Szaleństwo a choroba psychiczna w kulturze włoskiej 3700-CS-F-SLW
Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z „włoską historią szaleństwa” oraz z rozmaitymi narracjami choroby psychicznej (illness narratives). W XX wieku dokonały się największe rewolucje psychiatryczne. To właśnie we Włoszech odnaleźć możemy dwa znaczące przykłady: wynalazek elektrowstrząsów w 1938 roku oraz ustawę Basagli z 1978 roku, za sprawą której zamknięto szpitale psychiatryczne. Różnym sposobom leczenia chorób psychicznych odpowiadają różne jej wizje oraz różnorakie sposoby postrzegania „szaleńca” wewnątrz społeczeństwa. Równocześnie z reformami psychiatrii zmieniały się literackie i filmowe reprezentacje szaleństwa. W trakcie zajęć analizowane będą wybrane dzieła literackie i filmowe, powstałe od lat 80. XX wieku aż po dzień dzisiejszy, w perspektywie kontekstu historycznego, obrazów i metafor choroby, związków między leczeniem a narracją (narrative medicine).
Tematy:
1) Narracja choroby: patografia, autopatografia, psychopatografia
2) Reforma Basagli: zamknięcie szpitali psychiatrycznych
3) Franco Basaglia a Mario Tobino: walka o dobro szaleńców
4) Carmelo Samonà: szaleństwo w rodzinie – punkt widzenia brata
5) Simona Vinci i Andrea Pomella: szaleństwo i depresja
6) Daniele Mencarelli: braterstwo szaleńców
7) Marco Turco: “C’era una volta la città dei matti”
8) Ascanio Celestini: „La pecora nera”
9) Paolo Virzì: “La pazza gioia”
10) Volfango de Biasi: “Crazy for football”
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu przedmiotu student:
- ma uporządkowaną, pogłębioną, szczegółową wiedzę na temat szaleństwa z punktu widzenia literatury, kina i psychiatrii (K_W02, K_W03, K_W04).
- potrafi samodzielnie interpretować i analizować teksty literackie i utwory filmowe (po włosku) uwzględniając relacje między psychiatrią i narracją (K_W02, K_W03, K_U01, K_U02).
- potrafi prezentować wybrane zagadnienie korzystając z własnych notatek (K_W04, K_U01, K_K05)
- swobodnie komunikować się w obrębie tematyki kursu (K_U01, K_U02, K_K04, K_K05)
- wykorzystuje wiedzę o kulturze danego obszaru językowego, zdobytą na zajęciach (K_W04, K_U01, K_U02, K_K02, K_K04).
- identyfikuje własny styl uczenia się i wybiera sposoby dalszego samokształcenia (K_U05, K_K02, K_K04, K_K05).
Odniesienie do efektów kształcenia programu studiów:
Wiedza: absolwent zna i rozumie w pogłębionym stopniu:
K_W02, K_W03, K_W04
- główne trendy rozwojowe i powiązania dyscyplin naukowych z zakresu kulturoznawstwa i badań recepcji kultury antycznej oraz związane z nimi współczesne metodologie i terminologie.
- zaawansowane metody analizy i interpretacji wytworów kultury oraz wybranych tradycji, teorii i szkół badawczych.
- temat kultury i języka wybranego regionu Śródziemnomorza, prowadzącą do specjalizacji, dostrzega historyczne i współczesne związki oraz interakcje w obrębie kultur Śródziemnomorza.
Umiejętności: absolwent potrafi:
K_U01, K_U02, K_U05,
- samodzielnie formułować problemy badawcze, dokonuje właściwego doboru źródeł, przeprowadza ich krytyczną analizę i ocenę według uświadomionych uprzednio kryteriów, potrafi dostosować metodologię do przedmiotu badań, formułuje wnioski ze świadomością różnych punktów widzenia, potrafi prezentować wyniki swoich badań, wykorzystując nowoczesne narzędzia techniczne i multimedialne.
- przeprowadzić krytyczną analizę i interpretację wybranych wytworów i zjawisk kultury oraz ich ocenę, uwzględniając ich znaczenie a także oddziaływanie w procesie historyczno-kulturowym.
- zaplanować i realizować proces własnego rozwoju i uczenia się oraz ukierunkowywać proces uczenia się innych poprzez planowanie pracy zespołowej.
Kompetencje społeczne: absolwent jest gotów do:
K_K02, K_K04, K_K05
- zrozumienia odpowiedzialności za zachowanie i rozwijanie kultury, inicjuje działania uwzględniające potrzeby środowiska społecznego w sposób kreatywny.
- świadomego uczestniczenia w życiu kulturalnym i korzystania z jego różnych form.
- uczestniczenia w dyskusji: szanuje poglądy partnerów i używa argumentów merytorycznych; rozumie zasady tolerancji i różnic kulturowych.
Kryteria oceniania
Ocena na podstawie aktywności w trakcie zajęć oraz zaliczenia ustnego.
Kryteria oceny:
– związek wypowiedzi z tematem,
– wnikliwość analizy i interpretacji dzieł literackich i filmowych,
– kompozycja wypowiedzi (celowość, logika, przejrzystość)
Literatura
Andreoli Vittorino, Follia e santità, Marietti, 2005
Andreoli Vittorino, Il matto di carta. La follia nella letteratura, Rizzoli-Bur, 2008
Basaglia Franco, Che cos’è la psichiatria, Baldini Castoldi Dalai, 1997
Borgna Eugenio, Che cos’è la follia? Luca Sossella Editore, 2007
Borgna Eugenio, Come se finisse il mondo. Il senso dell’esperienza schizofrenica, Feltrinelli, 2006
Bresciani Califano Mimma (a cura di), Sapere & Narrare. Figure della follia, Leo S. Olschki, 2005
Cooper G. David, Psichiatria e antipsichiatria, Armando, 1969
Dolfi Anna (a cura di), Malinconia, malattia malinconica e letteratura moderna, Bulzoni, 1991
Dolfi Anna (a cura di), Nevrosi e follia nella letteratura moderna, Bulzoni, 1993
Ferrari Stefano, Scrittura come riparazione, Editori Laterza, 2007
Foucault Michel, Follia e psichiatria, Raffaello Cortina Editore, 2005
Foucault Michel, Storia della follia nell'età classica, BUR, 1969
Jaspers Karl, Genio e follia. Strindberg e Van Gogh, Raffello Cortina Editore, 2001
Kepinski Antoni, Schizofrenia, Panstwowy Zakład Widawnictw Lekarskich, 1981
Minkowski Eugène, La schizofrenia. Psicopatologia degli schizoidi e degli schizofrenici, Einaudi, 1998
Rovatti Pier Aldo, La follia, in poche parole, Bompiani, 2008
Vaccarino Giacomo L., Scrivere la follia. Matti, depressi e manicomi nella letteratura del novecento, Ega, 2007
***
Tobino Mario, Le libere donne di Magliano, Oscar Mondadori, 2009
Tobino Mario, Gli ultimi giorni di Magliano, Oscar Mondadori, 2009
Celestini Ascanio, La pecora nera, Einaudi, 2006
Mencarelli Daniele, Tutto chiede salvezza, Mondadori, 2020
Samonà Carmelo, Fratelli, Sellerio, 2008
Samonà Carmelo, Il custode, Garzanti, 1993
Vinci Simona, La prima verità, Einaudi, 2016
Vinci Simona, Parla, mia paura, Einaudi, 2017
Pomella Andrea, L’uomo che trema, Einaudi, 2018
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: