Rosja w polskim romantyzmie 3700-CS-RPR
Pełny opis przedmiotu Konwersatorium poświęcone kontekstom historycznym polskiego romantyzmu, a zwłaszcza obrazowi Rosji i jego uwarunkowaniom politycznym i kulturowym. Celem zajęć jest zapoznanie uczestników z najważniejszymi tekstami rodzimego romantyzmu na temat Rosji (także szerzej: „wschodniego” lub „północnego zagrożenia”), analizowanymi w kontekście komparatystycznym oraz interdyscyplinarnym, a zatem wskazanie ich historycznych, społeczno-politycznych i kulturowych inspiracji oraz wpływu na ukształtowanie się antyrosyjskiego imaginarium Polaków.
Przedmiotem dyskusji będą dzieła polskiego i rosyjskiego romantyzmu, analizowane w kontekście zjawisk europejskich; obok literatury pięknej, epistolografii i memuarystyki, wykorzystane zostaną także źródła artystyczne (malarstwo, muzyka operowa).
W toku zajęć przeanalizowana zostanie kwestia położenia Rosji czasów Aleksandra I i Mikołaja I na kulturalnej i politycznej mapie Europy, wpływ epopei napoleońskiej na zmianę postrzegania Rosji (także w kontekście paradygmatu geograficznego (Wschód/Orient czy Północ?), europejskie kontrowersje wokół historycznej roli Rosji – lidera i gwaranta Świętego Przymierza - wobec dekompozycji starego porządku (strażnik porządku czy zarzewie rewolucji?) oraz rosyjskie pomysły na określenie miejsca własnego państwa i narodu (świadomość odrębnego bytu – Czaadajew; spór okcydentalistów i słowianofilów). Osobne miejsce zajmie kwestia szczególnego znaczenia romantycznego Petersburga (tekst miasta), także w kontekście polsko-rosyjskiej kontrowersji historycznej i opozycji dziejowej starej i nowej stolicy imperium (Petersburg vs Moskwa).
Przedmiotem osobnych rozważań będzie wpływ doświadczenia romantycznego na ukształtowanie się i ugruntowanie wzajemnych stereotypów polsko-rosyjskich.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Wiedza: absolwent zna i rozumie
K_W02 - świadomość powiązań nauk filologicznych z innymi dyscyplinami humanistycznymi
K_W16 - świadomość istnienia związków (historycznych, kulturalnych itp.) między Polską a Rosją
K_W18 - elementarną wiedzę o miejscu romantyzmu w dziejach kultury polskiej i rosyjskiej oraz zna znaczenie podstawowych terminów z tego zakresu
K_W20 - świadomość roli wątków rosyjskich w dorobku polskiej literatury romantycznej i dostrzega elementy tej tradycji w literaturze i kulturze polskiej kolejnych epok
Umiejętności: absolwent potrafi
K_U02 - przedstawić ustnie lub na piśmie w języku proste problemy badawcze także z wykorzystaniem różnych źródeł i krytycznym powołaniem się na literaturę przedmiotu
K_U09 - korzystać ze słowników, kompendiów, edycji źródłowych i wszelkich materiałów pomocniczych
Kompetencje społeczne: absolwent jest gotów do
K_K01 - uświadomienia sobie ograniczonego zakresu własnej
Kryteria oceniania
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest:
- regularne i aktywne uczestnictwo w zajęciach;
- przygotowanie i prezentacja 1 krótkiego referatu na zadany przez prowadzącego temat, dokumentująca wykorzystanie literatury przedmiotu).
Uwagi Student ma prawo do 2 nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze.
Literatura
Literatura podstawowa:
a/ Teksty:
Germaine de Staël, Dziesięć lat wygnania. Przeł. E. Wassongowa, Warszawa 1973 (rozdziały X-XIX)
Astolphe de Custine, Rosja w roku 1839. Przeł. P. Hertz, Warszawa 1995
Théophile Gautier, Saint-Pétersbourg, Paris 2005 (fragment Voyage en Russie).
Henryk Kamieński, Rosja. Europa. Polska. Wstęp do badań nad Rosją i Moskalami, Warszawa 1999 (rozdziały I-VI)
Adam Mickiewicz, Ustęp Dziadów cz. III.
Adam Mickiewicz, Literatura słowiańska. Kurs II, wykład XXVII-XXVIII. Kurs III, wykład III.
