Goya jako mistrz spektaklu. Wpływ twórczości hiszpańskiego malarza na teatr i kino 3700-KON269-AL-OG

Prezentowane zajęcia będą miały charakter interdyscyplinarny, obejmując wpływ malarstwa Francisco de Goya na wielkich twórców kina, teatru i sztuk wizualnych. Będą też pokazywać współczesne fascynacje reżyserów i aktorów, inspirujących się malarstwem Goi.
Zajęcia rozpoczną się od umiejscowienia malarstwa i samej postaci Goi w szerszym kontekście historycznym, artystycznym i społecznym. Działalność Goi przypada bowiem na moment, w którym następuje w Hiszpanii odrzucenie sztuki Baroku, szkoła artystyczna odwraca się od starych mistrzów. Goya, mimo skromnego pochodzenia umie znaleźć się na dworze hiszpańskim, gdzie nawiązuje kontakty z arystokracją i zaprzyjaźnia się z królem.
Nie tylko żyje dostatnio portretując najważniejsze postaci swojej epoki, ale staje się jedną z nich – zmienia nawet nazwisko na brzmiące bardziej nobliwie „de Goya”. Sama postać Goi staje się wdzięcznym tematem filmów i sztuk teatralnych – co będzie pokazane w trakcie zajęć.
Ani sam malarz, ani dwór nie spodziewa się, nadchodzących dramatycznych wydarzeń, które zmienią historię Europy i przeorają świat wyrazu artystycznego – krwawych wojen napoleońskich obejmujących Półwysep Iberyjski. Goya włącza się w dyskurs polityczny, stając się świadkiem i krytykiem barbarzyństwa wojny.
Podejmuje temat przemocy w czasie wojny domowej, odnosząc się nie tylko do najeźdźców swojego kraju, ale także do postępowania samych Hiszpanów. Jego twórczość staje się świadectwem tego, co w człowieku może wyzwolić przemoc.
Ta przemiana fascynuje twórców hiszpańskiego kina: w latach 60- tych. Carlos Saura reżyseruje film Lament dla Bandyty (Llanto por un bandido), który wykorzystuje motywy, układ choreograficzny i sekwencje z cyklu czarnych obrazów Goi Pojedynek na kije (Duelo a garrotazos). Inna grupa filmów Saury: Los Golfos, 1959;
Polowanie, 1966; Anna i wilki, 1973 odnosząc się do malarstwa Goi, stały się równocześnie krytyką dyktatury Francisco Franco.
W podobnym duchu do obrazów Goi Rozstrzeliwania 3 maja odnosi się w swoich pracach Luis Buñuel. Temat ten podejmują zresztą twórcy hiszpańscy do dziś: współczesny reżyser Bigas Luna w filmie Szynka, szynka, 1992 powraca do motywów walki zaczerpniętych z cyklu czarnych obrazów, jak i rycin Przysłowia. Badanie najciemniejszych pokładów ludzkiej egzystencji, obecne w obrazach Goi, to z kolei temat podejmowany przez reżyserów światowych: takich jak Francis Ford Coppola w filmie Czas Apokalipsy, 1979 czy Alfreda Hitchcocka w jego thrillerach Psychoza, 1960 i Ptaki, 1963.
Zajęcia obejmować też będą wpływy Francisco de Goya na malarstwo XX wieku: impresjonizm i ekspresjonizm, a nawet na Pablo Picasso. Goya nie pozostał też bez wpływu na malarzy polskich: wśród najciekawszych odniesień znajdziemy obrazy Witolda Wojtkiewicza, Józefa Czapskiego czy Jana Lebensteina.
Celem wykładu jest również pokazanie kluczowego wpływu Goi na rozwój teatru. Przedstawiona zostanie, więc tradycja teatru Złotego Wieku, związek z Comedia dell’Arte i jej metaforą życia, a także nawiązania do groteski, satyry i karykatury w twórczości malarza.
W tych interpretacjach teatr staje się narzędziem krytyki społecznej, odnosząc się do dramatycznych wyborów ludzkich, konfliktów między jednostką a grupą czy wprost konfliktami, które wywołują rządzący. Tak rozumiał nawiązania do sztuki Goi Andrzej Wajda, który w Teatrze na Woli w sztuce Gdy rozum śpi w roli hiszpańskiego malarza obsadzał Tadeusza Łomnickiego.
Zajęcia dotyczyć też będą współczesnych interpretacji alternatywnych – projektów w 3D, odtworzenie prac Goi in situ w Domu głuchego (Quinta del sordo).
Zajęcia będą zachęcały do samodzielnej pracy i poszukiwań, w szczególności samodzielnego oglądania filmów, nagrań spektakli i przeglądania obrazów na stronach internetowych muzeów hiszpańskich – w sumie około 30 godzin samodzielnej pracy podczas semestru zajęć. W trakcie zajęć będą pokazywane fragmenty filmów i spektakli, nie będą one jednak prezentowane w całości.