Czego nie mogą komisje etyczne ds. doświadczeń na zwierzętach 3700-AZ-FAK-KE
Wykorzystywanie zwierząt do celów naukowych może być znacznie mocniej moralnie uzasadnione niż wykorzystywanie ich do celów spożywczych czy odzieżowych. W porównaniu ze zwierzętami, które co roku są przez nas zjadane, w laboratoriach kończy życie niewiele istot pozaludzkich. A jednak eksperymenty na zwierzętach wywołują duży oddźwięk społeczny i działają na wyobraźnię. Zdajemy sobie sprawę, że naukowcy mogą użyć zwierząt na wiele sposobów, które poza laboratorium byłyby niemożliwe.
Wspólnota Europejska szczyci się wyjątkowo postępową polityką w zakresie ochrony zwierząt wykorzystywanych w doświadczeniach. Naszym celem jest doprowadzenie do całkowitego zastąpienia wykorzystywania zwierząt metodami alternatywnymi. Dobro zwierząt jest w końcu jedną z wartości uwzględnionych w traktacie założycielskim Unii Europejskiej. Zarówno legislacja krajowa, jak i unijna, przyjmuje, że eksperymenty są pewnym złem koniecznym.
Jako społeczeństwo chcemy mieć kontrolę nad tym, jakie doświadczenia zostaną przeprowadzone, jakie zwierzęta zostaną w nich wykorzystane i w jaki sposób. I tu pojawiają się komisje etyczne ds. doświadczeń na zwierzętach. Zasiadają w nich eksperymentatorzy, lekarki weterynarii, zootechnicy, ale również etyczki, prawniczki i przedstawiciele organizacji prozwierzęcych. Taki skład ma z jednej strony odzwierciedlać pluralizm poglądów w demokratycznym społeczeństwie, z drugiej zaś zapewniać różnorodność i komplementarność perspektyw przy rozpatrywaniu wniosków o zgodę na wykorzystanie zwierząt. A jak jest w praktyce?
Zajęcia będą okazją, aby poznać i przedyskutować:
- ramy prawno-organizacyjne funkcjonowania komisji etycznych ds. doświadczeń na zwierzętach,
- różnice w zasadach działania poszczególnych komisji w kraju,
- podobieństwa i różnice między komisjami etycznymi a zespołami ds. dobrostanu zwierząt,
- szanse i zagrożenia stojące przed nimi,
- wziąć udział w WARSZTATACH – symulacji pracy lokalnej komisji etycznej ds. doświadczeń na zwierzętach.
Pracując ze specjalnie przygotowanymi na potrzeby zajęć „wnioskami”, na własne oczy przekonają się Państwo, co mogą a czego nie mogą komisje etyczne ds. doświadczeń na zwierzętach. Zaobserwują Państwo, co w ich pracy bywa szczególnie frustrujące, a co może przynosić największą satysfakcję.
Fakultet będzie okazją, by zmierzyć się z etyką w działaniu, niezależnie od tego, czy zajęcia dotyczące wykorzystywania zwierząt w eksperymentach naukowych mają Państwo za- czy jeszcze przed sobą.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Nabyta wiedza:
Po zaliczeniu przedmiotu Studentka/Student w pogłębionym stopniu zna i rozumie:
- podstawy etyki praktycznej (K_W03)
- ramy prawne i reguły funkcjonowania komisji etycznych ds. doświadczeń na zwierzętach (K_W04)
- ramy prawne i reguły funkcjonowania zespołów ds. dobrostanu zwierząt (K_W04)
- rolę prawa, obyczajów akademickich i moralności jako regulatorów relacji pomiędzy ludźmi a zwierzętami (K_W05)
- postawy etyczne i stojące za nimi założenia normatywne dotyczące statusu moralnego zwierząt ze szczególnym uwzględnieniem uwarunkowań demokracji deliberatywnej (K_W07)
- prawne, społeczne, polityczne i ekonomiczne uwarunkowania praktyk stosowanych wobec zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych (K_W08)
- podstawową terminologię i metodologię etyki i bioetyki (K_W10)
Nabyte umiejętności:
Po zaliczeniu przedmiotu Studentka/Student potrafi:
- analizować podstawowe zjawiska dotyczące relacji człowiek-zwierzę z perspektywy bioetyki i etyki praktycznej (K_U01)
- diagnozować główne spory ideologiczne wokół statusu zwierząt i ich wykorzystania przez człowieka do celów naukowych i edukacyjnych (K_U02)
- interpretować z perspektywy bioetycznej teksty o charakterze akademickim i publicystycznym dotyczące relacji człowiek–zwierzę (K_U07)
- aktualizować i pogłębiać wiedzę, doskonalić umiejętności krytycznego i analitycznego myślenia (K_U08)
- wykorzystywać nowe media i technologie w pracy badawczej i zdobywaniu wiedzy, oceniać jakość i wiarygodność źródeł internetowych (K_U09)
Nabyte kompetencje społeczne:
Po zaliczeniu przedmiotu Studentka/Student jest gotów do:
- śledzenia, krytycznego analizowania i kształtowania postaw wobec zwierząt (K_K01)
- merytorycznego argumentowania w debatach naukowych i sporach ideologicznych, również tych toczących się w obrębie ciał eksperckich i kolegialnych, z poszanowaniem odmiennych poglądów (K_K02)
- właściwego interpretowania i krzewienia odpowiedzialności ludzi wobec zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych i edukacyjnych (K_K03)
- postępowania zgodnie z zasadami etyki badań naukowych i dobrych obyczajów akademickich (K_K04)
- wykorzystywania uzyskanej wiedzy i umiejętności w pracy zawodowej (indywidualnej i zespołowej) oraz w działaniach publicznych, także w pracach ciał kolegialnych, w sposób odpowiedzialny i bezpieczny (K_K05)
- zabierania głosu w sprawach losu zwierząt wykorzystywanych przez człowieka do celów naukowych i edukacyjnych (K_K06)
- wykorzystywania umiejętności myślenia dedukcyjnego w analizie debaty społecznej dotyczącej wykorzystywania zwierząt do celów naukowych i edukacyjnych (K_K08)
Kryteria oceniania
Obecność będzie sprawdzana na każdych zajęciach. Dopuszczalne są dwie (2) nieobecności w semestrze. Każda „nadmiarowa” nieobecność będzie wymagała odrobienia. Nieodrobiona nieobecność skutkować będzie obniżeniem oceny końcowej o jeden pełny stopień.
Uzyskanie oceny bardzo dobrej (5) będzie wymagać od Studentki/Studenta systematycznej aktywności na zajęciach, przygotowania bardzo dobrej prezentacji ustnej, ujawniających dogłębne zrozumienie omawianych pojęć, problemów oraz zasad etycznych, a także posiadanie umiejętności identyfikowania, analizowania i dokonywania etycznej oceny dylematów związanych z praktykami stosowanymi wobec zwierząt pozaludzkich.
Prowadząca zastrzega sobie możliwość wystawienia oceny celującej najlepszej Osobie w grupie, jeśli ta będzie równocześnie spełniać kryteria konieczne uzyskania oceny bardzo dobrej.
Skala ocen:
100-90% - 5,0; 89-85% - 4,5; 84-75% - 4,0; 74-70% - 3,5; 69-60% - 3,0; 59-0% - 2,0
Na ocenę końcową składają się:
(1) AKTYWNOŚĆ – przygotowanie do zajęć oraz aktywny, konstruktywny udział w dyskusjach, pracach zespołowych i warsztatach – 70 %
(2) POSTER – przygotowanie i przedstawienie w 5 min elektronicznego postera (wytyczne będą podane na pierwszych zajęciach) – 30%
Literatura
Podstawowe źródła literatury:
--- Sprawiedliwość dla zwierząt (2017), red. nauk. Barbara Błońska, Włodzimierz Gogłoza, Witold Klaus, Dagmara Woźniakowska-Fajst, Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, Stowarzyszenie „Otwarte Klatki”, Poznań, ss. .
--- Żok, Agnieszka (2019). Bezpieczeństwo czy zniewolenie zwierząt laboratoryjnych. Czy istnieje etyka badań prowadzonych na zwierzętach? [w:] A. Żok (red.), Bezpieczne czy zniewolone? Szkice o zwierzętach, 61–72. Epigram
--- DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2010/63/UE z 22 września 2010 r. w sprawie ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych
--- USTAWA z 15 stycznia 2015 r. o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych (+ akty wykonawcze)
--- USTAWA z 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: