Advanced translation and research seminar in older and modern Nahuatl. Zaawansowane translatorium badawcze z zakresu dawnego i współczesnego języka nahuatl 3700-CS1-JNAH3-24

Zaawansowane translatorium przeznaczone jest dla studentów (w tym także doktorantów), którzy ukończyli wcześniej podstawowy kurs języka nahuatl. Tematyka zajęć ściśle związana jest z projektem zespołowym poświęconym badaniom nad językiem nahuatl w kontekście „zderzenia” z językiem hiszpańskim i kulturą europejską.
W aspekcie geograficznym tematyka zajęć skupia się na Meksyku, zamieszkanym przez wiele grup etnicznych, wśród których największa pod względem liczebności była ludność mówiąca różnymi wariantami języka nahuatl. Świat Indian Nahua to zarazem centralny obszar imperium azteckiego (Trójprzymierza), stworzonego w ostatnim wieku przed hiszpańską konkwistą. Choć imperium szybko upadło, pod zwierzchnością Korony hiszpańskiej przetrwały przez długi czas liczne państewka indiańskie – zwane tradycyjnie altepetl, które europejscy urzędnicy usiłowali z mniejszym lub większym powodzeniem wtłoczyć w schemat miast i podległych im osad (cabeceras i ich sujetos). Język nahuatl pełnił ważną rolę polityczną i kulturową tak przed przybyciem Europejczyków, jak i w okresie konkwisty i kolonizacji. Żywiołowy rozwój nahuatlańskiej kultury literackiej w XVI wieku pozwolił Hiszpanom na uczynienie z niego oficjalnego języka kolonizacji, co zresztą powielało w pewnym stopniu jego rolę jako lingua franca w Mezoameryce przedhiszpańskiej. Nahuatl pozostaje w użyciu po dziś dzień w wielu lokalnych dialektach.
Fakt, że ludy Mezoameryki używały przed przybyciem Europejczyków własnych form pisma, przyczynił się w znacznej mierze do szybkiego zaadaptowania pisma alfabetycznego, a w konsekwencji do stworzenia ogromnego korpusu tekstów pisanych w rdzennych językach. Reprezentowały one rozmaite gatunki, zarówno o genezie przedhiszpańskiej, jak też importowane z Europy, zaczynając od tekstów literackich i religijnych, a kończąc na tekstach związanych bezpośrednio z życiem codziennym (gospodarką, funkcjonowaniem organów władzy itp.). Zawierają one interesujące świadectwa różnego stopnia akceptacji tradycji europejskiej i akulturacji, zależnych od intensywności kontaktów, statusu użytkowników języka, a także stopnia izolacji poszczególnych konkretnych społeczności.
Zajęcia rozwijają zaawansowane umiejętności w zakresie tłumaczenia i kontekstualnej lektury oraz interpretacji tekstów nahuatlańskich należących do różnych gatunków, w tym dokumentów wcześniej nie publikowanych. Obejmują one przede wszystkim teksty historyczne, religijne oraz tzw. gatunki codzienne, w tym testamenty, dokumenty sądowe i ekonomiczne. Analizowane w trakcie zajęć teksty powstały między XVI a XIX wiekiem; pozwalają one na systematyczne badania terminologii konceptualnej rozwijanej przez Indian w zetknięciu z kulturą europejską, a także śledzenie zmian zachodzących w samym języku pod wpływem kontaktu z hiszpańskim. Na przykładzie analizy konkretnych źródeł ze terenu Nowej Hiszpanii – badanych zwłaszcza pod kątem zapożyczeń leksykalnych, kalek językowych, neologizmów oraz zmian znaczenia terminologii przedhiszpańskiej – w ramach translatorium podejmowana będzie problematyka europejsko-tubylczego przekazu międzykulturowego odzwierciedlonego w języku, indiańskich reakcji na obcość kulturową oraz strategii adaptacyjnych. Celem zajęć jest zarazem kontynuacja nauki dawnego języka nahuatl na poziomie zaawansowanym, stąd w ich trakcie wprowadzane będą także rozmaite zagadnienia gramatyczne.
Udział w translatorium umożliwia rozwój umiejętności w zakresie lektury i analizy historycznej oraz językoznawczej kolonialnych przekazów i dokumentów pozwalających na poznanie kultury Indian Nahua oraz złożonej rzeczywistości Nowej Hiszpanii, a w dalszej perspektywie – udział w projektach realizowanych przez Ośrodek Zaangażowanych Badań nad Ciągłością Kulturowa na Wydziale „Artes Liberales” UW. Część zajęć poświęcona jest słuchaniu i tłumaczeniu nagrań i tekstów we współczesnych wariantach języka nahuatl oraz konwersacjom z udziałem rdzennych użytkowników języka nahuatl.