Advanced translation and research seminar in older and modern Nahuatl. Zaawansowane translatorium badawcze z zakresu dawnego i współczesnego języka nahuatl 3700-CS1-JNAH3-OG

Zaawansowane translatorium przeznaczone jest dla studentów (w tym także doktorantów), którzy ukończyli wcześniej podstawowy kurs języka nahuatl. Tematyka zajęć ściśle związana jest z projektem zespołowym poświęconym badaniom nad językiem nahuatl w kontekście „zderzenia” z językiem hiszpańskim i kulturą europejską.
W aspekcie geograficznym tematyka zajęć skupia się na Meksyku, zamieszkanym przez wiele grup etnicznych, wśród których największa pod względem liczebności była ludność mówiąca różnymi wariantami języka nahuatl. Świat Indian Nahua to zarazem centralny obszar imperium azteckiego (Trójprzymierza), stworzonego w ostatnim wieku przed hiszpańską konkwistą. Choć imperium szybko upadło, pod zwierzchnością Korony hiszpańskiej przetrwały przez długi czas liczne państewka indiańskie – zwane tradycyjnie altepetl, które europejscy urzędnicy usiłowali z mniejszym lub większym powodzeniem wtłoczyć w schemat miast i podległych im osad (cabeceras i ich sujetos). Język nahuatl pełnił ważną rolę polityczną i kulturową tak przed przybyciem Europejczyków, jak i w okresie konkwisty i kolonizacji. Żywiołowy rozwój nahuatlańskiej kultury literackiej w XVI wieku pozwolił Hiszpanom na uczynienie z niego oficjalnego języka kolonizacji, co zresztą powielało w pewnym stopniu jego rolę jako lingua franca w Mezoameryce przedhiszpańskiej. Nahuatl pozostaje w użyciu po dziś dzień w wielu lokalnych dialektach.
Fakt, że ludy Mezoameryki używały przed przybyciem Europejczyków własnych form pisma, przyczynił się w znacznej mierze do szybkiego zaadaptowania pisma alfabetycznego, a w konsekwencji do stworzenia ogromnego korpusu tekstów pisanych w rdzennych językach. Reprezentowały one rozmaite gatunki, zarówno o genezie przedhiszpańskiej, jak też importowane z Europy, zaczynając od tekstów literackich i religijnych, a kończąc na tekstach związanych bezpośrednio z życiem codziennym (gospodarką, funkcjonowaniem organów władzy itp.). Zawierają one interesujące świadectwa różnego stopnia akceptacji tradycji europejskiej i akulturacji, zależnych od intensywności kontaktów, statusu użytkowników języka, a także stopnia izolacji poszczególnych konkretnych społeczności.
Zajęcia rozwijają zaawansowane umiejętności w zakresie tłumaczenia i kontekstualnej lektury oraz interpretacji tekstów nahuatlańskich należących do różnych gatunków, w tym dokumentów wcześniej nie publikowanych. Obejmują one przede wszystkim teksty historyczne, religijne oraz tzw. gatunki codzienne, w tym testamenty, dokumenty sądowe i ekonomiczne. Analizowane w trakcie zajęć teksty powstały między XVI a XIX wiekiem; pozwalają one na systematyczne badania terminologii konceptualnej rozwijanej przez Indian w zetknięciu z kulturą europejską, a także śledzenie zmian zachodzących w samym języku pod wpływem kontaktu z hiszpańskim. Na przykładzie analizy konkretnych źródeł ze terenu Nowej Hiszpanii – badanych zwłaszcza pod kątem zapożyczeń leksykalnych, kalek językowych, neologizmów oraz zmian znaczenia terminologii przedhiszpańskiej – w ramach translatorium podejmowana będzie problematyka europejsko-tubylczego przekazu międzykulturowego odzwierciedlonego w języku, indiańskich reakcji na obcość kulturową oraz strategii adaptacyjnych. Celem zajęć jest zarazem kontynuacja nauki dawnego języka nahuatl na poziomie zaawansowanym, stąd w ich trakcie wprowadzane będą także rozmaite zagadnienia gramatyczne.
Udział w translatorium umożliwia rozwój umiejętności w zakresie lektury i analizy historycznej oraz językoznawczej kolonialnych przekazów i dokumentów pozwalających na poznanie kultury Indian Nahua oraz złożonej rzeczywistości Nowej Hiszpanii, a w dalszej perspektywie – udział w projektach realizowanych przez Ośrodek Zaangażowanych Badań nad Ciągłością Kulturowa na Wydziale „Artes Liberales” UW. Część zajęć poświęcona jest słuchaniu i tłumaczeniu nagrań i tekstów we współczesnych wariantach języka nahuatl oraz konwersacjom z udziałem rdzennych użytkowników języka nahuatl.

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Konieczne wcześniejsze ukończenie podstawowego kursu języka nahuatl dobra znajomość języka angielskiego, mile widziana znajomość języka hiszpańskiego

Koordynatorzy przedmiotu

Justyna Olko

Efekty kształcenia

• Student w zakresie wiedzy:
• posiada znajomość dawnego języka nahuatl na poziomie zaawansowanym;
• posiada gruntowną wiedzę o rodzajach oraz specyfice przedmiotowej i metodologicznej dyscypliny związanej z kulturą nahua i kulturą iberoamerykańską;
• posiada uporządkowaną wiedzę na temat kultury i języka regionu;
• zna zagadnienia związane z przekazem międzykulturowym i zmianami zachodzącymi w języku pod wpływem intensywnego kontaktu z innym językiem na przykładzie nahuatl i hiszpańskiego;
• ma świadomość znaczenia kompleksowej natury języka w badaniach filologicznych i kulturoznawczych
w zakresie umiejętności:
• potrafi tłumaczyć teksty źródłowe z języka nahuatl na język polski i angielski
• posiada umiejętność wszechstronnej analizy tekstów oryginalnych
• posiada zaawansowane umiejętności w zakresie paleografii kolonialnych tekstów w języku nahuatl
• potrafi uczestniczyć w dyskusji na tematy kulturo- i językoznawcze, w tym przedstawiać logiczną argumentację i wyciągać krytyczne wnioski
w zakresie kompetencji społecznych:
• posiada świadomość znaczenia kompleksowej natury języka w badaniach filologicznych i kulturoznawczych
• rozumie potrzebę i zasady pracy zespołowej w grupie interdyscyplinarnej
• zna i rozumie podstawowe wyzwania związane z badaniem kultury i relacji międzycywilizacyjnych
• rozumie wagę zachowania bogactwa, integralności oraz świadomości dziedzictwa kulturowego, w tym poszczególnych tradycji Śródziemnomorza

Kryteria oceniania

Podstawą oceny jest egzamin pisemny polegający na samodzielnej (przy użyciu słowników) transkrypcji i tłumaczeniu oryginalnego tekstu w języku nahuatl

Literatura

Słowniki:

Molina, Alonso de, 2001. Vocabulario en lengua castellana y mexicana, y mexicana y castellana, México: Editorial Porrua.

Karttunen, Frances, 1983. An Analytical Dictionary of Nahuatl, Norman: University of Oklahoma Press.

Opracowania:

• Arthur J.O. Anderson, 1973. Grammatical examples, exercises, & review for use with Rules of the Aztec language, Salt Lake City: University of Utah Press.

• James Lockhart, 2001. Nahuatl as Written: Lessons in Older Written Nahuatl, with Copious Examples and Texts, Stanford: Stanford Univ. Press.

• Karttunen, Frances, James Lockhart, 1976. Nahuatl in Middle Years: Language Contact Phenomena in Texts of the Colonial Period. Berkeley: University of California Press.
• Lockhart, James, 1991. Nahuas and Spaniards. Postconquest Central Mexican History and Philology. Nahuatl Studies Series no 3. Los Angeles: Stanford University Press, Latin American Center Publications, University of California,.
• Lockhart, James, 1992. The Nahuas after the Conquest. A Social and Cultural History of the Indians of Central Mexico, Sixteenth Through Eighteenth Centuries, Stanford: Stanford University Press.
• Justyna Olko, Agnieszka Brylak, Defending local autonomy and facing cultural trauma. A Nahua order against idolatry, Tlaxcala 1543, “Hispanic American Historical Review” 98(4): 573-604; Pennsylvania State University, 2018; doi: 10.1215/00182168-7160325
• Justyna Olko, Robert Borges, John Sullivan, Convergence as the driving force of typological change in Nahuatl, “STUF. Language Typology and Universals” 71(3): 467–507; Mouton de Gruyter 2018; doi: 10.1515/stuf-2018-0018
• Justyna Olko, John Sullivan, Empire, Colony, and Globalization. A Brief History of the Nahuatl Language, “Colloquia Humanistica” 2 (2013): 181-216.
• Justyna Olko, John Sullivan, Jan Szemiński, Dialogue with Europe, Dialogue with the Past. Colonial Nahua and Quechua Elites in Their Own Words, University Press of Colorado i Utah State University Press, Louisville 2018

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-CS1-JNAH3-OG w USOSweb