Prawosławie, II 3700-FN-PRAW2
Celem zajęć jest poszerzenie wiedzy studentów na temat Kościoła prawosławnego. W związku z tym niezbędne jest również uzupełnienie wiedzy dotyczącej prawosławnej terminologii.
Zajęcia mają dostarczyć więcej wiadomości na temat:
- procesu kształtowania się struktury organizacyjnej Kościoła
- doktryny
- tradycji jako wierności duchowi pierwotnego Kościoła
- mistycznej teologii Kościoła
- wszystkich Kościołów lokalnych
- świątyni i ikony
- nabożeństw Kościoła
- nabożeństw cyklu dobowego
- Świętej Liturgii (Liturgii św. Jana Chryzostoma, Liturgii św. Bazylego Wielkiego, Liturgii św. Jakuba oraz Liturgii Uprzednio Poświęconych Darów.
- cyklu rocznego – 12 wielkich świąt oraz innych ważnych świąt
- Wielkiego Postu, Wielkiego Tygodnia oraz Wielkiej Nocy
- siedmiu sakramentów
- prawosławnego rozumienia świętości
- monastycyzmu
- prawosławnych miejsc kultu
1. Wprowadzenie w problematykę konwersatorium
2. Struktura organizacyjna Kościoła prawosławnego:
- zarys historyczny (proces kształtowania się organizacji Kościoła)
- hierarchiczna organizacja Kościoła: rola biskupów, prezbiterów, diakonów
- starożytne patriarchaty (pentarchia)
- autokefalia (Kościoły autokefaliczne)
3. Doktryna
- źródła wiary
- tradycja jako wierność duchowi pierwotnego Kościoła
- siedem Soborów Ekumenicznych
4. Mistyczna teologia Kościoła prawosławnego
- zasadnicze założenia teologii prawosławnej i cechy odróżniające teologię Kościoła wschodniego od Zachodniego
- przebóstwienie ,,theosis” jako kluczowa kategoria teologii prawosławnej
- hezychazm
5. Świątynia – miejsce sprawowania Eucharystii
- Świątynia Jerozolimska – mieszkanie Boga
- przestrzeń świątyni prawosławnej - budowa
- ikonostas – jego istota i budowa, symbolika
- ikona i jej szczególne miejsce w świątyni oraz w życiu codziennym wiernych
- ołtarz – budowa i symbolika
- zasady oddawania czci ikonom (postanowienia soboru nicejskiego)
6. Nabożeństwa cyklu dobowego
- nabożeństwo dziewiątej godziny
- nieszpory
- powieczerze
- nabożeństwo północne
- jutrznia
- całonocne czuwanie, litija
8. Liturgia Święta
- Liturgia św. Jana Chryzostoma (proskomidia [Prothesis], Liturgia katechumenów, Liturgia wiernych)
- Liturgia św. Bazylego Wielkiego
- Liturgia św. Jakuba
- Liturgia Uprzednio Poświęconych Darów Papieża Grzegorza
9. Cykl roczny – święta
- kalendarz juliański (stary styl) i nowojuliański (nowy styl)
- rok kościelny (12 wielkich świąt)
- inne ważne święta
10. Wielkanoc (Pascha) – najważniejsze i najstarsze święto chrześcijańskie
- Wielki Post, Wielki Tydzień oraz Pascha.
11. Sakramenty:
- misterium chrztu jako pierwszy obrzęd wtajemniczenia chrześcijańskiego
- bierzmowanie
- pokuta ,, mały chrzest”
- Eucharystia (zasady udzielania i przystępowania do komunii)
- kapłaństwo (rodzaje święceń kapłańskich)
- małżeństwo (obrzęd ślubu – ceremonie zaręczyn i koronacji, kwestia powtórnego ślubu, rozwód)
- namaszczenie chorych (namaszczenie olejami: ,,euchelaion”)
- sakramentalia
12. Święci Kościoła prawosławnego
- prawosławne rozumienie świętości (proces kanonizacji-zasada oficjalnego procesu kanonizacji od XVI w.)
- szczególny kult ,,Theotokos” jako najlepszego orędownika ludzi u Boga
- podział świętych (święci w ikonografii bizantyńskiej)
13. Święte miejsca prawosławia
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Student/-ka:
W zakresie wiedzy:
- powinien znać problematykę prawosławia w kontekście historycznym, teologicznym oraz doktrynalnym.
- zna obrzędowość Kościoła prawosławnego, zwyczaje i formy kultu.
- posiada wiedzę na temat wybranych miejsc kultu Kościoła prawosławnego.
- posiada wiedzę na temat monastycyzmu wschodniego
- zna wybraną terminologią z zakresu obrzędowości i teologii w języku polskim, greckim oraz starocerkiewnosłowiańskim
W zakresie umiejętności:
- potrafi przygotować referat na wskazany przez prowadzącego temat.
- bierze udział w dyskusji na wybrane tematy dotyczące analizowanych zagadnień z zakresu historii, obrzędowości i tradycji prawosławnej.
- posiadaną wiedzę potrafi umiejętnie wykorzystać do celów porównawczych
- wykorzystuje znajomość terminologii omawianych zagadnień w argumentacji swojego stanowiska
- dokonuje wyboru tekstów liturgicznych i rozumie ich znaczenie w kontekście teologicznym
W zakresie kompetencji społecznych:
- jest otwarty na dialog międzywyznaniowy.
- świadomie różnicuje racje Kościoła wschodniego i zachodniego.
Kryteria oceniania
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest :
- obecność (możliwe dwukrotne opuszczenie zajęć w ciągu semestru),
- aktywności na zajęciach (udział w dyskusji)
- prezentacja wybranego zagadnienia (raz w semestrze).
Literatura
-Zernov N., Wschodnie Chrześcijaństwo, przeł. J.S. Łoś, Warszawa 1967.
-Runciman S., Wielki Kościół w niewoli, przeł. J. Łoś, Warszawa 1973.
Leśny J. Konstanty i Metody apostołowie Słowian, dzieło i jego losy, Poznań 1987.
-Nowosielski J., Inność Prawosławia, Warszawa 1990.
-Uspienski L., Teologia ikony, tłum. i oprac. M. Żukowska, Poznań 1993.
-Roberson R.G., Chrześcijańskie Kościoły Wschodnie, przekł. K. Bielawski, D. Mionskowska, Bydgoszcz 1998.
-Forest J., Modlitwa z ikonami, przekł. E.E. Nowakowska, Bydgoszcz 1999.
-Ware K., Kościół Prawosławny, przeł. W. Misiejuk, Białystok 2002.
Evdokimov P., Prawosławie, przeł. J. Klinger, Warszawa 2003.
-Przybył E., Prawosławie, Kraków 2006.
Jaskóła P., Wyznania chrześcijańskie bez jedności z Rzymem, Opole 2008.
-Kabasilas M., Komentarz Boskiej Liturgii św. Jana Chryzostoma, tłum. M. Ławreszuk, Warszawa 2009.
-Święta Góra Athos w kulturze Europy. Europa w kulturze Athosu, pod red M. Kuczyńskiej, Gniezno 2009.
Latopisy Akademii Supraskiej, vol 2: Kościół prawosławny na Bałkanach i w Polsce – wzajemne relacje oraz wspólna tradycja, pod red. U. Pawluczuk, Białystok 2011.
-Prawosławie światło ze Wschodu, red. K. Leśniewski, Lublin 2009.
-Κουγιουμτζόγλου Γ.Σ., Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη 2008 (Ε’ έκδοση).
- Ιορδανοπουλου Κ.Γ., Θεία Λειτουργία. Προσέγγιση με τον νου και την καρδιά, Αθήνα 2009.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: