzgodnionej z prowadzącą. Piąta i kolejne skutkują niezaliczeniem przedmiotu.
Literatura
Bibliografia:
Literatura przedmiotu:
Braudel, F. (1976), Morze Śródziemne i świat śródziemnomorski w epoce Filipa II, Gdańsk.
Cardini, F. (2006), Europa a islam. Historia nieporozumienia, Kraków.
Curtius, E. R. (1997), Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, Kraków.
Defourneaux, M. (1968), Życie codzienne w Hiszpanii w wieku złotym, Warszawa.
Dumézil, B. (2008), Chrześcijańskie korzenie Europy, Warszawa.
Gies, D. T. (red.) (2004). The Cambridge History of Spanish Literature, Cambridge.
Kamen, H. (2008), Imperium hiszpańskie: dzieje rozkwitu i upadku, Warszawa.
Kamen, H. (2005), Inkwizycja hiszpańska. Rewizja historyczna, Warszawa.
Labanyi, Jo (2010) Spanish Literature. A Very Short Introduction, Oxford.
Le Goff, J. (2002), Kultura średniowiecznej Europy, Gdańsk - Warszawa.
Lévi-Provençal, É., (2006), Cywilizacja arabska w Hiszpanii, Warszawa.
Mackenney, R. (1997), Europa XVI wieku, Warszawa.
Martínez Ruíz, E. (2003), Zarys dziejów Hiszpanii nowożytnej (od końca XV wieku do 1808 roku), Poznań.
Menocal, M.R. (2006), Ozdoba świata. Jak muzułmanie, żydzi i chrześcijanie tworzyli kulturę tolerancji w średniowiecznej Hiszpanii, Kraków.
Smith, J. M. H. (2008), Europa po Rzymie. Historia kulturowa lat 500-1000. Nowe ujęcie, Kraków.
Tuñon de Lara, M. et al. (1997). Historia Hiszpanii. Kraków.
Teksty teoretyczne:
Ahmed, S. (2000), Strange Encounters: Embodied Others in Post-Coloniality, Londyn.
Baldwin, E. et al. (2007), Wstęp do kulturoznawstwa, Poznań.
Domańska, E. (1999), Mikrohistorie: spotkania w międzyświatach, Poznań.
Domańska, E. (2006), Historie niekonwencjonalne. Refleksja o przeszłości w nowej humanistyce, Poznań.
Foucault, M. (1993), Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, Warszawa.
Haliczer, S.(2002), Between Exaltation and Infamy: Female Mystics in the Golden Age of Spain, Nueva York.
Jordan, C. (1992), Renaissance Feminism. Literary Texts and Political Models, Londyn.
Kelly, J. (1984), “Did Women Have Renaissance?”, [w:] Women, History and Theory. The Essays of Joan Kelly, Kelly, Joan Kelly (red.), Chicago/Londyn, s. 19-50.
Labanyi, Jo (2010), “Doing things: Emotion, Affect and Materiality”, Journal of Spanish Cultural Studies, 11, 2-3, s. 223-233.
Scott, J. W. (1986), “Gender as a useful Category of Historical Analysis”, American Historical Review 91, 5, s. 1053-1075.
Scott, J. W. (2010), “Gender: Still a Useful Category of Analysis?”, Diogenes 57, s. 7-14.
Spivak, G.Ch. (1988), “Can the Subaltern Speak?”, [w:] Cary Nelson, Lawrence Grossberg (red.), Marxism and the interpretation of Culture, Basingstoke, s. 271-313.
Spivak, G.Ch. (1999), A Critique of Postcolonial Reason: Toward a History of Vanishing Present, Cambridge.
VV.AA. (2006), Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, M.P. Markowski, R. Nycz (red.), Kraków.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: