Duchowość i kobiety w tradycji chrześcijańskiej 3700-KON98-AL
Celem konwersatorium jest refleksja nad wizerunkiem kobiet, ich miejscem i rolą w tradycji chrześcijańskiej. Aby zrozumieć znaczenie tradycji duchowości kobiet dla teologii współczesnej w pierwszej kolejności osadzimy ją w historycznym i kulturowym kontekście świata wczesnochrześcijańskiego, dalej religijności Średniowiecza oraz monastycyzmu doby wczesno nowożytnej. Następnie rozważania te odniesiemy do współczesnych debat w łonie feminizmu chrześcijańskiego, teologii feministycznej i prób tworzenia Kościoła Kobiet w ramach jego ortodoksji. Podczas zajęć skupimy się na takich zagadnieniach, jak doświadczenie mistyczne, pojęcie ortodoksji i herezji, monastycyzm i pozainstytucjonalne formy pobożności, odnosząc je do duchowości i religijności kobiet świata chrześcijańskiego.
Proponowany zakres tematów:
1. Kobiety w Biblii i pismach Ojców Kościoła
2. Duchowość i religijność kobiet świata wczesnochrześcijańskiego
3. Pozainstytucjonalne formy religijności kobiet w Średniowieczu: anachoretki, pokutnice, profetki
4. Kobieta jako pojęcie w oczach teologów i moralistów na przestrzeni wieków
5. Monastycyzm kobiet doby wczesnonowożytnej
6. Zmiana a miejsce kobiet w Kościele: Reforma, Reformacja i Kontrreformacja
7. Płeć a negocjowanie ortodoksyjności. Kobiety Doktorzy Kościoła
8. Kobieta i dogmat: Inmaculata, kult maryjny, chrystologia
9. Doświadczenie mistyczne: devotio moderna i duchowość upłciowiona
10. Teologia feministyczna: czy Bóg jest kobietą? Nurt rewolucyjny i reformistyczny
11. Feminizm chrześcijański: pontyfikat Jana Pawła II i jego rozumienie personalizmu
12. Kościół Kobiet (Ameryka Południowa i Łacińska, Europa). Znaczenie tradycji duchowości kobiet dla teologii współczesnej
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po ukończeniu zajęć student:
– zna i rozumie metody analizy i interpretacji procesów związanych z rolą religii w kulturze (K_W06);
– zna twórczość najważniejszych feministycznych teolożek współczesnych (K_W09);
– rozumie religijny i kulturowy wymiar dziejów cywilizacji zachodniej (K_W16);
– potrafi przeprowadzić krytyczną analizę i interpretację rożnych rodzajów tekstów związanych z rolą chrześcijaństwa w kulturze, stosując oryginalne podejście, oparte o najnowsze osiągnięcia nauk humanistycznych (K_U02);
– posiada umiejętność formułowania problemów badawczych i opinii krytycznych o tekstach kultury dotyczących chrześcijaństwa (K_U04);
– potrafi samodzielnie, w sposób twórczy i pogłębiony poddać analizie tekst pisemny i ustny o charakterze naukowym w języku polskim oraz w jednym z języków kongresowych dotyczących duchowości kobiet w chrześcijaństwie (K_U11);
– rozumie miejsce i rolę religii w kulturze współczesnej (K_K01);
– rozumie zasady tolerancji i różnic kulturowych w odniesieniu do różnych religii (K_K07).
Kryteria oceniania
Konwersatorium zaliczane jest na ocenę.
Podstawowym warunkiem zaliczenia jest obecność. Dopuszczalne są dwie nieobecności, pod warunkiem czynnego uczestnictwa w pozostałych zajęciach. Trzecia i czwarta nieobecność wymaga pisemnego zaliczenia indywidualnego.
Do zaliczenia zajęć konieczne jest również terminowe przesłanie pracy pisemnej.
Na ocenę końcową składają się następujące elementy:
1/ aktywny udział w dyskusjach i analizie tekstów podczas zajęć (55% oceny końcowej);
2/ przygotowanie pracy pisemnej (8-10 stron), w której student przedstawia wybrany przez siebie problem związany z głównym tematem zajęć (45%).
Literatura
Adamiak Elżbieta (1997), Błogosławiona między niewiastami. Maryja w feministycznej teologii Cathariny Halkes, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Adamiak Elżbieta (2003), Mariologia, Poznań: Redakcja Wydawnictw WT UAM.
Adamiak Elżbieta (1999), Milcząca obecność. O roli kobiety w Kościele, Warszawa: Towarzystwo „Wieź”.
Adamiak Elżbieta (2008), „Nauczanie Kościoła rzymskokatolickiego o kobietach. Ujęcie dogmatyczne”, w: Godzina kobiet? Recepcja nauczania Kościoła rzymskokatolickiego o kobietach w Polscew latach 1978–2005, red. E. Adamiak, M. Chrząstowska, Poznań: Redakcja Wydawnictw WT UAM.
Bielik Robson, Agata, Tadeusz Bartoś (2013), Kłopot z chrześcijaństwem. Wieczne gnicie, apokaliptyczny ogień, praca, Warszawa: Czarna Owca.
Certeau, Michel de (2015), The Mystic Fable, Chicago: University of Chicago Press.
Chesterton, Gilbert Keith (2004), Ortodoksja, Warszawa: Fronda.
Epp, Eldon (2005), Junia. The First Woman Apostle, Minneapolis: Fortress Press.
Feliga, Piotr (2014), Czas i ortodoksja: Hermeneutyka teologii w świetle Prawdy i Metody Hansa-Georga Gadamera, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Gawkowska, Aneta (2015), Skandal i ekstaza. Nowy Feminizm na tle koncepcji pojednania według Jana Pawła II, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Getty-Sullivan, Mary Ann (2001), Women in the New Testament, Minnesota: Collegeville.
Gutowski, Piotr (2016), Stare i nowe. Esej o roli jednostkowych podmiotów, zmiany i wątpienia w religii, Kraków: Znak.
Haliczer, Stephen (2002), Between Exaltation and Infamy: Female Mystics in the Golden Age of Spain, Nueva York: Oxford University Press.
Jan Paweł II (1999), „Katecheza Godność i posłannictwo kobiety chrześcijańskiej”, w: Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. Kościół, Kraków – Ząbki: Wydawnictwo M. Apostolicum.
Jan Paweł II (2004), Mulieris dignitatem, Wrocław: Wyd. Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej.
Jan Paweł II, List do kobiet, http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/ pekin_29061995.html/ (dostęp: 13.09.2016).
Jan Paweł II, Ordinatio sacerdotalis, http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/ listy/ordinatio_sacerdotalis.html (dostęp: 13.06.2017).
Johnson Paul (1999), Historia chrześcijaństwa, Gdańsk: Atex.
Kalbian Aline H. (2005), Sexing the Church. Gender, Power, and Ethics in Contemporary Catholicism, Bloomington: Indiana University Press.
Katechizm Kościoła katolickiego (2002), Poznań: Pallottinum.
Kołakowski Leszek (1962), Notatki o współczesnej kontrreformacji, Warszawa: Książka i Wiedza.
Kołakowski Leszek (2009), „Fides et ratio. Mała uwaga o wielkiej encyklice”, w: Czy Pan Bóg jest szczęśliwy i inne pytania, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
Kołakowski Leszek (2009), „Laik nad „Katechizmem” się wymądrza”, w: Czy Pan Bóg jest szczęśliwy i inne pytania, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
Kołakowski Leszek (2014), Jezus ośmieszony. Esej apologetyczny i sceptyczny, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
Kołakowski, Leszek (2012), Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
Lehnfeldt, Elizabeth A. (1999), “Discipline, Vocation, and Patronage: Spanish Religious Women in a Tridentine Microclimate”, Sixteenth Century Journal, 30, 4, s. 1009-1030.
Mech, Krzysztof (1999), Człowiek wobec religii. Filozoficzne aspekty religijnego sensu, Kraków.
Melonowska, Justyna (2016), Osobna: Kobieta a personalizm Karola Wojtyły Jana Pawła II. Doktryna i rewizja, Warszawa: Difin.
Mounier Emmanuel (1964), „Personalizm. Przystępne wprowadzenie w świat osoby”, w: Wprowadzenie do egzystencjalizmów oraz wybór innych prac, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
Newman, John Henry (1998), O rozwoju doktryny chrześcijańskiej, Warszawa: Apostolicum.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, opracował zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, red. A. Jankowski, L. Stachowiak, K. Romaniuk, Poznań 1991.
Petry -Mroczkowska, Joanna (2007), Niepokorne święte, Kraków: Znak.
Pakszys, Elżbieta, Liliana Sikorska (red.) (2000), Duchowość i religijność kobiet dawniej i dziś, Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Radzik, Zuzanna (2015), Kościół Kobiet, Warszawa: Krytyka Polityczna.
Ranft, Patricia (1998), Women and Spiritual Equality in Christian Tradition, New York: St. Martin’s Press.
Szwed, Anna (2015), Ta druga. Obraz kobiety w nauczaniu Kościoła rzymskokatolickiego i w świadomości księży, Kraków: NOMOS.
Weber, Alison (1996), Teresa of Avila and the Rhetoric of Femininity, Princeton and New Jersey: Princeton University Press.
Velasco, Sherry (2009), “Teaching Spanish Women Mystics with Theories of Autobiography”, w: Approach to Teaching Saint Teresa of Ávila and the Spanish Mystics, Alison Weber (ed.), New York: Modern Language Association of America, s. 102-106.
VV.AA. (2010), Rozmowy w Castel Gandolfo, Krzysztof Michalski (red.i wstęp), Tom I, Cz. III, „Europa i co z tego wynika”, Warszawa-Kraków: Centrum Myśli Jana Pawłą II- Wydawnictwo Znak, s. 267-508.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: