Filozofia muzyki: współczesne wyzwania 3700-KON363-AL
Kurs stanowi wprowadzenie do muzyki współczesnej ujętej jako pole badawcze dla filozofii kultury. Rozpocznie się od skrótowego omówienia klasycznych zagadnień filozofii muzyki (od Starożytności do XIX wieku) oraz przeglądu współczesnych metod stosowanych w filozofii muzyki. Uczestnicy zapoznają się też z rozmaitymi trendami we współczesnej muzyce awangardowej, poznają nowe techniki kompozytorskie oraz instrumenty, urządzenia i programy komputerowe stosowane przez współczesnych kompozytorów. Główny nacisk zostanie położony jednak na interpretację najbardziej aktualnych zjawisk w kulturze muzycznej oraz filozoficznych problemów, jakie można dostrzec w tych zjawiskach.
Muzyka współczesna bywa uważana za trudną, niezrozumiałą i nieprzystępną. Jedną z przyczyn tej sytuacji jest rozpad kanonu „klasycznej” muzyki europejskiej, który nastąpił na początku XX wieku. O ile muzyka „klasyczna” była stosunkowo jednolita pod względem estetycznym i formalnym, o tyle współczesna awangarda jest – w obliczu braku normatywnego kanonu – skrajnie zróżnicowana, do tego stopnia, że kompozytorzy muszą dziś na własną rękę stawiać pytanie „Czym jest muzyka?”. Niezwykle zróżnicowana przestrzeń muzyki współczesnej stanowi fascynujący temat dla filozofii. Pozwala sprawdzić hermeneutyczną efektywność rozmaitych dyskursów filozoficznych w konfrontacji z problemami najnowszej kultury. Pozwala również na transdyscyplinarne badanie zjawisk kulturowych w ich relacji to techniki, ekonomii, polityki i rozmaitych kwestii społecznych.
Wśród pytań i problemów, o których będziemy dyskutować, znajdą się klasyczne (choć przeniesione w kontekst muzyki współczesnej) zagadnienia filozofii muzyki, takie jak np.:
– Czy muzyka wyraża coś oprócz siebie samej?
– Czy muzyka może czynić ludzi lepszymi albo gorszymi?
– Jaki jest związek muzyki z emocjami?
– Czy muzyka powinna sprawiać przyjemność?
– Jak można słuchać muzyki?
– Dlaczego muzyka nam się podoba?
– Czy muzyka odzwierciedla strukturę świata?
Będziemy też rozmawiać o problemach specyficznych dla współczesnej kultury muzycznej, takich jak np.:
– Jak rozwój techniki wpływa na muzykę?
– W jakie relacje z tradycją muzyki zachodniej wchodzi nowa muzyka?
– Modernizm i postmodernizm w muzyce XX wieku.
– Muzyka jako narzędzie władzy i jako narzędzie oporu.
– Czy są granice rozwoju awangardowych technik kompozytorskich?
– Jak zmienia się muzyczna wyobraźnia?
– Gdzie przebiega granica między muzyką artystyczną a rozrywkową?
– Jakie są instytucjonalne uwarunkowania muzyki współczesnej?
– Kryzys estetyki i muzyka konceptualna.
– Muzyka a sztuka dźwięku (field recording, ambient).
– Jak Internet i rewolucja cyfrowa zmieniają kulturę muzyczną?
– Jak można mówić o muzyce i jak można ją wartościować?
Szacowana liczba godzin pracy uczestnika kursu: 100 (30 godzin zajęć, 30 godzin na lektury zadanych tekstów i słuchanie przykładów muzycznych, 40 godzin na napisanie pracy zaliczeniowej).
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza
Uczestnik:
zna podstawową terminologię nauk humanistycznych i rozumie ich rolę kulturze K_W01
zna podstawowe metody analizy i interpretacji tekstów kultury K_W05
zna najważniejsze metody badań interdyscyplinarnych K_W07
zna i stosuje różne metody analizy i interpretacji dzieł artystycznych K_W06
zna współcześnie stosowane metody interpretacji tekstów kultury K_W08
rozumie powiązania między działaniami kulturowymi a dynamiką zmian społecznych K_W10
Umiejętności
Uczestnik umie:
selekcjonować oraz dokonać krytycznej oceny informacji pochodzących z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych K_U01
dokonywać analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów źródłowych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych K_U02
sformułować problem badawczy K_U03
rozpoznawać i interpretować podstawowe problemy i zjawiska współczesności K_U04
przygotować prace pisemne uwzględniające elementarne wymogi stawiane pracom akademickim K_U07
potrafi samodzielnie dobrać i zastosować odpowiednie narzędzia badawcze do analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów wizualnych K_U02
wykorzystuje interdyscyplinarne metody i narzędzia badawczych do analizy zjawisk kultury K_U05
potrafi samodzielnie zanalizować tekst naukowy z dziedziny nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych w języku polskim oraz w wybranym języku obcym K_U08
potrafi przygotować wystąpienie ustne, uwzględniając potrzeby odbiorców K_U10
Kompetencje
Uczestnik:
jest gotów do podejmowania kształcenia przez całe życie K_K01
jest gotów do poznawania nowych metod badawczych K_K03
przestrzega zasady tolerancji i ma poszanowanie dla różnic kulturowych K_K07
docenia bogactwo kultury K_K08
jest gotów do zrozumienia dziedzictwa kulturowego i różnorodności kulturowej K_K09
Kryteria oceniania
Studenci będą oceniani na podstawie
(a) stopnia znajomości tekstów, które będą przedmiotem dyskusji
(b) aktywności podczas zajęć
(c) indywidualnej inicjatywy i zdolności do samodzielnego formułowania pytań i problemów
(d) pisemnej pracy zaliczeniowej
Literatura
Poniższa literatura ma charakter orientacyjny. Nie wszystkie z poniższych tekstów będą omawiane podczas konwestatorium. Mogą też pojawić się teksty, których nie ma na pniższej liście.
Enrico Fubini, Historia estetyki muzycznej
Christoph Cox, Daniel Warner, Kultura dźwięku: teksty o muzyce nowoczesnej
Michael Nyman, Muzyka eksperymentalna
Małgorzata A. Szyszkowska, Wsłuchując się w muzykę
Theodor Adorno, Sztuka i sztuki
Zbigniew Skowron, Teoria i estetyka awangardy muzycznej
Malcolm Budd, Emocje i muzyka
Carl Dahlhaus, Hans Eggebrecht, Co to jest muzyka?
Jan Topolski (red.), Nowa muzyka amerykańska
Daniel Cichy (red.), Nowa muzyka niemiecka
Agata Kwiecisńska (red.), Nowa muzyka brytyjska
Michał Libera, Doskonale zwyczajna rzeczywistość
Jerzy Luty, John Cage. Filozofia muzycznego przypadku
Ewa Schreiber, Muzyka i metafora
Harry Lehmann, Rewolucja cyfrowa w muzyce
Andy Hamilton, Aesthetics and Music
Richard Taruskin, Music in the Late Twentieth Century
Christoph Cox, Sonic Flux: Sound, Art, Metaphysics
Andrew Bowie, Music, Philosophy and Modernity
Jennie Gottschalk, Experimental Music Since 1970
Jacques Attali, Noise: The Political Economy of Music
Don Ihde, Listening and Voice. Phenomenologies of Sound
Paul Griffith, Modern Music and After
Tia DeNora, Music in Everyday Life
Paul Hegarty, Merzbow and the End of Natural Sound
Eldritch Priest, Boring, Formless Nonsense. Experimental Music and the Aesthetics of Failure
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: