Jedzenie jako źródło napięć społeczno-kulturowych 3700-KON175-AL
Jaki wpływ na to, co jemy mają bakterie w przewodzie pokarmowym i poza nim, nasza sytuacja społeczna, płeć i wiek czy miejsce, w którym mieszkamy? Czy jemy tylko po to, aby zaspokoić głód i dostarczyć naszemu organizmowi niezbędnych elementów odżywczych, aby przeżyć? Jaka jest kulturowa rola jedzenia? W jaki sposób różnice i napięcia społeczne wyrażane są w jedzeniu? W czasie zajęć wspólnie odpowiemy na te i wiele innych pytań. To, co jemy, nie tylko jest wyrazem indywidualnych preferencji i wielu projektów tożsamościowych, związanych z płcią, wiekiem, religią, ale także odbiciem różnic społeczno-ekonomicznych, norm i zwyczajów kulturowych, dominujących dyskursów i ideologii. Jedzenie jest źródłem wielu napięć społecznych i kulturowych, rozgrywających się w różnych obszarach. Omówimy napięcia związane z jedzeniem w kontekście rodziny i relacji płci, klas społecznych i struktury społecznej. Przyjrzymy się także napięciom kulturowym, m.in. odnośnie procesów glokalizacyjnych i kuchni jako niematerialnego dziedzictwa (tzw. heritagization) czy tzw. „wojen kulturowych” wokół niektórych dań. W czasie zajęć przyjrzymy się także roli ludzkich i nie-ludzkich aktorów (m.in. bakterii) w tworzeniu i przetwarzaniu jedzenia, omówimy biologiczne procesy trawienne, oraz spojrzymy krytycznie na dominację nauk żywieniowych w podejściu do jedzenia.
Jedzenie, przedmiot badań zarówno nauk przyrodniczych, jak i społeczno-humanistycznych, przenika i łączy wszystkie obszary naszego życia. W czasie zajęć będziemy analizować jedzenie i praktyki z nim związane w wymiarze fizjologicznym, cielesnym, materialnym i nie-materialnym. Omówimy różne podejścia teoretyczne i metodologiczne, jak i problematykę polityczną, społeczną i ekonomiczną, a także kulturową, związaną z jedzeniem.
Zajęcia będą odbywały się w formie konwersatorium. Chociaż główny nacisk będzie położony na perspektywę socjologiczno-antropologiczną, zajęcia będą miały charakter interdyscyplinarny. Część dyskusji będzie prowadzona przez zaproszonych gości, zajmujących się m.in. biotechnologią żywności i jedzeniem w sztuce. Zajęcia będą wymagały czytania dużej ilości materiału, także w jęz.angielskim, udziału w dyskusji, pracy indywidualnej oraz w grupie, a także przygotowania pracy końcowej.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
K_U05: posiada podstawowe umiejętności wykorzystywania interdyscyplinarnych metod i narzędzi badawczych w analizie zjawisk kultury współczesnej
K_U11: potrafi samodzielnie, w sposób twórczy i pogłębiony zaanalizować tekst pisemny i ustny o charakterze naukowym w języku polskim oraz w jednym z języków kongresowych
K_U13: potrafi przygotować naukowe wystąpienie pisemne oraz ustne, uwzględniając poziom oraz potrzeby odbiorców
K_K03: rozumie dynamikę rozwoju naukowego, kulturowego i społecznego oraz śledzi nowe metody i paradygmaty badawcze
K_K07: rozumie zasady tolerancji i różnic kulturowych
K_W02 zna w pogłębionym zakresie terminologię nauk społecznych i umie ją wykorzystywać
K_W04: zna w zakresie poszerzonym terminologię z zakresu antropologii kultury, etnologii, etnografii i folklorystyki
K_W16: rozumie wszystkie istotne związki pomiędzy działaniami kulturowymi i przemianami w życiu społecznym
Kryteria oceniania
Udział w zajęciach
Prezentacje własnych opracowań różnorodnego materiału (artykułów, danych zastanych)
Współpraca w grupie
Praca pisemna
Literatura
Dokładna lista lektur zostanie ustalona na początku zajęć. Przykładowe lektury:
Abbots, E-J., Lavis, A. (2013) Why we eat, how we eat: Contemporary encounters between foods and bodies. Farnham, Burlington: Ashgate.
Avieli, N. (2016) “The Hummus Wars Revisited: Israeli-Arab Food Politics and Gastromediation”. Gastronomica: The Journal of Critical Food Studies, 16 (3): 19-30.
Biltekoff, Ch. (2013) Eating Right in America: The Cultural Politics of Food and Health. Durham, London: Duke University Press.
Caldwell, M. (ed.) (2009) Food & everyday life in the post-socialist world. Bloomington: Indiana University Press.
Counihan, C., van Esterik, P. (eds.) (2008) Food and Culture: a Reader. 2nd Edition. London: Routledge.
Coveney, J. (2006) Food, Morals and Meaning: The Pleasure and Anxiety of Eating. 2nd edition. Oxon: Routledge.
Enders, G. (2015) Gut: The Inside Story of Our Body's Most Underrated Organ. Vancouver, Berkley: Greystone Books
Goody, J. (1982) Cooking, Cuisine and Class: A Study in Comparative Sociology. Cambridge, New York: Cambridge University Press.
Hayes-Conroy, A., Hayes-Conroy, J. (eds.) (2013) Doing Nutrition Differently: Critical Approaches to Diet and Dietary Intervention. Farnham, Burlington: Ashgate
Lupton, D. (1996) Food, the Body and the Self. London: SAGE Publications.
Mintz, S. (1986) Sweetness and Power: The Place of Sugar in Modern History. New York: Penguin Books.
Saguy, A. (2013) What's Wrong with Fat? Oxford, New York: Oxford University Press.
Warde, A. (1997) Consumption: Food and Taste. London: Sage Publications.
Watson, J., Caldwell, M. (2005) The Cultural Politics of Food and Eating. Oxford: Blackwell Publishing.
West, H. (2015) “Artisanal Foods and the Cultural Economy: Perspectives on Craft, Heritage, Authenticity and Reconnection” [in:] The Handbook of Food and Anthropology, edited by Jakob A. Klein, and James L. Watson. London: Bloomsbury. 406 – 434.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: