Wspólnota liberalna, komunitarystyczna i deliberatywna. Czy możliwy jest sprawiedliwy porządek społeczny? 3700-AL-WLKD-OG

Odwołamy się do najważniejszych współczesnych koncepcji sprawiedliwości powstałych w obrębie myśli filozoficznoprawnej i filozoficznopolitycznej, europejskiej i amerykańskiej, które uwypuklają problem sprawiedliwości w kontekście wspólnoty politycznej.
Prześledzimy istotne wątki koncepcji m.in.: Johna Rawlsa, Marthy Nussbaum, Amartya Sena, Judith Butler, Jürgena Habermasa, Nancy Fraser, Axela Honnetha, Ch. Taylora, M, Walzera oraz M.J. Sandela i A.Ch. MacIntyre’a.

Punktem wyjścia dla analiz będzie zbudowana na wyjątkowej pozycji rozumu liberalna wspólnota polityczna oraz teoria sprawiedliwości jako bezstronności (J. Rawlsa), skupiająca się na przejrzystych kryteriach proceduralnego dystrybuowania dóbr.
Teorię tę poddamy krytyce wykorzystując koncepcje M. Nussbaum i A. Sena oraz pojęcie zdolności (capability).

Koncepcję liberalnej wspólnoty skonfrontujemy z koncepcją komunitarystyczną, zwłaszcza sięgając do myśli Ch. Taylora, M, Walzera oraz M.J. Sandela i A.Ch. MacIntyre’a.

Następnie skupimy się na sprawiedliwości deliberatywnej wyrastającej z racjonalności komunikacyjnej (koncepcje Habermasa i Honnetha). Stanowisko Habermasa (umiarkowanie krytykującego teorię Rawlsa) polega na odrzuceniu samotnej pozycji podmiotu odniesionego do czegoś w świecie obiektywnym na rzecz interakcji komunikacyjnej łączącej jej uczestników.
Poddamy refleksji koncepcję A. Honnetha, eksponującą przyznanie drugiej osobie wartości jako nierozerwalnie wiążące się z traktowaniem jej jako źródła prawomocnych roszczeń. Warunek ten nazywa Honneth uznaniem (recognition). Termin heglowski, wykorzystany i rozwinięty przez Honnetha ma wiele filozoficznych odpowiedników. Sięgnąć można chociażby do „afiliacji” stosowanej przez M. Nussbaum na określenie jednej ze zdolności do tego, by móc żyć w sposób spełniony. Sprawiedliwość dochodzi do głosu, jeśli warunki wzajemnego uznania zapewniają pomyślne kształtowanie się tożsamości i indywidualną samorealizację. Sens więzi międzyludzkiej przekłada się na autonomię jednostki.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Koordynatorzy przedmiotu

Anna Rossmanith-d'Alton

Kryteria oceniania

Dopuszczalne dwie nieobecności w semestrze.
W przypadku dłuższej choroby możliwe zaliczenie po indywidualnych uzgodnieniach.

Wspólna dyskusja.
Praca pisemna lub ustna wypowiedź.
Zaliczenie na ocenę. Poprawka: możliwe przygotowanie eseju w terminie poprawkowym.

Literatura

Rawls Butler, J., Zapiski o performatywnej teorii zgromadzeń, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2016.
HaberHabermas, J., Teoria działania komunikacyjnego, vol. 1, Racjonalność działania a racjonalność społeczna, tłum. A.M. Kaniowski, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2015. Habermas, J., Teoria działania komunikacyjnego, vol. 2, Przyczynek do krytyki rozumu funkcjonalnego, tłum. A.M. Kaniowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015.
HaberHabermas, J., Uwzględniając Innego. Studia do teorii politycznej, tłum. A. Romaniuk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009;
Honneth, A., The I in We. Studies in the Theory of Recognition, transl. by J. Ganahl, Polity Press, Cambridge 2012;
Honneth, A., Walka o uznanie. Moralna gramatyka konfliktów społecznych, transl. by J. Duraj, Zakład Wydawniczy "Nomos", Kraków 2012;
McIntMacIntyre, A., Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
NussbNussbaum, M., Creating Capabilities: The Human Development Approach, Harvard University Press 2011.
NusbaNussbaum, M., Frontiers of Justice. Disability, Nationality, Species Membership, Belknap Press 2007.
RawlsRawls., J., Liberalizm polityczny, Państwowe Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
RawlsRawls, J., Teoria sprawiedliwości, Państwowe Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
SandeSandel, M., Sprawiedliwość. Jak powinniśmy postąpić?, Warszawa 2013.
WalzeWalzer, M., O tolerancji, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1999.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-AL-WLKD-OG w USOSweb