Zwierzę wobec afordancji. Wprowadzenie do psychologii ekologicznej Jamesa Gibsona 3700-AL-ZWA-OG

Jednym z centralnych problemów w studiach nad umysłem jest kwestia mechanizmów odpowiadających za zdolność żywych organizmów do wchodzenia w interakcje ze stale i dynamicznie zmieniającym się środowiskiem. Czy odpowiada za to mózg nieustannie prowadzący obliczenia pozwalające mu symulować w swoim wnętrzu zewnętrzny świat i przewidywać jego przyszłe stany? Czy te obliczenia zachodzą wyłącznie w mózgu, a jeśli tak to jak radzą sobie z nimi organizmy o prymitywnych układach nerwowych? A może poznanie środowiska nie wymaga wcale obliczeń i wewnętrznych symulacji?
Na niniejszych zajęciach nie udzielimy definitywnej odpowiedzi na te pytania, ale zapoznamy się z kluczowymi tezami tzw. teorii afordancji, wprowadzonej do nauki przez Jamesa Gibsona, amerykańskiego kognitywistę i twórcę nurtu psychologii ekologicznej. Poznamy wypracowaną przez ten nurt koncepcję poznania nieopartego o obliczenia i reprezentacje mentalne, w którym kluczową rolę odgrywa bezpośredni, ściśle ucieleśniony przepływ informacji pomiędzy środowiskiem a działającym w nim organizmem.
Omówimy również podstawy empiryczne teorii afordancji, podsumujemy stanowiska krytyczne, oraz przyjrzymy się przykładom jej oddziaływania na inne dziedziny ludzkiej działalności, w szczególności design, wliczając projektowanie środowisk cyfrowych, oraz studia nad krajobrazem i miejscami pamięci.
Szacowany czas potrzebny do zaliczenia przedmiotu to 100 godzin.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Konieczna będzie bierna znajomość języka angielskiego na poziomie B2+.

Koordynatorzy przedmiotu

Maciej Talaga

Efekty kształcenia

Student zna i rozumie znaczenie psychologii ekologicznej i teorii afordancji we współczesnych naukach o poznaniu, designie oraz krajobrazie kulturowym. Potrafi także wskazać źródła kontrowersji i główne kierunki krytyki tych koncepcji, jak również przykłady ich praktycznego zastosowania (K_W01, K_W02, K_W06).

Student umie dokonywać krytycznej oceny koncepcji naukowych w oparciu o istniejącą literaturę (K_U01).

Student posiada kompetencje umożliwiające kształcenie przez całe życie i poznawanie nowych metod badawczych oraz koncepcji z zakresu nauk o poznaniu (K_K01, K_K02). Ponadto szanuje etyczny wymiar badań naukowych (K_K10).

Kryteria oceniania

Wykład zakończony zostanie egzaminem pisemnym sprawdzającym stopień opanowania omawianego materiału przez studentów.
Dopuszczalne są dwie nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze.

Literatura

Lektury obowiązkowe do egzaminu:
- Matei Sorin Adam, What is affordance theory and how can it be used in communication research?, https://arxiv.org/pdf/2003.02307.
- Klawiter Andrzej, Co ze mną zrobisz, kiedy mnie zobaczysz? Percepcja jako wyszukiwanie ofert (affordances) w otoczeniu, AVANT, t. 3, nr 2 (2012), https://avant.edu.pl/wp-content/uploads/AK-Co-ze-mna-zrobisz.pdf.
- Załazińska Aneta, Obraz, słowo, gest, Kraków 2016, https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/2f2beb81-6b6f-4a42-83e5-27e2fc4f269d/content (zwłaszcza str. 67–98).
- Talaga Szymon, Afordancje i informacja semantyczna: propozycja formalizacji, AVANT, t. 11, nr 3(2020), doi: http://dx.doi.org/10.26913/avant.2020.03.24.
- Wachowski Witold, Poznanie rozproszone. Od heurystyk do mechanizmów, Lublin 2022, https://www.academia.edu/123022524/Poznanie_rozproszone_Od_heurystyk_do_mechanizm%C3%B3w_Distributed_Cognition_From_Heuristics_to_Mechanisms_ (rozdział 2).

Lektury dodatkowe:
- What are Affordances?. Interaction Design Foundation – IxDF (2016), https://www.interaction-design.org/literature/topics/affordances.
- Chemero Anthony, An outline of a theory of affordances, Ecological Psychology, t. 15, nr 2 (2003), 181-195, https://doi.org/10.1207/S15326969ECO1502_5.
- Heft Harry, Ecological psychology and enaction theory: Divergent groundings, Frontiers in Psychology, t. 11 (2020), 991, https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.00991.
- Heft Harry, Places: Widening the scope of an ecological approach to perception–action with an emphasis on child development, Ecological Psychology, t. 30, nr 1 (2018), 99-123, https://doi.org/10.1080/10407413.2018.1410045.
- Heft Harry, Ecological Psychology in Context James Gibson, Roger Barker, and the Legacy of William James's Radical Empiricism, New York 2001.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-AL-ZWA-OG w USOSweb