Juliusz Słowacki, Książę Michał Twerski; Król-Duch; Zawisza Czarny
Franciszek Duchiński, Zasady dziejów Polski i innych krajów słowiańskich. T. 1-3 (wybór – POLONA)
*
Piotr Czaadajew, Listy filozoficzne. List I, w tegoż: Listy. Przeł. M. Leśniewska i L. Suchanek, Kraków 1992 lub Czaadajew, Brak historii jako nieszczęście Rosji oraz Brak historii jako przywilej Rosji, w antologii Filozofia i myśl społeczna rosyjska 1823-1861. Wybór A. Walicki, Warszawa 1961
Mikołaj Gogol, Na czym polega istota poezji rosyjskiej i w czym tkwi jej specyfika, w tegoż: Wybrane fragmenty korespondencji z przyjaciółmi. Przeł. F. Netz, Warszawa 2015
Aleksander Puszkin, Jeździec miedziany.
Michał Lermontow, Bohater naszych czasów.
*
Literatura (wybór)
Boris Jegorow, Słowianofilstwo – okcydentalizm – kulturologia, w pracy zbiorowej: Semiotyka dziejów Rosji. Wybór i przekład B. Żyłko, Łódź 1993
Jurij Łotman, Aleksander Puszkin. Przeł. A. Węgrzyn, Warszawa 1990
Jurij Łotman, Dekabrysta w życiu codziennym, w tegoż: Rosja i znaki. Kultura szlachecka w wieku XVIII i na początku XIX. Przeł. B. Żyłko, Gdańsk 1999
Jurij Łotman, Teatr i teatralność w kulturze początku XIX wieku, w pracy zbiorowej: Semiotyka dziejów Rosji. Wybór i przekład B. Żyłko, Łódź 1993
Juliusz Słowackij i Rossija. Red. W.A. Choriew, Moskwa 2011
Co Słowacki ma nam dziś do powiedzenia? pod red. M. Kalinowskiej i J. Kieniewicza, Warszawa 2012.
Jarosław Ławski, Ironia i mistyka: doświadczenia graniczne wyobraźni poetyckiej Juliusza Słowackiego, Białystok 2005.
Maria Janion, Gorączka romantyczna (kilka wydań).
Maria Janion, Projekt krytyki fantazmatycznej. Szkice o egzystencji ludzi i duchów, Warszawa 1991.
Maria Janion, Reduta. Romantyczna poezja niepodległościowa, Krakow 1979
Maria Janion, Maria Żmigrodzka, Romantyzm i historia (kilka wydań).
Elżbieta Kiślak, Car-trup i Król-Duch. Rosja w twórczości Słowackiego, Warszawa 1991.
Andrzej Kępiński, Lach i Moskal. Z dziejów stereotypu, Warszawa-Kraków 1990.
Marta Piwińska, Legenda romantyczna i szydercy, Warszawa 1973.
Prelekcje paryskie Adama Mickiewicza wobec tradycji kultury polskiej i europejskiej. Próba nowego spojrzenia, red. Maria Kalinowska Maria, Jarosław Ławski, Magdalena Bizior-Dombrowska, Warszawa 2011.
Problemy polskiego romantyzmu, seria I-III, red. M. Żmigrodzka, Z. Lewinówna, Wrocław 1971-1974-1981.
Romantyzm i nowoczesność, red. M. Kuziak, Kraków 2009.
Romantyzm środkowoeuropejski w kontekście postkolonialnym, cz. 1, pod red. M. Kuziaka, B. Nawrockiego, Warszawa 2016, cz. 2, pod red. M. Kuziaka, B. Maciejewskiego, Kraków 2016.
Zofia Trojanowiczowa, Sybir romantyków, J. Fiećko, Poznań 1993.
Marek Troszyński, Słowacki poza kanonem, Gdańsk 2014
Andrzej Walicki, Rosyjska filozofia i myśl społeczna od oświecenia do marksizmu, Warszawa 1973 (rozdziały III-VII)
Maria Żmigrodzka, Przez wieki idąca powieść. Wybór pism o literaturze XIX i XX wieku, oprac. M. Kalinowska, E. Kiślak, Warszawa 2002.
Szczegółowe informacje dotyczące literatury źródłowej i literatury przedmiotu dotyczącej poszczególnych zagadnień zostaną podane przez wykładowców.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: