Spotkanie kultur w zwierciadle źródeł – hiszpańskie i indiańskie przekazy o konkwiście. 3700-KON236-AL
W trakcie zajęć studenci zapoznają się z wyborem tekstów opisujących spotkania cywilizacji Starego i Nowego Świata, które miały miejsce u zarania epoki nowożytnej; na liście lektur znajdują się zarówno teksty o charakterze relacji historycznych, mające fundamentalne znaczenie dla zrozumienia procesu konkwisty i kolonizacji (m.in. listy Kolumba i Cortésa czy kroniki autorów indiańskich), jak i dzieła literackie, filozoficzne, teologiczne i publicystyczne odnoszące się bezpośrednio do fenomenu spotkania cywilizacji (Brevísima relación Bartolomé de las Casas, teksty związane z tzw. kontrowersją z Valladolid, bulle papieskie Romanus pontifex i Sublimus deus) i wyzyskujące tę tematykę do własnych celów (utwory Bocaccia, Montaigneʼa i Voltaireʼa). Szczególna uwaga poświęcona zostanie tekstom poświęconym kulturze, obyczajom i wierzeniom ludności podbitych przez Hiszpanów ziem (Códice florentino, Historia de los Indios Diego Durána), a więc refleksji, z której narodzi się później antropologia kulturowa.
Celem lektury tekstów źródłowych i towarzyszącej jej dyskusji nie jest odtworzenie przebiegu wydarzeń historycznych epoki konkwisty ani realiów kulturowych przedkolonialnego i kolonialnego Nowego Świata, lecz przybliżenie sposobu, w jaki kultura europejska i kultury indiańskie radziły sobie z doświadczeniem odmienności kulturowej i jakie strategie przyjmowały, by nazwać i opisać obcą rzeczywistość. Dwa zjawiska, które przez cały czas trwania zajęć pozostaną w centrum uwagi, to przekład międzykulturowy oraz poszukiwanie analogii do zjawisk zakorzenionych w kulturze, z której wywodzi się autor tekstu.
W miarę potrzeb i możliwości tematyka zajęć może zostać również rozszerzona poza ramy czasowe wczesnej nowożytności, zarówno w dalszą przeszłość - do antyku i średniowiecza (Herodot, Marco Polo), jak i do teraźniejszości (trwałość wyobrażeń o Indianach i konkwiście ukształtowanych w XVI stuleciu na przykładzie wybranych tekstów współczesnej kultury popularnej).
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
zob. opis w cyklu
Kryteria oceniania
Przygotowanie do zajęć, znajomość omawianych tekstów i aktywne uczestnictwo w ich analizie i dyskusji nad nimi. Na koniec semestru student przygotowuje esej na uzgodniony z prowadzącymi temat, związany z poruszaną problematyką. Dopuszcza się 2 nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze.
Literatura
Bibliografia podmiotowa:
de Ayala, Felipe Guaman Poma Nueva crónica y buen gobierno, dowolne wydanie.
Boccaccio, Giovanni De Canaria, dowolne wydanie.
de las Casas, Bartolomé Krótka relacja o wyniszczeniu Indian, tłum. K. Niklewiczówna. Poznań 1988.
de Chateubriand, François-René René. Wrocław 1964.
Cortés, Hernán Listy o zdobyciu Meksyku tłum. M. Mróz i R. Tomicki, Gdańsk 1997.
Diaz del Castillo, Bernal Pamiętnik żołnierza Korteza, tłum. A.L. Czerny, Łódź 1986.
de Durán, Diego Historia de las Indias en Nueva España e islas de la Tierra Firme, dowolne wydanie.
Eiríks saga Rauða (Saga o Eryku Rudym), dowolne wydanie.
Ginez de Sepulveda, Juan Democrates secundus, sive de iustis belli causis apud Indios, dowolne wydanie.
Herodot Dzieje, dowolne wydanie.
Inkowie o Inkach. Antologia, wybór i tłum. Jan Szemiński. Warszawa 2015.
Listy o odkryciu Ameryki, wybór i red. J. Kieniewicz, tłum. J. Perlin, A. Rurarz, J. Szymanowska. Gdańsk 1995.
Mikołaj V Dum Diversas (bulla)
Mikołaj V Romanus Pontifex (bulla)
de Montaige, Michel Próby, dowolne wydanie.
Nuñez Cabeza de Vaca Naufragios, dowolne wydanie.
Paweł III Sublimus Deus (bulla)
Pizarro Pedro Relacja o odkryciu i podoboju Królestwa Peru, tłum. Maria Mróz. Gdańsk 1995.
Polo, Marco Opisanie świata, dowolne wydanie.
de Sahagún, Bernardino Primeros Memoriales, paleografia, tłum. i red. T.D. Sullivan. Norman 1997.
de Sahagún, Bernardino Florentine Codex. General History of the Things of New Spain, tłum. i red. A.J.O. Anderson i C.E. Dibble. Salt Lake City 1981.
Titu Kusi Yupanki Relación de como los españoles entraron en el Pirú, dowolne wydanie.
de la Vega, Inca Garcilaso O Inkach uwagi prawdziwe, tłum. J. Szemiński, Warszawa 2000.
Voltaire Kandyd, dowolne wydanie.
Zmierzch Azteków. Kronika zwyciężonych: indiańskie relacje o podboju, wybór i red. M. León-Portilla, tłum. A.M. Garibay, tłum. z języka hiszpańskiego J. Ficowski, M. Sten. Warszawa 1967.
Bibliografia przedmiotowa
Adams, Percy G. The Discovery of America and European Renaissance Literature [w:] "Comparative Literature Studies" t. 13, nr. 2, 1976.
Burkhart, Louise M. The Slippery Earth: Nahua-Christian Moral Dialogue in Sixteenth-Century Mexico, Tucson 1989.
Brown, Michael F. „Who owns native culture”, Harvard University Press, Cambridge 2004
Grützmacher, Łukasz Jak konkwistador, który niczego nie podbił, został synem Słońca. Zapis niezwykłego doświadczenia Alvara Nuñeza Cabezy de Vaca [w:] Zwyczajny człowiek w niezwyczajnej sytuacji. Próba przekazania doświadczenia nieposiadającego wzoru opisywalnośc, red. Hanna Gosk, Warszawa 2009.
Lewis, Hanke Aristotle and the American Indians: a Study in Race Prejudice in the Modern World, London 1971.
Lockhart, James The Nahuas after the Conquest. A Social and Cultural History of the Indians of Central Mexico, Sixteenth Through Eighteenth Centuries, Stanford 1992.
Lockhart, James We People Here: Nahuatl Accounts of the Conquest of Mexico, Berkeley and Los Angeles 2004.
Olko, Justyna Obcy, poganie, barbarzyńsy. Stereotypy etniczne we wczesnokolonialnym Meksyku [w:] Europejczycy, Afrykanie, Inni. Studia ofiarowane Profesorowi Michałowi Tymowskiemu, red. J. Pysiak, B. Nowak, M. Nagielski, Warszawa 2011.
Olko, Justyna Odrzucani, (prze)tłumaczeni, oswojeni. Hiszpanie i konkwista w źródłach indiańskich ze środkowego Meksyku [w:] Zwyczajny człowiek w niezwyczajnej sytuacji. Próba przekazania doświadczenia nieposiadającego wzoru opisywalnośc, red. Hanna Gosk, Warszawa 2009.
Synowiec, Aleksandra „Dzieci szóstego słońca. W co wierzy Meksyk”, Warszawa 2018
Tazbir, Janusz Polscy przyjaciele i wrogowie konkwistadorów [w:] "Odrodzenie i Reformacja w Polsce" nr. 12, 1967.
Todorov, Tzvetan Podbój Ameryki. Problem innego, tłum. J. Wojcieszak, Warszawa 1996.
Tomicki, Ryszart Ludzie i bogowie. Indianie meksykańscy wobec Hiszpanów we wczesnej fazie konkwisty, Wrocław 1990.
Tomicki, Ryszard Synowie Słońca, synowie Boga. „Zderzenie języków” podczas podboju Meksyku, [w:] Między drzewem życia a drzewem poznania. Księga ku czci prof. Andrzej Wiercińskiego, red. M. Ziółkowski, A. Sołtysiak, Warszawa-Kielce 2002.
Wood, Stephanie Transcending Conquest: Nahua Views of Spanish Colonial Mexico, Norman 2003
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: