Marmury Lorda Elgina - 200 lat sporów 3700-KON352-AL
Zbiór antycznych rzeźb z ateńskiego Akropolu, nazywany „Elgin’s Marbles”, od ponad 200 lat budzi silne emocje. Lord Elgin (Thomas Bruce), brytyjski dyplomata, uzyskał w roku 1801 od okupujących Grecję władz tureckich zgodę na wywiezienie bezcennych obiektów pochodzących z Partenonu. Już wówczas Byron krytykował Elgina uznając to działanie za barbarzyńską kradzież i dewastację świątyni. Od wielu lat Grecy bezskutecznie domagają się zwrotu partenońskich „marmurów”, które od wieku XIX są ozdobą antycznej kolekcji British Museum w Londynie. Muzeum londyńskie proponuje całkowicie inną narrację dotyczącą „marmurów Elgina”; zarysowuje się tym samym jeden z istotniejszych konfliktów dotyczących funkcjonowania dziedzictwa antycznego we współczesnym muzealnictwie.
Studenci uczestniczący w zajęciach poznają nie tylko sensacyjne losy kolekcji oraz dzieje sporu, którego uczestnikami byli (i są nadal) liczni twórcy kultury europejskiej, m.in. wspomniany jeden z największych poetów romantycznych, George Byron, a także aktorka grecka, Melina Mercouri czy George Clooney. Zajęcia pozwolą studentom zapoznać się z argumentami obu stron sporu, jednak najważniejszym celem konwersatorium jest prześledzenie przemian recepcji sztuki i kultury greckiej oraz ich kontekstów kulturowych i historycznych.
Na zajęciach dokonamy charakterystyki wspomnianych rzeźb, poznając tym samym cechy klasycznej sztuki greckiej i jej konteksty społeczne i kulturowe. Zapoznamy się z ateńskim Akropolem, a także z Atenami czasów ich świetności, porównując dwa antyczne i nowożytne mity: Aten i Sparty. Ważnym elementem zajęć stanie się problematyka XIX-wiecznego filhellenizmu, zarówno w aspekcie europejskiej pomocy walczącym o niepodległość nowożytnym Grekom, jak i poprzez kategorię podróży. Oprócz stricte poznawczej podróży do Grecji, ważnym zjawiskiem były wyprawy kolekcjonerskie, mające różne, często komercyjne cele. „Marmury Elgina” stały się tematem wielu tekstów literackich, w tym poetyckich (Keatsa i Byrona), będzie więc to dla uczestników konwersatorium inspiracja do poznania rzeźby antycznej jako tematu wyobraźni poetyckiej. Zapoznamy się także z Atenami współczesnymi i ich obrazem w kulturze XIX i XX wieku.
Oprócz 30 godzin zajęć konwersatoryjnych, studenci powinni poświęcić około 60 godzin pracy na przygotowanie się do zajęć, ponadto dalsze 10 godzin na przygotowanie indywidualnej prezentacji w semestrze. Warunkiem zaliczenia kursu jest aktywność na zajęciach, przygotowanie się do kolejnych spotkań, a także przygotowanie samodzielnej prezentacji.
Konwersatorium z elementami wykładu (wykład – około 20 %). Formy zajęć: dyskusje, prezentacje studenckie, analiza tekstów kultury.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po odbyciu zajęć student/-ka:
w zakresie WIEDZY:
student poszerza swoją wiedzę o kulturze europejskiej i nowożytnej recepcji antyku;
w zakresie UMIEJĘTNOŚCI:
nabiera umiejętności formułowania swojego indywidualnego stosunku do problemów humanistycznych;
w zakresie KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH
student staje się częścią zespołu badawczego, poprzez współpracę z innymi uczestnikami seminarium (wymienne role referenta, koreferenta, dyskutanta).
Kryteria oceniania
Warunkiem zaliczenia kursu i podstawą oceny jest aktywność studenta na zajęciach, przygotowanie się do kolejnych spotkań, a także przygotowanie samodzielnej prezentacji.
W odniesieniu do studentów CŚ możliwy jest sprawdzian pisemny jako element zaliczenia.
Literatura
• Literatura
• I.
• A. H. Smith, Lord Elgin and his Collection, „Journal of Hellenic Studies” 36 (1916).
• W. St. Clair, Lord Elgin and the Marbles, London 1967.
• E. Lorenz, Odkrywcy i rabusie starożytności: rzecz o wykopaliskach, przeł. Jadwiga Lipińska, Warszawa 1977.
• C. Hitchens i in., The Elgin Marbles: should they be returned to Greece?, Londyn 1987.
• N. Sultan, Should the ‘Elgin Marbles’ be Returned to Greece? History in Dispute, 20 (2005).
• F. Greenland, The Parthenon Marbles as Icons of Nationalism in 19th Century Britain, „Nation and Nationalism” 19 (4) 2013.
• M. Kania, Who Owns Who Decides and Why not Us? The debate on the ownership of archaeological heritage: old questions, new solutions, „Studies in Ancient Art and Civilization”, 17 (2013).
• Janzekovic, A Series of (Un)Fortunate Events: The Elgin Marbles, „The Journal of Art Crime” 16 (2016).
• II.
• G. Highet, The Classical Tradition. Greek and Roman Influences on Western Literature, Oxford 1967.
• Fani-Maria Tsigakou, The Rediscovery of Greece: Travellers and Painters of the Romantic Era, London 1981.
• R. Stoneman, Literary Companion to Travel in Greece, London 1984.
• F. M. Tsigakou, Through Romantic Eyes. European Images of Nineteenth-Century Greece From the Benaki Museum, Athens, Alexandria, Virginia 1991.
• Antropologia antyku greckiego. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. W. Lengauer, L. Trzcionkowski, P. Majewski, Warszawa 2011.
• Antyk romantyków – model europejski i wariant polski. Rekonesans, pod red. M. Kalinowskiej i B. Paprockiej-Podlasiak, Toruń 2003.
• J. Axer, The Classical Tradition in Central-Eastern Europe, w: Companion to the Classical Tradition, Clackwell Publishing 2007.
• Dziedzictwo Odyseusza. Podróż, obcość i tożsamość, identyfikacja, przestrzeń, red. M. Korytowska, O. Płaszczewska, Kraków 2007.
• Filhellenizm w Polsce. Rekonesans, pod red. Nauk. M. Borowskiej, M. Kalinowskiej, J. Ławskiego, K. Tomaszuk, Warszawa 2007.
• P. Kordos, Dwudziestowieczna Grecja oczami polskich podróżników, Warszawa 2009.
• Antropologia antyku greckiego. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. W. Lengauer, L. Trzcionkowski, P. Majewski, Warszawa 2011.
• Filhellenizm w Polsce. Wybrane tematy, pod red. M. Borowskiej, M. Kalinowskiej i K. Tomaszuk, Warszawa 2012.
• Sparta w kulturze polskiej, t. I i II, Warszawa 2011 i 2015.
• III
• G. Byron, Przekleństwo Minerwy, przeł. J. Żuławski, w: tegoż, Wybór dzieł, red. J. Żuławski, t. I, Warszawa 1986.
• G. Byron, Wędrówki Czajld Harolda, przeł. J. Kasprowicz, tamże.
• J. Keats, 33 wiersze, tłum. S. Barańczak, Warszawa 1997.
• B. Przyłuski, Wzory, w: tenże, Wiersze zebrane, Kraków 2005.
• Z. Herbert, Labirynt nad morzem, Warszawa 2000.
• Inne:
• Chateaubriand, Opis podróży z Paryża do Jerozolimy, na osnowie tłumaczenia F. S. Dmochowskiego, przygotował P. Hertz, Warszawa 1980.
• A. Mickiewicz, Na pokój grecki w domu księżnej Zeneidy Wołkońskiej (różne edycje)
• C. Norwid, Epimenides, w: tegoż, Pisma wszystkie, pod red. J. W. Gomulickiego, Warszawa 1971.
• H. Miller, Kolos z Maroussi, przeł. C. Wojewoda, Noir sur Blanc 2000.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: