Mitologia w polszczyźnie – słowa i pojęcia 3700-CS-KON-MWP-OG

Zajęcia są poświęcone analizie polskiej leksyki zapożyczonej dotyczącej dziedzictwa antycznego.
Wyrazy przejęte z języków klasycznych to w polskim słownictwie największa i jedna z najstarszych grup zapożyczeń. Losy słów o antycznej proweniencji różnie się układały – istotnym zmianom ulegały zarówno pojęcia, jak i ich słownikowe opisy. Zarówno jedno, jak i drugie zjawisko warte są rozważenia.
Punktem wyjścia do refleksji nad funkcjonowaniem latynizmów i grecyzmów w polszczyźnie i w polskich opracowaniach słownikowych będzie zapoznanie się z ogólnymi kwestiami teoretycznymi dotyczącymi międzyjęzykowych migracji leksykalnych i towarzyszących temu procesów językowych. Przyjrzymy się też zasadom i efektom apelatywizacji nazw własnych jako procesowi istotnemu w rozważaniach nad procesami wpływów kulturowych.
Natomiast recepcji dziedzictwa antycznego w polszczyźnie będziemy się przyglądać przez pryzmat polskich słowników pochodzących z różnych okresów historycznych. Swą wiedzę merytoryczną na temat obiektów i zjawisk konfrontować będziemy z zwartością opracowań leksykograficznych i współczesnych korpusów językowych, przyjrzymy się językowemu i słownikowemu funkcjonowaniu m.in. nazw artefaktów, eponimów (eponimizmów), nazw własnych, frazeologizmów i in.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Efekty kształcenia

Efekty kształcenia w zakresie wiedzy
 ma podstawową wiedzę o specyfice przedmiotowej i metodologicznej leksykologii i leksykografii
 zna podstawową terminologię z zakresu leksykografii, leksykologii i onomastyki
 ma uporządkowaną wiedzę na temat recepcji antyku oraz wpływu języków klasycznych na polszczyznę
 zna podstawowe metody analizy właściwe semantyce leksykalnej
 ma świadomość znaczenia kompleksowej natury języka w badaniach filologicznych
 rozumie zależności między rozwojem języka i kultury a przemianami społecznymi

Efekty kształcenia w zakresie umiejętności
 umiejętnie korzysta ze słowników i wszelkich materiałów pomocniczych
 potrafi wyszukiwać oraz interpretować informacje z wykorzystaniem różnych źródeł leksykograficznych, zarówno tekstowych, jak i elektronicznych, oraz prowadzić kwerendy słownikowe i korpusowe, krytycznie oceniając wiarygodność źródeł
 potrafi samodzielnie interpretować i analizować opracowania leksykograficzne jako teksty kultury, uwzględniając ich kontekst historyczny i regionalny
 ma podstawowe umiejętności badawcze pozwalające na formułowanie i rozwiązywanie problemów badawczych w zakresie leksykologii; potrafi w tym celu przeprowadzić podstawowe analizy leksykalne z wykorzystywaniem interdyscyplinarnych metod i narzędzi badawczych
 potrafi uczestniczyć w dyskusji na tematy językoznawcze, w tym przedstawiać logiczną argumentację i wyciągać krytyczne wnioski
 prezentuje wyniki samodzielnej analizy prostego problemu badawczego w formie pisemnej i ustnej

Efekty kształcenia w zakresie kompetencji społecznych
 rozumie potrzebę i zasady pracy zespołowej w grupie interdyscyplinarnej
 potrafi pracować w grupie zarówno jako jej moderator, jak i wykonawca powierzonego zadania
 potrafi ułożyć i zrealizować plan pracy własnej, będącej wkładem w dane zajęcia
 ma świadomość znaczenia dziedzictwa antyku w rozwoju języków w Europie
 potrafi aktywnie uczestniczyć w dyskusji w języku polskim, szanując poglądy partnerów

Kryteria oceniania

Aktywne uczestnictwo w zajęciach, prowadzenie kwerend słownikowych i analiz leksykalnych, referat.

Literatura

OPRACOWANIA:
1. Axer J., Łacina jako język elit, Warszawa 2004.
2. Buttler D., Dola i niedola wyrazów pochodzenia łacińskiego we współczesnej polszczyźnie, „Poradnik Językowy” 1989, z. 3.
3. Klemensiewicz Z., Historia języka polskiego, Warszawa 2002 (we fragmentach)
4. Maćkiewicz J., Co to są tzw. internacjonalizmy, „Język Polski” 1984, z. 4, s. 176-184
5. Maćkiewicz J., Internacjonalizmy frazeologiczne a językowy obraz świata (na przykładzie frazeologizmów morskich), „Poradnik Językowy” 1988, z.7, s. 488-496.
6. Rybicka H., Losy wyrazów obcych w języku polskim, Warszawa 1976.
7. Siatkowska E. Historia wpływów łacińskich w językach zachodniosłowiańskich, „Poradnik Językowy” 1989, z. 4, s. 229-239.
8. Walczak B., Granica między jednostkami leksykalnymi rodzimymi i obcego pochodzenia, [w:] Opisać słowa, red. A. Markowski, Warszawa 1992, s. 222-232.
9. Witaszek-Samborska M., Zapożyczenia z różnych języków we współczesnej polszczyźnie, Poznań 1993.
10. Wojan K., Przypadkowe i nieprzypadkowe wędrówki leksemów, Gdańsk 2010.

SŁOWNIKI:
1. Arct M., Słownik ilustrowany języka polskiego, Warszawa 1916.
2. Czeszewski M., Foremniak K., Ludzie i miejsca w języku. Słownik frazeologizmów eponimicznych, Warszawa 2011.
3. Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, t. 1-2, Warszawa 2000.
4. Kopaliński W., Słownik eponimów czyli wyrazów odimiennych, Warszawa 1996.
5. Linde S.B., Słownik języka polskiego, t. 1-6, Warszawa 1807-1815.
6. Nowy słownik języka polskiego, red. T. Lehr-Spławiński, t. 1-2, Warszawa 1938-39.
7. Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, t. 1-50, Poznań 1994–2005.
8. Rutkowski M., Słownik metafor i konotacji nazw własnych, Olsztyn 2012.
9. Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. 1-8, Warszawa 1900-1927 [tzw. Słownik warszawski].
10. Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, t. 1-3, Warszawa 1978-81.
11. Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 1-10, Warszawa 1958-1969.
12. Słownik języka polskiego, red. A. Zdanowicz et al., t. 1-2, Wilno 1861 [tzw. Słownik wileński].
13. Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 1996.
14. Uniwersalny słownik języka polskiego,red. S. Dubisz, t. 1-4, wyd. I, Warszawa 2003.
15. Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, Kraków 2007-...

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-CS-KON-MWP-OG w USOSweb