Filozofia i miłość. Filozofia i obraz świata 3700-KON161-AL
FILOZOFIA I MIŁOŚĆ
Co znaczy miłość w słowie „filozofia”?
Jakie emocje współtworzą przełomowe odkrycia filozoficzne?
Konwersatorium poświęcamy analizie tekstów wytyczających drogę od starożytnej filozofii do nowoczesnej metafizyki. (Najstarsze teksty sięgają wojny peloponeskiej, najnowszy pochodzi z roku 2017). Choć wzniośle wręcz zimno dziś brzmi nazwa „filozofia”, zdając się zniechęcać do miłości, my ożywimy grecki źródłosłów, który łączy świat wiedzy ze światem namiętności. Wprowadzimy główne pojęcia i narzędzia pracy filozofa, wykorzystamy warsztat myślicieli najwyższej próby a różnych epok. Prześledzimy jak miłość mądrości, miłość bliźniego a wreszcie miłość samego siebie, wpłynęły na rozwój kultury i demokracji.
#analizatekstufilozoficznego
#filozofiapolityczna
#warsztatmetafizyczny
FILOZOFIA I OBRAZ ŚWIATA
Korzystając z pojęć i narzędzi wypracowanych przez myślicieli różnych epok, zinterpretujemy teksty zawierające najsłynniejsze metafory w historii filozofii. Z pomocą nowoczesnej aparatury pojęciowej będziemy analizowali obrazy świata, jakimi wybitni filozofowie ilustrowali swoją myśl. Poszukamy odpowiedzi na pytanie, na ile te metafory pozostają nośne, żywe i potrzebne do rozumienia rzeczywistości i nas samych. Posłużą też one do ożywienia i przypomnienia arcydzieł myśli filozoficznej. Odsłonimy intelektualne wnętrze tych popularnych symboli i będziemy nadawać im współczesny sens. Weźmiemy na warsztat teksty, w których one powstały, wytropimy momenty, w których filozoficzna teoria, konstrukt intelektualny, potrzebuje metafory lub jest tą metaforą inspirowany. Ta galeria potocznie powielanych obrazów wytyczy granice filozoficznej przestrzeni, arenę zmagań myślicieli z aporią, z tym co niejasne, niemożliwe do wyraźnego ujęcia w słowach. Dla uczestników mniej zaawansowanych będzie to okazja do poznania kluczowych zagadnień i problemów filozofii.
#warsztatmetafizyczny
#obrazswiataiaparaturapojeciowa
#historiafilozofiiwmetaforach
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
WIEDZA
Zapoznanie się z treścią fundamentalnych pozycji literatury filozoficznej od starożytności do współczesności; kompendium wiedzy o filozofii; przyswojenie najważniejszych pojęć filozoficznych oraz analiza najistotniejszych problemów filozofii, np. czym jest metafizyka jako nauka o bycie jako takim, jaka jest relacja metafizyki do polityki, jak się poznaje świat, jak relacje miłości są istotne dla nowoczesnej demokracji, stosunek między wolnością a myśleniem.
UMIEJĘTNOŚCI
Czytanie tekstu filozoficznego ze zrozumieniem, posługiwanie się aparaturą pojęciową filozofii, korzystanie z filozoficznej optyki do analizy rzeczywistości współczesnej, umiejscowienie problemów filozoficznych na osi czasu, operowanie słownikiem filozofii i galerią filozoficznych metafor w opisywaniu świata oraz miejsca i roli człowieka, wykorzystanie narzędzi filozoficznych do innych dziedzin nauk społecznych i humanistycznych.
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
Podniesienie kompetencji w dziedzinie argumentacji, filozoficznego sporu o prawdę, uwrażliwienie na emocje (od miłości po nienawiść) zapisane w arcydziełach humanistyki.
Kryteria oceniania
Warunkiem zaliczenia jest praca roczna lub semestralna o długości do 7 stron i omówienie jej z prowadzącym. Pracę można napisać w dowolnym momencie roku akademickiego – jej zakres musi być związany z tematyką wybranych zajęć. Przy ocenie pracy liczy się również zaangażowanie w dyskusję podczas trwania całego konwersatorium.
Literatura
FILOZOFIA I MIŁOŚĆ – semestr I
1. Wprowadzenie: Dlaczego w Uczcie ryczy wół?
Platon, Uczta,
uzupełniające
Platon, Fajdros, Gorgiasz.
Nietzsche, Zmierzch bogów, („Problem Sokratesa”)
2. Sofista: poznanie i rządzenie
Platon, Sofista,
uzupełniające
Platon, Polityk, Państwo.
Jakob Klein, “Logistic and arithmetic in Plato”, w: Greek mathematical thought and the origin of algebra, Dover Publications, NY, 1968.
3. Amicus Plato sed magis amica veritas: metafizyka i polityka
Arystoteles, Polityka, ks. III i IV
uzupełniające
Arystoteles, Etyka Nikomachejska,
4. Pragmatyzm jako współczesna metafizyka
Marcin Poręba, „Pojęcie przestrzeni” w: Wolność i metafizyka, PWN 2017
5. Duo sunt amores. Wgląd w polityczną filozofię religii
Św. Augustyn, Państwo Boże, Księga XIV, Wyd. Antyk 2002.
uzupełniające
M. Gauchet, Le desenchantement du monde, Une histoire politique de la religion, Gallimard 1985.
6. Lepiej budzić strach niż miłość. Kiedy miłość niszczy a zło buduje.
N. Machiavelli, Książę,
uzupełniające
R. Aron, Machiavelli e Marx, w: Niccolo Machiavelli, I Principe, Bibliotece Universale Rizzoli, 1995
P. Manent, Intelektualna historia liberalizmu, Arcana 1999.
7. Poznajemy prawdę nie tylko rozumem. Czym jest „serce” u Pascala?
B. Pascal, Myśli
uzupełniające
Ch.Taylor, „Bóg umiłował przysłówki”, w: Źródła podmiotowości, PWN 2001.
8. Miłość w porządku geometrycznym. Rozum i namiętności w Etyce Spinozy
B. Spinoza, Etyka
uzupełniające
M. Stewart, The Courtier and the Heretic, Leibniz, Spinoza and the Fate of God in the Modern World, W.W. Norton & Company, 2006
9. Czas wojny i czas pokoju: umowa społeczna wyrazem miłości samego siebie.
Jak przeżyć wojnę każdego z każdym.
T. Hobbes, Lewiatan, (Alehteia, 2005), Ks. I, Rozdział XIII „O przyrodzonym stanie ludzkości, co się tyczy jej szczęścia i nieszczęścia”, Rozdział XIV, „O pierwszym i drugi prawie natury”
10. Miłosna ugoda w świecie nierówności: Miłość i demokracja w myśli Rousseau
J.J. Rousseau, Emil,
uzupełniające
J.J. Rousseau, Umowa społeczna
C. Habib, Consentement amoureux, Rousseau, les femmes et la cite, Hachette, 1998.
E. Cassirer, Problem J.J. Rousseau. (tłum. Fr. Hachette 1987)
11. Obowiązki człowieka wobec siebie samego. Miłość i szacunek do siebie miarą dojrzałości człowieka nowoczesnego.
Kant, Filozoficznej teorii religii część trzecia, Zwycięstwo dobrego pryncypium nad złym i utworzenie Królestwa Bożego na Ziemi, w: Religia w obrębie samego rozumu, Znak, 1993:
12. Julia. Oświecenie. Moralność.
M. Horkheimer, Th. Adorno, Dialektyka oświecenia, Wyd IFIS PAN, 1994.
uzupełniające
W. Shakespeare, Romeo i Julia
13. Chemia pojęć i uczuć. O rzeczach pierwszych i ostatnich
Nietzsche, „O rzeczach pierwszych i ostatnich”, w: Ludzkie arcyludzkie., Zielona Sowa, 2003
uzupełniające
Wiedza radosna, Zmierzch Bogów,
M. Heidegger, Nietzsche,
14. Powiew życia/Impuls życia – demokracja i miłość dzień przed Holocaustem
H.Bergson, Dwa źródła moralności i religii, Mechanika i mistyka.
15. Miłość jako performans kulturowy.
J.Butler, Uwikłani w płeć, Wyd. Krytyki Politycznej 2008
uzupełniające
J. McKenzie, “Skuteczność performansu kulturowego” w Performuj albo…, UNIVERSITAS, 2011,
16. Demokracja nieufnych. Złudzenia współczesne
I.Krastev, „Demokracja nieufnych”, w: Demokracja Nieufnych Wyd. Krytyki Politycznej, 2013
FILOZOFIA I OBRAZ ŚWIATA – SEMESTR II
1. Jaskinia Platona
Platon, Państwo,(ks. VI, VII, VIII)
2. Drugie żeglowanie
Platon, Fedon
3. Dlaczego Filozof miałby udawać się do Megary?
Arystoteles, Metafizyka, księga gamma (IV), PWN 1984
4. Sen Kartezjusza
Karteziusz, Medytacje, (I i II), PWN
5. Trzcina myśląca
Pascal, Myśli,
6. Brzytwa Ockhama.
VWO Quine. „Dwa Dogmaty empiryzmu”, w: Z punktu widzenia logiki, Aletheia 2000.
7. Łabędź Locke’a
J. Locke, An Essay Concerning Human Understanding, ch. XXIII, Complex ideas of substances.
8. Monady nie mają okien
GW. Leibniz, Monadologia (tłum. H. Elzenberg).
9. Lewiatan
T. Hobbes, Lewiatan, Aletheia 2005
10. Dogmatyczna drzemka
Kant, Prolegomena, Wstęp, Uwagi wstępne o swoistym charakterze wszelkiego poznania metafizycznego, PWN, 1993.
11. Filozofia na kowadle
Nietzsche, Zmierzch Bogów, Wiedza Radosna, (fragmenty) Zielona Sowa 2003.
12. Branie w nawias
E.Husserl, Idee Czystej Fenomenologii i Fenomenologicznej Filozofii, Warszawa 1967.
13. Chmury i zegary
K.Popper, Wiedza obiektywna, PWN 2017
14. Drabina Wittgensteina
L.Wittgenstein, Tractatus Logico-philosophicus, PWN 2011.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: