Historia Kultury Iberyjskiej: wyzwania nowoczesności. Wieki XVIII-XX 3700-CS1-3-HKI-25
Zajęcia w formie wykładów proponują panoramiczną i kontekstualną lekturę wybranych związanych z procesami kulturowymi Hiszpanii od okresu oświecenia do nowoczesności ze szczególną uwagą poświęconą kwestiom tożsamości narodowej, ruchów separatystycznych, emancypacji kobiet i doświadczeniom emigracji w wyniku konfliktów zbrojnych. W ciągu semestru zajmiemy się m.in. problemom wykluczenia, wojny o niepodległość, religijności i zabobonom hiszpańskiego społeczeństwa wieku XIX czytając je przez pryzmat twórczości malarskiej Francisco Goi i literackiej Benito Pérez Galdosa. Przyjrzymy się pierwszym nurtom abolicjonistycznym i emancypacyjnym w twórczości pisarek jak Gertrudis Goméz de Avellaneda czy Rosalía de Castro i ruchom awangardowym, reprezentowanym przez Miguela de Unamuno czy Federico García Lorkę, jako odpowiedziom na kryzys tożsamościowy początków XX wieku. Zadamy pytania o pęknięcia i rany wojny domowej (1936-39) i ich echa we współczesnym społeczeństwie hiszpańskim. Powiemy też o polityce pamięci i uciszania, cenzurze i masowym exodusie twórców kultury epoki frankistowskiej.
Celem wykładów jest ukazanie możliwie szerokiej panoramy zjawisk związanych z zachodnią częścią Śródziemnomorza, rozumianą jako złożony układ kulturowo-polityczny, którego punktem centralnym jest Hiszpania uwikłana w konsekwencje polityki kolonialnej, zmagająca się z ruchami separatystycznymi i rozłamem społeczeństwa w wyniku wojny domowej oraz władzy reżimu totalitarnego. Z kolei celem dalekosiężnym jest zapoznanie osób studiujących z metodologiami studiów kulturoznawczych -takich jak krytyka postkolonialna, studia feministyczne i genderowe, mikrohistoria, perspektywa długiego trwania, czy analiza dyskursów- umożliwiających wielowątkową lekturę tekstów kultury oraz uczących uważności na procesy cenzury, autocenzury, kształtowania się kanonów i wykluczeń z kultury.
Analiza zjawisk kulturowych zorganizowana jest wokół źródeł literackich, architektury, sztuk wizualnych i innych form twórczości kulturowej, które rozumiane są jako społeczne artefakty: odbicia i miejsca negocjacji kluczowych prądów myślowych dla danej wspólnoty.
Literaturę piękną, architekturę, sztuki plastyczne i performatywne, potraktujemy jako przestrzenie kulturowe i dyskursywne, w których zachowały się ślady zmian społecznych, a także miejsca napięć na osi władza-społeczeństwo; tego co normatywne i co marginalizowane. Zwrócimy uwagę na rolę artysty/artystki w społeczeństwie jako „głosu intelektualnego epoki”, jego implikacje ideologiczne i margines swobody twórczej.
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Studentka/Student
1. rozumie na czym polega analiza zjawisk społecznych, kulturowych i politycznych z perspektywy studiów kulturoznawczych, a w szczególności procesów migracyjnych, wielokulturowości, ruchów niepodległościowych i separacyjnych w osi Półwyspu Iberyjskiego od XVIII do XX wieku (K_W05)
2. zna i potrafi zastosować odpowiednie do analizowanych źródeł tekstowych i wizualnych narzędzia metodologiczne i wybrane ujęcia teoretyczne z zakresu studiów kulturoznawczych w badaniach nad różnorodnością kulturową w procesie historycznym; jest świadomy dynamicznego rozwoju dyscypliny (K_W02; K_U05; K_U06; K_K02)
3. zna najważniejsze szkoły myśli, nurty estetyczne, literackie i polityczne i ich przedstawicieli w obszarze Półwyspu Iberyjskiego od XVIII do XX wieku i rozumie współzależność zjawisk politycznych, społecznych i kulturowych (K_W08; K_W09; K_W19)
4. potrafi formułować ustne i pisemne opinie na temat zjawisk kulturowych w odniesieniu do procesów historycznych i politycznych, indywidualnie i grupowo, wskazując na trudności i kwestie sporne i argumentując swoje stanowisko w odniesieniu do najważniejszych tez przedstawionych w wykładzie (K_U07; K_U08; K_U13; K_U11; K_K03)
5. jest gotów do świadomego uczestnictwa w dyskusjach dotyczących różnorodności kulturowej Hiszpanii i Portugalii i jej historycznych przemian z zachowaniem zasad tolerancji wobec różnic kulturowych i znaczenia wieloreligijności i wieloetniczności dla Półwyspu Iberyjskiego w kontekście europejskim i światowym (K_K10; K_K06; K_K08)
6. potrafi samodzielnie, w sposób twórczy i pogłębiony potrafią wyszukiwać, analizować i interpretować różne źródła tekstowe (literatura piękna, paraliteratura, parateksty) i wizualne (film, malarstwo, rzeźba, architektura) (K_U01; K_K04)
Odniesienie do efektów uczenia się programu studiów:
Zna i rozumie:
K_W02 podstawową terminologię z zakresu literaturoznawstwa i kulturoznawstwa
K_W05 teorie i metodologie dyscyplin, które zajmują się studiami nad kulturą
K_W08 kulturę i język wybranego regionu Śródziemnomorza kulturę i język wybranego regionu Śródziemnomorza
K_W09 najważniejszych twórców kultury europejskiej
K_W19 zależności między rozwojem kultury a przemianami społecznymi
Potrafi
K_U01 wyszukiwać oraz interpretować informacje z wykorzystaniem różnych źródeł, w tym źródeł łacińskich i nowołacińskich, tekstów literackich i historycznych, źródeł antropologicznych
K_U05 zdobyć umiejętności badawcze pozwalające na formułowanie i rozwiązywanie problemów badawczych w zakresie kulturoznawstwa; potrafi w tym celu przeprowadzić podstawowe analizy z wykorzystywaniem interdyscyplinarnych metod i narzędzi badawczych
K_U06 zastosować w rozwiązywaniu problemów i opracowywaniu tematów badawczych podstawowe ujęcia teoretyczne i paradygmaty właściwe wiedzy o kulturze, w tym antropologii kulturowej, filologii, historii i semiotyce kultury
K_U07 uczestniczyć w dyskusji na tematy kulturoznawcze, w tym przedstawiać logiczną argumentację i wyciągać krytyczne wnioski
K_U08 zaprezentować wyniki samodzielnej analizy prostego problemu badawczego w formie pisemnej i ustnej
K_U11 samodzielnie wyodrębnić podstawowe tezy wysłuchanej prezentacji / przeczytanego tekstu w języku polskim oraz w wybranym języku Śródziemnomorza
K_U13 przygotować prezentację pisemną oraz ustną z uwzględnieniem różnych potrzeb potencjalnych odbiorów, posługując się podstawowymi narzędziami cyfrowymi oraz przydatnymi do tych celów zasobami Internetu.
Jest gotów do:
K_K02, uświadomienia sobie dynamicznego rozwoju kultury i pojawiania się nowych metod i paradygmatów badawczych
K_K03, pracy w grupie zarówno jako jej moderator, jak i wykonawca powierzonego zadania
K_K04, realizowania planu pracy własnej, będącej wkładem w dane zajęcia, zgodnie z wytycznymi prowadzącego
K_K06, zrozumienia zasady tolerancji i różnic kulturowych
K_K08, zrozumienia wagi zachowania bogactwa, integralności oraz świadomości dziedzictwa kulturowego Europy, w tym poszczególnych tradycji Śródziemnomorza
K_K10 aktywnego uczestnictwa w dyskusji w języku polskim oraz wybranym języku Śródziemnomorza, szanując poglądy partnerów
Kryteria oceniania
Wykład prowadzony w formie stacjonarnej zaliczany jest na ocenę.
Na wartość oceny składają się: obecność i aktywność (zadnia cząstkowe) 60%; egzamin 40%
Student/Studentka ma prawo do dwóch nieobecności. Trzecia i kolejne muszą zostać odrobione w formie uzgodnionej z prowadzącą.
Literatura
Literatura przedmiotu:
Bauman, Zygmunt (2000). Ponowoczesność jako źródło cierpień. Warszawa.
Bartkowiak, Danuta (1993). „Autonomia po hiszpańsku”, Sprawy Narodowościowe, 7(1), s.243-259.
Charnon-Deutsch, Lou (2003). „Gender and Beyond: Nineteenth Century Spanish-Women Writers” w: The Cambridge Companion to The Spanish Novel. From 1600 to the Present. Turner, Harriet & Adelaida López de Martínez, Cambridge: Cambridge University press. ss. 122-137.
Chartier, Roger. “Lectores y lecturas populares”. Co-herencia, 4 (7), s. 103-117.
Clúa, Isabel. “La morbidez de los textos: literatura y enfermedad en el fin de siglo”, Frenia, IX, s. 33-52.
Deacon, Philip (2008). “Spain and Enlightenment”, w: The Cambridge History of Spanish Literature, David T. Gies (ed.), Cambridge: Cambridge University Press, s. 293-306.
Domańska, Ewa (2005). Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 129-162.
Gies, David T. (ed.) (2008). The Cambridge History of Spanish Literature. Cambridge: Cambridge University Press.
González Fernández, Helena (2009). “La mujer que no es sólo metáfora de la nación. Lecturas de las viudas de vivos de Rosalía de Castro”. Lectora. Revista de dones i textualitat, 15, s. 99-115.
Haidt, Rebecca (2003). “The Enlightenment and fictional form” w: The Cambridge Companion to The Spanish Novel. From 1600 to the Present. Turner, Harriet & Adelaida López de Martínez, Cambridge: Cambridge University press, s. 31-49.
Husar, Wioletta. „Decentralizacja niesymetryczna w Hiszpanii- implikacje polityczne i ustrojowe”, Annales (Universitatis Mariae Curie Skłodowska), XXI (2), s. 45-63.
Johnson, Roberta (2003). “From the Generation of 1989 to the Vanguard” w: The Cambridge Companion to The Spanish Novel. From 1600 to the Present. Turner, Harriet & Adelaida López de Martínez, Cambridge: Cambridge University press. ss. 155-171.
Labanyi, Jo (2011). “Modernidad y representación” w: Género y modernización en la novela realista española. Madrid: Ediciones Cátedra-Universitat de València-Instituto de la Mujer.
Sawicka A. (2003). Paryż-Barcelona-Sitges: modernistyczny "genius loci" w Katalonii. Kraków.
Stephanie Sieburth, Stephanie (2008). “What does it mean to study Spanish culture?”, w: The Cambridge History of Spanish Literature, David T. Gies (ed.), Cambridge: Cambridge University Press, ss. 11-20.
Shubert, Adrian (1990). A Social History of Modern Spain. Routledge.
Smith Rousselle, Elizabeth (2014). Gender and Modernity in Spanish Literature. 1789-1920. NY: Palgrave, Macmillan.
Tuñon de Lara et al. (1997). Historia Hiszpanii. Kraków: Universitas.
Turner, Harriet & Adelaida López de Martínez (eds.) (2003). The Cambridge Companion to the Spanish Novel: From 1600 to the Present. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: