Wykorzystywanie zwierząt w dziejach cywilizacji 3700-KON2-AZ
W ramach zajęć omówione zostaną zagadnienia dotyczące znaczenia zwierząt w życiu dawnych ludzi zamieszkujących różne rejony świata, ze szczególnym uwzględnieniem terenów Europy, w tym także ziem polskich. Jednym z wątków poruszanych w trakcie zajęć będzie charakterystyka różnorodnych form pozyskiwania pokarmu zwierzęcego (padlinożerstwo, zbieractwo, rybołówstwo, łowiectwo, hodowla) oraz ewolucji zachowań związanych z gospodarowaniem zwierzętami od starożytności do okresu nowożytnego. Kolejny wątek będzie koncentrował się na omówieniu przyżyciowego (mleko, wełna, nawóz, siła pociągowa, element rozrywki) i pośmiertnego (skóry, futra, kości, środki lecznicze i inne) wykorzystywania zwierzą. Ponadto zaprezentowana będzie rola zwierząt w życiu duchowym ludzi, w różnych systemach wierzeń i obrzędowości. Omówione zostaną także motywy zoomorficzne obecne w sztuce dawnych cywilizacji. Znaczenie zwierząt i sposoby ich wykorzystywania zostaną odtworzone na podstawie żródeł archeologicznych, historycznych, osteologicznych i ikonograficznych.
Proponowany zakres tematów obejmuje charakterystykę:
- sposobów pozyskiwania pożywienia mięsnego (padlinożerstwo, zbieractwo, rybołówstwo, łowiectwo, hodowla),
- modeli gospodarowania zwierzętami w przeszłości (rolnictwo, koczownictwo, pasterstwo),
- przyżyciowego wykorzystania różnych gatunków zwierząt,
- wykorzystywania surowców pochodzenia zwierzęcego,
- znaczenia zwierząt w życiu duchowym ludzi (pochówki zwierzęce, ofiary ze zwierząt, ofiary zakładzinowe),
- przedstawień zoomorficznych w dawnej sztuce,
a także tematy wybrane przez studentów zgodnie z ich zainteresowaniami w obszarze zagadnień dotyczących zwierząt w dawnych cywilizacjach
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza na temat relacji między zwierzętami a człowiekiem w pradziejach, starożytności, czasach historycznych i nowożytnych;
Wiedza o przemianach, wykorzystywaniu i przekształcaniu przez człowieka w przeszłości otaczającego środowiska naturalnego;
Wiedza na temat różnych typów żródeł (archeologiczne, osteologiczne, pisane, ikonograficzne), umożliwiających odtwarzanie znaczenia zwierząt w dawnych czasach;
Wiedza na temat gospodarki zwierzętami i konsumpcji mięsa w przeszłości;
Wiedza o roli zwierząt w życiu duchowym i wierzeniach;
Wiedza na temat wyrobów z surowców pochodzenia odzwierzęcego;
Wiedza o postawach wobec zwierząt wśród ludzi dawnych cywilizacji;
Samodzielne zdobywanie informacji na temat użytkowania zwierząt przez dawne społeczności;
Umiejętność integrowania wiedzy z różnych dziedzin nauk humanistycznych i przyrodniczych;
Umiejętność analizy relacji człowiek-zwierzę w przeszłości;
Umiejętność oceny zależności gospodarczych od warunków ekologicznych i rozwoju kulturowego danych grup społecznych;
Krytyczna analiza postaw wobec zwierząt;
Merytoryczna argumentacja w dyskusjach i debatach naukowych;
Rozumienie potrzeby ciągłego dokształcania się i doskonalenia nabytych umiejętności;
Postępowanie zgodne z kodeksem zasad etycznych pracy naukowej
Kryteria oceniania
Ocenie podlega uczestnictwo w zajęciach (dopuszczalna jest dwukrotna nieobecność) i aktywny udział w prowadzonych dyskusjach, ewentualnie przygotowanie krótkiego projektu (wypowiedż ustna z prezentacją) na ustalony temat dotyczący wykorzystania zwierząt w przeszłości
Literatura
Bartnik A., 2013, Zarys wierzeń plemion celtyckich, Poznań.
Benecke N., 1994, Der Mensch und seine Haustiere, Stuttgart.
Clutton-Brock J., 1999,A Natural History of Domesticated Mammals, Cambrigde.
Cooper J., Zwierzęta symboliczne i mityczne, Poznań
Dynak W., Sokolski J.(opr.), 2001, Staropolskie księgi o myślistwie, Wrocław.
Kitchell K.F., 2014, Animals in the ancien world from A to Z, London-New York.
Kobielus S. (opr.), 2002, Bestiarium chrześcijańskie: zwierzęta w symbolice i interpretacji: starożytność i średniowiecze, Warszawa.
Lasota-Moskalewska A., 2005, Zwierzęta udomowione w dziejach ludzkości, Warszawa.
Makowiecki D., 2003, Historia ryb i rybołówstwa w holocenie na Niżu Polskim w świetle badań archeoichtiologicznych, Poznań.
Piątkowska-Małecka J., 2013, Łowiectwo ssaków na ziemiach polskich od neolitu do okresu wędrówek ludów, Warszawa.
Russel N., 2012, Social zooarchaeology: human and animals in prehistory, Leiden.
Samsonowicz A., 1991, Łowiectwo w Polsce Piastów i Jagiellonów, Warszawa.
Węgrzynowicz T., 1982, Szczątki zwierzęce jako wyraz wierzeń w czasach ciałopalenia zwłok, Warszawa.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: