Wprowadzenie do psychologii 3700-KON118-AL

Wprowadzenie do Psychologii na kierunku artes liberales

Wykład 1. Podstawowe pytania i cele psychologii oraz metody badań
-Jakie cele stawia sobie psychologia?
-Przeciwstawne założenia dotyczące natury ludzkiej
-Uniwersalność praw czy wyjątkowość jednostki?
-Podstawowe zasady zbierania danych w psychologii
Literatura:
Gerrig, R.J., Zimbardo, P.G. (2006). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: rozdział 1. Psychologia i życie (s. 2-19).

Wykład 2. O relacji dusza-ciało i psychika-mózg
- Od Heraklita i Platona do współczesnego ujęcia relacji psychika a mózg
- Od papirusu egipskiego do współczesności: co wiemy o afazji
- Asymetria funkcjonalna mózgu. Metody badania tajemnic mózgu
- Hormonalna i neuronalna regulacja zachowania i procesów wewnętrznych
Literatura:
Gazzaniga, M.S. (2003). Mózg – jeden czy dwa? W: R.R. Hock (red.), 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii (s. 24-34). Gdańsk: GWP

Wykład 3. Procesy organizujące percepcję. Stałość spostrzegania
-Oszustwa percepcji i percepcja złudzeń
-Wkład psychologii Gestalt
-Oczekiwanie i kontekst w spostrzeganiu
-Co wiemy o efekcie magnesu percepcyjnego i kategorialnej percepcji fonemów spółgłoskowych?

Literatura:
Turnbull, C.M. (2003). Widzisz to, co znasz. W: R.R. Hock (red.), 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii (s. 61-68). Gdańsk: GWP;
Gibson, E.J. & Walk, R.D. (2003). Uwaga na wzrokowe urwisko. W: R.R. Hock (red.), 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii (s. 51-59). Gdańsk: GWP

Wykład 4. Kategoryzacja percepcyjna. Tworzenie pojęć
-Eksperyment Sacharowa w laboratorium Wygotskiego
-Tworzenie pojęć na podstawie materiału werbalnego: O Czurych, Binych, Kadych i Motych
-Pogląd klasyczny a pogląd probabilistyczny w odniesieniu do pojęć
-Pojęcia jako indywidualne teorie na temat świata
Literatura:
Turnbull, C.M. (2003). Widzisz to, co znasz. W: R.R. Hock (red.), 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii (s. 61-68). Gdańsk: GWP

Chlewiński, Z. (2006). Różne interpretacje struktury i funkcji pojęć. Próba spojrzenia syntetycznego. Kolokwia Psychologiczne 15, 61-70.

Wykład 5. Świadomość, nieświadomość, przedświadomość, podświadomość
-Introspekcja i inne metody badania świadomości
-Nieświadomość, wspomnienia przedświadome oraz podświadome zdawanie sobie sprawy
-Przekład treści jawnego marzenia sennego na tekst ukrytych myśli sennych
w analogii do odcyfrowania inskrypcji na słynnym kamieniu z Rosetty
-Próba weryfikacji teorii Freuda z zastosowaniem hipnozy
-Mechanizmy obronne
Literatura:
Freud, A. (2003). Znowu przyjmujesz postawę obronną! W: R.R. Hock (red.), 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii (s. 281-290). Gdańsk: GWP

Wykład 6. Procesy uczenia się. Nie tylko o śliniących się psach
-Anatomia warunkowania. Uczenie się przewidywalnych sygnałów i uczenie się oparte na konsekwencjach
-Zależności między zachowaniem a wzmocnieniem
-Uczenie się wykraczające poza warunkowanie
-Wpływ procesów poznawczych na uczenie się
Literatura:
Pawłow, I.P. (2003). Nie tylko o śliniących się psach. W:R.R. Hock (red.), 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii (s. 93-101). Gdańsk: GWP;
Skinner, B.F. (2003). Odpukać w niemalowane drewno. W: R.R. Hock (red.), 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii (s. 108-116). Gdańsk: GWP

Wykład 7. Pamiętanie i zapominanie
-Metafora pamięci jako śladu stopy na piasku, metafora magnetofonowa i inne)
-Podstawowe rodzaje pamięci. Strategie pamięciowe
-Neurobiologia pamięci
-Pamięć autobiograficzna jako podstawa tworzenia doświadczenia indywidualnego
Literatura:
Loftus, E.F. (2003). Dzięki za pamięć. W: R.R. Hock (red.), 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii (s. 151-160). Gdańsk: GWP

Wykład 8. Język w służbie umysłu. Rozwój językowy
-Kompetencja językowa i komunikacyjna człowieka.
-Rozwój funkcji językowych w ontogenezie. Koncepcja M. Hallidaya
-Język ludzki a języki zwierząt. Jak opisywała obrazki szympansica Washoe?
-Relatywizm językowy: przegląd badań nad relacją język a myślenie
Literatura:
Kurcz, I. (2005). Psychologia języka i komunikacji. Rozdział 12. Język a myślenie (s.178-195). Warszawa: Scholar;
Kurcz, I. (2006). Język w służbie umysłu. Kolokwia Psychologiczne
15, 15-33.

Wykład 9. Myślenie i rozumowanie. Inteligencja
-Sfinks i zagadka, która rozwiązał Edyp. O zdolności myślenia Homo sapiens
-Wnioskowanie dedukcyjne, rozumowanie indukcyjne i strategie rozwiązywania problemów
-Testowanie inteligencji. Teoria inteligencji według Piageta i teorie postpiagetowskie
- Rozwój badań nad teorią umysłu
Literatura:
Rosenthal, R. & Jacobson, L. (2003). Dostajesz to, czego oczekujesz. W: R.R. Hock (red.), 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii (s.125-134). Gdańsk: GWP

Wykład 10. Emocje: Masz to wypisane na twarzy
-Co to są procesy emocjonalne?
-Jak spostrzegamy emocje u innych? Jak spostrzegamy emocje u siebie?
-Kierunki rozwoju emocji
-Neurofizjologia emocji. Rola ciała migdałowatego
Literatura:
Ekman, P. & Friesen, W.V. (2003). Masz to wypisane na twarzy. W: R.R. Hock (red.), 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii (s. 207-216). Gdańsk: GWP

Wykład 11. Motywacja
-Definicja i funkcje motywacji.
-Typy motywacji
-Prawo Yerkesa – Dodsona
-Podstawowe teorie motywacji: teorie instynktu, popędów, pobudzenia oraz humanistyczna
teoria motywacji wzrostu i społeczno-poznawcze teorie motywacji
Literatura:
Festinger, L. & Carlsmith, J.M. (2003). Sprzeczne myśli. W: R.R. Hock (red.), 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii (s. 225-233). Gdańsk: GWP

Wykład 12.Temperament i osobowość. Czy jesteś kowalem swego losu?
-Od teorii Hipokratesa-Galena po koncepcję Sullowaya
-Wielka Piątka (The Big Five)
-Regulacyjna teoria temperamentu (Strelau) i regulacyjna teoria osobowości (Reykowski)
-Teoria dialogowego Ja według Hermansa (nawiązanie do Jamesa i Bachtina)
Literatura:
Rotter, J.B. (2003). Czy jesteś kowalem swego losu? W: R.R. Hock (red.), 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii (s. 235-244). Gdańsk: GWP

Wykład 13. Psychologia rozwoju człowieka
-Zmiana a rozwój
-Modele rozwoju i strategie badania zmian rozwojowych
-O wczesnej teleologiczności dziecięcej (skąd to wiemy?)
-Rozwój człowieka w cyklu życia. Koncepcja E. Eriksona
Literatura:
Piaget, J. (2003). Chociaż oczy nie widzą. W: R.R. Hock (red.), 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii (s. 170-179m). Gdańsk: GWP

Wykład 14. Mechanizmy i prawidłowości rządzące funkcjonowaniem człowieka w kontekście społecznym
-Badania nad konformizmem (eksperyment Ascha) i posłuszeństwo wobec autorytetu (eksperyment Milgrama)
-Eksperyment „więzienny” Zimbardo i eksperyment Seligmana nad wyuczoną bezradnością
-Psychologia mowy nienawiści
-O przekonaniach religijnych podszytych lękiem i ich społecznych konsekwencjach
Literatura:
-Milgram, S. (2003). Posłuszni do końca. W: R.R. Hock (red.), 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii (s. 365-374). Gdańsk: GWP;
-Bilewicz, M., Soral, W., Winiewski, M., Skrodzka, M. (2017). Psychologia mowy nienawiści. Kilka wniosków z badań sondażowych. W: J.M. Brzeziński (red.), Obcy i swoi. Psychologiczna natura stosunków międzyludzkich ( s. 71-94). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM;
Kossowska, M. Sekerdej, M., Czernatowicz-Kukuczka, A. (2017). Religia i nietolerancja. O przekonaniach religijnych podszytych lękiem i ich społecznych konsekwencjach. W: J.M. Brzeziński (red.), Obcy i swoi. Psychologiczna natura stosunków międzyludzkich ( s. 95-118). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM;

Wykład 15. Podsumowanie: Człowiek jako przedmiot i człowiek jako podmiot
-Teoria czynności Tadeusza Tomaszewskiego i teorie pochodne
-O etyce w badaniach psychologicznych
Literatura:
Tomaszewski, T. (1984). Ślady i wzorce . Rozdział „Człowiek jako
przedmiot i człowiek jako podmiot”. Warszawa: WSiP.