Pogranicza i kresy. Kontekst Polski i Europy Wschodniej, Śródziemnomorza i Bałkanów 3700-CS-F-PiK
Seminarium POGRANICZA I KRESY. KONTEKST POLSKI I EUROPY WSCHODNIEJ, ŚRÓDZIEMNOMORZA I BAŁKANÓW
jest poświęcone problematyce pograniczy i kresów w polskim i niemieckim kręgu kulturowym, w Europie Wschodniej oraz
w na styku Śródziemnomorza i Bałkanów.
Polska i niemiecka ilustracja służy do wyjaśnienia terminu kresy/Kresy.
Termin POGRANICZE omawiamy przede wszystkim (choć nie tylko) na przykładzie styku włosko-chorwackiego (Rijeka- Fume) oraz bałkańskich ilustracji.
W trakcie seminarium będziemy przywoływać także szerszy kontekst światowy i obecności w nim lub braku kresów/Kresów i PPGRANICZY.
Będziemy się również zastanawiali jaką funkcję pełnią Kresy/Kresy, a jaką POGRANICZA.
Z tego powodu mówimy o kresach polskich, o kresach niemieckich, ale także o znaczeniu, występowaniu lub nie tego pojęcia w innych częściach Europy i świata (Rosja; Ameryka).
Na seminarium będziemy mówić o mieście chorwacko-włoskim Rijeka/Fiume, o jego specyfice wynikającej z pograniczności i o jego środkowo-europejskim charakterze. Będziemy również próbowali wskazać cechy pogranicza obecne w XX-wiecznej literaturze poświęconej miastu. Celem tej prezentacji jest pobudzenie uczestników do wskazania miast o podobnym losie w XX wieku w kontekście literackim, historycznym i pamięciowym. Punktem wyjścia do analizy będzie zarysowanie post-habsburskiego dziedzictwa Rijeki/Fiume.
Osobnym kontekstem dla tytułowej problematyki są biografie transkulturowe zarówno z pogranicza polsko-litewskiego, polsko-białoruskiego, polsko-ukraińskiego, włosko-chorwackiego czy wreszcie z terenu Bałkanów.
Seminarium przeznaczone jest dla osób studenckich przygotowujących licencjaty, prace magisterskie, a także doktoraty związane z tematyką KRESÓW i POGRANICZY, ale otwarte dla wszystkich zainteresowanych.
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Seminarium realizuje następujące wyzwania kierunkowe: Historie i tożsamości oraz Kultury i religie, realizuje humanistyczny i społeczny moduł kształcenia.
Seminarium umożliwia zrozumienie genezy konfliktów etnicznych i religijnych w Europie Wschodniej (na styku Rosji, Ukrainy, Białorusi), w REGIONIE ŚRÓDZIEMNOMORZA (na styku włosko-chorwackim) i na Bałkanach.
Z drugiej strony staramy się również ujrzeć w terenach POGRANICZNYCH kulturowy potencjał, jako następstwo wielu wpływów kulturowych.
Seminarium przygotowuje do napisania prac licencjackich i magisterskich, a także doktorskich.
Osoba studencka w zakresie wiedzy ma poszerzoną i pogłębioną wiedzę o miejscu i roli nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych w kulturze. K_W01 ma wiedzę o najnowszych metodach badań interdyscyplinarnych w naukach humanistycznych, społecznych i przyrodniczych K_W05
Osoba studencka w zakresie umiejętności potrafi samodzielnie selekcjonować informacje pochodzące z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych oraz dokonać ich krytycznej oceny. K_U01
Wykorzystuje interdyscyplinarne metody i narzędzia badawcze do analizy zjawisk kultury K_U05, potrafi samodzielnie zanalizować tekst naukowy z dziedziny nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych w języku polskim oraz w wybranym języku obcym K_U08 potrafi przygotować wystąpienie ustne, uwzględniając potrzeby odbiorców K_U10
W zakresie kompetencji społecznych jest gotowa do kształcenia ustawicznego (lifelong learning) K_K01 szanuje zasady tolerancji i wykazuje wrażliwość wobec różnic kulturowych K_K05, ma poszanowanie dla różnorodności kulturowej i przyrodniczej K_K07
Kryteria oceniania
Seminarium uczy rozumienia tekstów i ich krytycznej analizy. Podstawą zaliczenia seminarium jest prezentacja lektur, udział w dyskusji i udział w PANELU, KTÓRY KOŃCZY ZAJĘCIA.
Literatura
LEKTURY ANALIZOWANE NA SEMINARIUM
Teresa Dąbek – Wirgowa, Pogranicze historii i mitu. Współczesne aktualizacje XIX-wiecznych mitów narodowych na obszarze bułgarskim i macedońskim (w:) Współcześni Słowianie wobec własnych tradycji i mitów, pod red. M. Bobrownickiej, L. Suchanka i F. Ziejki, Karaków 1997.
Teresa Dąbek-Wirgowa, Kresy bułgarsko-macedońskie [w] Kresy. Pojęcie i rzeczywistość, red. Kwiryna Handke, Warszawa 1997, s. 239-253.
Antonina Kłoskowska, Kresy - od pojęcia otwartego do zamkniętego sąsiedztwa [w:] Kresy. Pojęcie i rzeczywistość, red. Kwiryna Handke, Warszawa 1997, s.229- 237.
Antonina Kłoskowska, Wielokulturowość regionów pogranicza [w:] Regiony, regionalizm – pojęcia i rzeczywistość, pod red. Kwiryna Handke, Warszawa 1993, s. 97- 104.
Jacek Kolbuszewski, Kresy jako kategoria aksjologiczna [w] Kresy. Pojęcie i rzeczywistość, red. Kwiryna Handke, Warszawa 1997, s. 119-129.
Marek Koter, Kresy państwowe – geneza i właściwości w świetle geografii politycznej [w:] Kresy. Pojęcie i rzeczywistość, red. Kwiryna Handke, Warszawa 1997, s. 9- 52.
Moch Michał, Michał Rőmer - "Polak litewski", "krajowiec", spadkobierca tradycji Wielkiego Księstwa Litewskiego w: Językowe i kulturowe dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego : księga jubileuszowa na 1000-lecie Litwy, red. nauk. Jolanta Mędelska, Zofia Sawaniewska-Mochowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza.
Joanna Rapacka, Chorwacka i serbska legenda kresowa [w:] Kresy. Pojęcie i rzeczywistość, red. Kwiryna Handke, Warszawa 1997, s. 253-272.
Justyna Starczuk, Cmentarz i stół/ Pogranicze prawosławno-katolickie w Polsce i w Białorusi, „Monografie FNP” Seria Humanistyczna, Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej: Wrocław 2006.
Maria Todorova, Bałkany wyobrażone, Warszawa 2014.
Robert Traba, Wschodniopruskość, Olsztyn 2007.
Roman Wapiński, Kresy w polskiej myśli politycznej w XIX i XX wieku (po roku 1945) [w:] Kresy. Pojęcie i rzeczywistość, red. Kwiryna Handke, Warszawa 1997, s. 85- 107.
Larry Wolff, Poor Abject Slaves [in:] Possessing Eastern Europe: sexuality, Slavery, and Corporal Punishment [in:] Invenrting Eastern Europe. The Map of Civilisation on the Mind of the Enlightenment, Stanford University Press- Stanford California 1999, pp. 81-88.
Omar Bartov I Eric D. Weitz (ed.), Shatterzone of Empires. Coexistence and Violence in the Germa, Habsburg, Russian, and Ottoman Borderlands, Indiana University Press – Bloomington and Indianopolis 2013.
15. Przemysław Dąbrowski, „Obraz Litwinów – głównych przedstawicieli litewskiego odrodzenia narodowego, w oczach Polaków – mieszkańców byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego na przełomie XIX i XX wieku” A N N A L E S U N I V E R S I T A T I S M A L U B L I N – P O L O N I A: VOL. LVIII, 2, 2011, s. 17- 32.
16. Tadeusz Bujnicki, „Wilno międzywojenne – kresowe? Regionalne? Pograniczne?”, „Colloquia Orientalia Bialostocensia” nr 4, 2011, s. 417-425. http://hdl.handle.net/11320/8474
KONTEKST
Maciej Falski, “Continuity and Discontinuity in the Cultural Landscape of Capital Cities: Paris and Skopje” Colloquia Humanistica 1 , Warsaw 2012, pp. 45-63.
Misha Glenny, The Balkans. Nationalism, War and Great Powers, 1804-19 99, London (1999) 2001.
Irena Sawicka, “A crossroad Between West, East and Orient – The Case of. Albanian Culture” Colloquia Humanistica 2 Warsaw 2013, pp. 97-113.
Noel Malcolm, Kosovo. A short History, London (1996) 2002.
Noel Malcolm, Bosnia. A short History, London (1998) 2002.
Jolanta Sujecka, Stereotyp pogranicza w bałkańskiej optyce kulturowej. Casus Macedonii [w:] Stereotypy bałkańskie. Księga jubileuszowa Profesor Ilony Czamańskiej, red. J. Paszkiewicz, Z. Pentek, Poznań 2011, s. 179- 189.
Mark Mazower, The Balkans. A short History, Weidenfeld & Nicolson 2000.
Jolanta Sujecka, Konceptualizacje Bałkanów [w :] Ukraińskie transgresje XX-XXI wieku. Uwolnić przyszłość od przeszłości. Uwolnić przeszłość od przyszłości. Kultura - Historia – Polityka. Panu Profesorowi Telesforowi Poźniakowi w osiemdziesiątą rocznicę urodzin, red. naukowa Agnieszka Matusiak, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław-Lwów, 2012,62-71.
Joanna Rapacka, Godzina Herdera. O Serbach, Chorwatach i idei jugosowiańskiej, Warszawa 1995
Maria Pia P. Pedani, The Ottoman-Venetian Border (15th-18th Centuries), Edizioni – Ca`Foscari - Venezia 2017.
V. Virga , Cartographia: Mapping Civilizations, New York, Boston, London: Little, Brown and Company, 2007.
LEKTURY UZUPEŁNIAJACE
Ivo Banac, Ten National Question in Yugoslavia. Origins, History,Politics. 1918-1945, Cornell University Press, IIthaca and London 1998.
Richard J. Crampton, A Short History of Modern Bulgaria, Oxford 1987.
Pål Kolstø (ed.), Myth and Boundaries in South – Eastern Europe, London 2005, pp. 357.
Барбара Јелавич, Историја на Балканот. Осумнаесети и деветнаесети век, т. 1, 2, Скопје 1999. [Barbara Jelavić, History of the Balans Eighteenth and Nineteenth Centurie, volume I, II ]
Božidar Jezernik, Dzika Europa. Bałkany w oczach zachodnich podróżników, Kraków 2007.
Tomasz Kamusella, Język śląski. Naród śląski. Więcej faktów, mniej mitów, Narodowa Oficyna Śląska, Zabrze 2017.
Sanimir Resic & Barbara Törnquist-Plewa (eds.), The Balkan in Focus. Cultural Boundaries in Europe, Nordic Academic Press 2002, pp. 234.
Joanna Rapacka, Leksykon tradycji chorwackich, Warszawa 1997.
Irena Sawicka, Jolanta Sujecka, Wprowadzenie do bałkanologii. Etnosy-Języki-Areały-Konceptualizacje, Instytut Slawistyki PAN, Fundacja Slawistyczna, Warszawa 2015.
Аляксандр Смалянчук, Краёвая идеэя у беларускай гiсторыi, Мiнск Выдавец Змiцер Колас 2017. Józef Kwaterko, Literatura mniejsza: koncept, ideologia, możliwość tekstu w: Literatury mniejsze Europy romańskiej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2012, s. 13-23.
Irena Stawowy-Kawka, Historia Macedonii, Wrocław 2001. Jolanta Sujecka, Bułgarska idea narodowa i jej okcydentalistyczno- słowianofilskie konteksty. Na przykładzie twórczości Iwana Wazowa.[w:] Z polskich studiów slawistycznych, Warszawa 1995.
Jolanta Sujecka (ed.) The national Idea as a Research Problem, SOW, Warsaw 2002.
Jolanta Sujecka, Wojciech J. Burszta, Jacek Serwański (eds.) Territorialism and Identity, special issue „Sprawy Narodowościowe” 2007, zeszyt 31.
Jolanta Sujecka, “The Continuity and Discontinuity. The Question of Territorialism and Double Identity from the Perspective of 20th Century Macedonia” Colloquia Humanistica 1, Warsaw 2012, pp. 33-43.
Jolanta Sujecka (ed.) Macedonia: Land, Region, Borderland, Warsaw 2013.
Jolanta Sujecka, Multilevel Identity in the Balkans. Rafael Moshe Kamhi – Jewish, Macedonian, Bulgarian? [in:] Spain – India – Russia. Centres, Borderlands, and Peripheries of Civilisations. Anniversary Book Dedicated to Professor Jan Kieniewicz on His 80th Birthday, ed. by Jan Stanisław Ciechanowski, Cristina González Caizán, Faculty of ‘ArtesLiberales’ of the University of Warsaw, Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, Warsaw 2018, pp. 597-606.
Mieczysław Tanty, Bałkany w XX wieku. Dzieje polityczne, 2003.
Andrzej Walicki, W kręgu konserwatywnej utopii. Struktura i przemiany rosyjskiego słowianofilstwa, Warszawa 1964.
Tadeusz Wasilewski, Wacław Felczak, Historia Jugosławii, Wrocław 1985.
Tadeusz Wasilewski, Historia Bułgarii, Wrocław 1988.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: