Dzieje Śródziemnomorza w średniowieczu 3700-KSM-DSM-SRD
Przegląd dziejów Świata Środziemnomorskiego w całej jego rozciągłości geograficznej i dziejowej, kulturowej i ekologicznej w okresie średniowiecza (od VII do końca XV wieku), przygotowujący do ekspozycji zdarzeń i zjawisk, które miały wpływ na ukształtowanie się cywilizacji europejskiej, postrzeganej jako rzeczywistości międzykontynentalnej. Zostaną przedstawione główne linie formowania się Europy jako cywilizacji (od rozpadu świata antycznego do schyłku wieków średnich) w powiązaniu z dziedzictwem śródziemnomorskim. Istotne miejsce zajmie kwestia wpływu cywilizacji łacińskiej i bizantyńskiej na kultury ościenne (Słowianie, Italia, świat osmański) oraz spotkań (konfrontacji) między imperiami i konfesjami. Analizą zostaną objęte transfery między kulturami oraz wpływ spotkań międzycywilizacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem kultury umysłowej
Zakres tematów
Wprowadzenie: czym jest Śródziemnomorze
1/ Rozpad świata antycznego: dwa Rzymy
2/ Bizancjum – między wschodem i zachodem (VII-X w.)
3/ Arabska epopeja (VII-X w.)
4/ Italska mozaika (VIII-XI w.)
5/ Bałkany: granica porządków cywilizacyjnych (VII-XI w.)
6/ Półwysep Iberyjski – od królestwa Wandalów do rekonkwisty
7/ Zapomniana Francja: kultura Oksytanii (VIII-XIII w.)
8/ Krucjaty – perspektywa cywilizacyjna
9. Cywilizacja bizantyńska (do 1204 r.)
10. Cywilizacja łacińskiego Śródziemnomorza (do XV w.)
11. Średniowieczna epika Śródziemnomorza (XI-XV w.)
12. Włoskie miasta – kolebka renesansu?
13.Renesans Paleologów a kultura Italii i Bałkanów
14. Osmańskie imperium – epoka heroiczna (XIV-XV w.)
15. Sztuka Środziemnomorza w wiekach średnich
Uwaga: poszczególne tematy mogą być omawiane na więcej niż jednych zajęciach – w zależności od potrzeb dydaktycznych i zainteresowań audytorium.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Student zna i rozumie
K_W01 procesy cywilizacyjne, historyczne oraz społeczno-gospodarcze, zachodzące w Śródziemnomorzu w średniowieczu (VI-XV w.) oraz tematy obecności cywilizacji śródziemnomorskiej w kulturach późniejszych epok i współczesności (z uwzględnieniem regionów sąsiadujących);
KW_03 pogłębione metody analizy i interpretacji zjawisk cywilizacyjnych oraz wytworów kultury i wybranych tradycji Środziemnomorza, a także teorii i szkół badawczych;
KW_04 w pogłębionym stopniu temat kultury i języka wybranego regionu Śródziemnomorza, prowadzącą do specjalizacji, dostrzega historyczne i współczesne związki oraz interakcje w obrębie kultur Śródziemnomorza, a także ich promieniowanie na pozostałe regiony Europy;
Potrafi
K_U02 przeprowadzić krytyczną analizę i interpretację wybranych procesów oraz wytworów i zjawisk kultury, a także dokonać ich oceny, uwzględniając ich znaczenie i oddziaływanie w procesie historyczno-kulturowym oraz społeczno-gospodarczym. Dzięki przyswojeniu sobie alternatywnych scenariuszy cywilizacyjnych uzyskuje umie stawiać samodzielne pytania, dotyczące istoty świata śródziemnomorskiego.
Jest gotów do
K_K01 krytycznej oceny poznawanych treści i uznaje znaczenie wiedzy oraz rozumie potrzebę wykorzystywania jej w rozwiązywaniu problemów praktycznych i teoretycznych, a także dostrzega potrzebę regularnego jej uzupełniania i uzupełniania swego warsztatu badawczego.
Kryteria oceniania
Podstawę do zaliczenia stanowi kolokwium ustne z omawianego materiału. Kryterium dopuszczenia do zaliczenia stanowi obecność na wykładzie: student ma prawo do dwóch nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze. Trzecią i czwartą nieobecność należy zaliczyć. Większa liczba nieobecności uniemożliwia zaliczenie przedmiotu.
Zaliczenie na ocenę (kolokwium ustne)
Literatura
D. Abulafia, The Great Sea. A Human History of the Mediterranean.
Armour R., Islam, chrześcijaństwo i Zachód. Burzliwe dzieje wzajemnych relacji, Wyd. WAM, Kraków 2004.
Bennassar B., Lebrun F. (red.), Historia świata śródziemnomorskiego, Ossolineum, Wrocław 2003.
Braudel, F., Morze Śródziemne i świat śródziemnomorski e epoce Filipa II, Wyd. Morskie, t. I-II, Gdańsk 1976-1977.
Braudel F., Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XVI-XVIII wiek, PIW, t. I-III, Warszawa 1992.
Braudel F., Coarelli F., Aymard M., Morze Śródziemne. Region i jego okolice, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1982.
F. Braudel i inni, Morze Śródziemne. Przestrzeń i historia. Ludzie i dziedzictwo, Volumen, Warszawa 1994.
Burckhardt J., Kultura Odrodzenia we Włoszech, Warszawa 1961.
Burke P., Kultura i społeczeństwo w renesansowych Włoszech, Warszawa 1991.
Cardini F., Europa a islam. Historia nieporozumienia, Kraków 2006.
Carpentier, J., Lebrun, F. red., Historia świata śródziemnomorskiego.
R. Crowley, Morskie imperia. Rywalizacja o panowanie na Morzu Śródziemnym 1521-1580.
Dumézil B., Chrześcijańskie korzenie Europy, Wyd. M Derewiecki, Kąty 2008.
Haussig H.-W., Historia kultury biznatyńskiej, Warszawa 1970 (wyd.2 uzupeł. – 1980).
Hitti Ph. K., Dzieje Arabów, PWN, Warszawa 1969.
Holt P. M., Bliski Wschód od wypraw krzyżowych do 1517 roku, PIW, Warszawa 1993.
Inalcik H., Imperium osmańskie. Epoka klasyczna 1300-1600, Wyd. UJ, Kraków 2006.
Kieniewicz J., Wprowadzenie do historii cywilizacji Wschodu i Zachodu, Dialog, Warszawa 2003.
Kieniewicz J., Andaluzja, Hiszpania i pogranicza cywilizacji: współczesna perspektywa historycznej konfrontacji : w: Koźmiński M. red., Cywilizacja europejska. Wykłady i eseje, Warszawa 2005 (wyd. II), s. 77-88.
King, Ch., Dzieje Morza Czarnego, Warszawa: PIW, 2021
Krawczyk R., Podstawy cywilizacji europejskiej, Warszawa 2006.
Le Goff J., Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 2002.
Lewis B., Muzułmański Bliski Wschód, Gdańsk 2003.
Manikowska H., Jerozolima – Rzym – Compostela. Wielkie pielgrzymowanie u schyłku średniowiecza, Wrocław 2008.
Mazaheri A., Życie codzienne muzułmanów w średniowieczu (wiek X-XIII), Warszawa 1972.
Mączak A. red., Historia Europy, Wrocław 1997 (wybrane rozdziały).
McCormick, Narodziny Europy. Korzenie gospodarki europejskiej 300-900, Warszawa 2007.
Menocal M. R., Ozdoba świata. Jak muzułmanie, żydzi i chrześcijanie tworzyli kulturę tolerancji w średniowiecznej Hiszpanii, Kraków 2006.
Modzelewski, K. Barbarzyńska Europa, Warszawa 2004.
Ostrogorski G., Dzieje Bizancjum , Warszawa 1969 (lub wyd. następne).
Paine, L., Morze i cywilizacja. Morskie dzieje świata, Warszawa: PIW, 2022
Pentek Z., Cesarstwo łacińskie 1204-1261. Kolonialne państwo krzyżowców czy Neobizancjum?, Poznań 2004.
Romano R., Między dwoma kryzysami. Włochy Renesansu, Warszawa 1978.
Runciman S., Dzieje wypraw krzyżowych. T. 1-3, Warszawa 1987.
Shepard J. Bizancjum. Ok. 500-1204, Warszawa 2012.
Idem, Bizancjum 1024-1492, Warszawa 2015.
Skowronek J., Tanty M., Wasilewski T., Historia Słowian Południowych i Zachodnich, Warszawa 1988.
Sokołow N., Narodziny weneckiego imperium kolonialnego, Warszawa 1985.
Zientara B., Historia powszechna średniowiecza (wiele wydań)
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: