Dzieje Śródziemnomorza - wieki średnie (VI-XV w.) 3700-KSM-W-DS-WS
Przegląd dziejów Świata Środziemnomorskiego w całej jego rozciągłości geograficznej i dziejowej, kulturowej i ekologicznej w okresie średniowiecza (od VI do końca XV wieku), przygotowujący do ekspozycji zdarzeń i zjawisk, które miały wpływ na ukształtowanie się cywilizacji europejskiej, postrzeganej jako rzeczywistości międzykontynentalnej. Zostaną przedstawione główne linie formowania się Europy jako cywilizacji (od rozpadu świata antycznego do schyłku wieków średnich) w powiązaniu z dziedzictwem śródziemnomorskim. Istotne miejsce zajmie kwestia wpływu cywilizacji łacińskiej i bizantyńskiej na kultury ościenne (Słowianie, Italia, świat osmański) oraz spotkań (konfrontacji) między imperiami i konfesjami. Analizą zostaną objęte transfery między kulturami oraz wpływ spotkań międzycywilizacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem kultury umysłowej
Wprowadzenie: Czym jest Śródziemnomorze
1/ Rozpad świata antycznego: dwa Rzymy
2/ Bizancjum – między wschodem i zachodem (VII-X w.)
3/ Arabska epopeja (VII-X w.)
4/ Półwysep Iberyjski – od królestwa Wandalów do rekonkwisty
5/ Zapomniana Francja: kultura Oksytanii (VIII-XIII w.)
6/ Italska mozaika (VIII-XI w.)
7/ Bałkany: granica porządków cywilizacyjnych (VII-XI w.)
8/ Krucjaty – perspektywa cywilizacyjna
9. Cywilizacja bizantyńska (do 1204 r.)
10. Cywilizacja łacińskiego Śródziemnomorza (do XV w.)
11. Włoskie miasta – kolebka renesansu?
12. Europa uniwersytetów
13.Renesans Paleologów a kultura Italii i Bałkanów
14. Osmańskie imperium – epoka heroiczna (XIV-XV w.)
15. Sztuka Środziemnomorza w wiekach średnich
Uwaga: poszczególne tematy mogą być omawiane na więcej niż jednych zajęciach – w zależności od potrzeb dydaktycznych i zainteresowań audytorium.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
W zakresie wiedzy:
K_W01 procesy cywilizacyjne, historyczne oraz społeczno-gospodarcze, zachodzące w Śródziemnomorzu w średniowieczu (VI-XV w.) oraz tematy obecności cywilizacji śródziemnomorskiej w kulturach późniejszych epok i współczesności (z uwzględnieniem regionów sąsiadujących);
KW_03 pogłębione metody analizy i interpretacji zjawisk cywilizacyjnych oraz wytworów kultury i wybranych tradycji Środziemnomorza, a także teorii i szkół badawczych;
KW_04 w pogłębionym stopniu temat kultury i języka wybranego regionu Śródziemnomorza, prowadzącą do specjalizacji, dostrzega historyczne i współczesne związki oraz interakcje w obrębie kultur Śródziemnomorza, a także ich promieniowanie na pozostałe regiony Europy;
K_W16: rozumie zależności między rozwojem kultury a przemianami społecznymi.
W zakresie umiejętności:
K_U02 przeprowadzić krytyczną analizę i interpretację wybranych procesów oraz wytworów i zjawisk kultury, a także dokonać ich oceny, uwzględniając ich znaczenie i oddziaływanie w procesie historyczno-kulturowym oraz społeczno-gospodarczym. Dzięki przyswojeniu sobie alternatywnych scenariuszy cywilizacyjnych uzyskuje umie stawiać samodzielne pytania, dotyczące istoty świata śródziemnomorskiego.
W zakresie kompetencji społecznych:
K_K01 krytycznej oceny poznawanych treści i uznaje znaczenie wiedzy oraz rozumie potrzebę wykorzystywania jej w rozwiązywaniu problemów praktycznych i teoretycznych, a także dostrzega potrzebę regularnego jej uzupełniania i uzupełniania swego warsztatu badawczego.
Kryteria oceniania
Podstawę do zaliczenia stanowi kolokwium ustne z omawianego materiału. Kryterium dopuszczenia do zaliczenia stanowi obecność na wykładzie: student ma prawo do dwóch nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze. Trzecią i czwartą nieobecność należy zaliczyć. Większa liczba nieobecności uniemożliwia zaliczenie przedmiotu.
Literatura
D. Abulafia, The Great Sea. A Human History of the Mediterranean.
Armour R., Islam, chrześcijaństwo i Zachód. Burzliwe dzieje wzajemnych relacji, Wyd. WAM, Kraków 2004.
Bennassar B., Lebrun F. (red.), Historia świata śródziemnomorskiego, Ossolineum, Wrocław 2003.
Braudel F., Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XVI-XVIII wiek, PIW, t. I-III, Warszawa 1992.
Braudel F., Coarelli F., Aymard M., Morze Śródziemne. Region i jego okolice, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1982.
F. Braudel i inni, Morze Śródziemne. Przestrzeń i historia. Ludzie i dziedzictwo, Volumen, Warszawa 1994.
Burckhardt J., Kultura Odrodzenia we Włoszech, Warszawa 1961.
Burke P., Kultura i społeczeństwo w renesansowych Włoszech, Warszawa 1991.
Cardini F., Europa a islam. Historia nieporozumienia, Kraków 2006.
Carpentier, J., Lebrun, F. red., Historia świata śródziemnomorskiego.
Dumézil B., Chrześcijańskie korzenie Europy, Wyd. M Derewiecki, Kąty 2008.
Haussig H.-W., Historia kultury biznatyńskiej, Warszawa 1970 (wyd.2 uzupeł. – 1980).
Hitti Ph. K., Dzieje Arabów, PWN, Warszawa 1969.
Holt P. M., Bliski Wschód od wypraw krzyżowych do 1517 roku, PIW, Warszawa 1993.
Inalcik H., Imperium osmańskie. Epoka klasyczna 1300-1600, Wyd. UJ, Kraków 2006.
Kieniewicz J., Wprowadzenie do historii cywilizacji Wschodu i Zachodu, Dialog, Warszawa 2003.
Kieniewicz J., Andaluzja, Hiszpania i pogranicza cywilizacji: współczesna perspektywa historycznej konfrontacji : w: Koźmiński M. red., Cywilizacja europejska. Wykłady i eseje, Warszawa 2005 (wyd. II), s. 77-88.
King, Ch., Dzieje Morza Czarnego, Warszawa: PIW, 2021
Krawczyk R., Podstawy cywilizacji europejskiej, Warszawa 2006.
Le Goff J., Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 2002.
Lewis B., Muzułmański Bliski Wschód, Gdańsk 2003.
Mączak A. red., Historia Europy, Wrocław 1997 (wybrane rozdziały).
McCormick, Narodziny Europy. Korzenie gospodarki europejskiej 300-900, Warszawa 2007.
Menocal M. R., Ozdoba świata. Jak muzułmanie, żydzi i chrześcijanie tworzyli kulturę tolerancji w średniowiecznej Hiszpanii, Kraków 2006.
Modzelewski, K. Barbarzyńska Europa, Warszawa 2004.
Ostrogorski G., Dzieje Bizancjum , Warszawa 1969 (lub wyd. następne).
Paine, L., Morze i cywilizacja. Morskie dzieje świata, Warszawa: PIW, 2022
Romano R., Między dwoma kryzysami. Włochy Renesansu, Warszawa 1978.
Runciman S., Dzieje wypraw krzyżowych. T. 1-3, Warszawa 1987.
Idem, Bizancjum 1024-1492, Warszawa 2015.
Skowronek J., Tanty M., Wasilewski T., Historia Słowian Południowych i Zachodnich, Warszawa 1988.
Sokołow N., Narodziny weneckiego imperium kolonialnego, Warszawa 1985.
Zientara B., Historia powszechna średniowiecza (wiele wydań)
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: