"Teologia porównawcza jako język humanistyki: „Teologia i sztuka. Od Lascaux do Czarnego Kwadratu”" 3700-AL-TPTS-OG

Teologia porównawcza jako język humanistyki obejmuje trzy dydaktyczne moduły, w ramach których podejmowana będzie próba zastosowania klucza teologii porównawczej jako języka humanistyki do dziedziny filozofii, literatury i sztuki. Zajęcia nie są pomyślane jako systematyczny kurs, ale raczej jako „propedeutyka propedeutyki”. Każdy z modułów prowadzony jest przez trzyosobowy zespół badaczy. Ostatnie zajęcia zamykające semestr (4 x 45 min) odbędą się w formie sympozjum, na którym nastąpi wymiana doświadczeń studentów i wykładowców ze wszystkich trzech modułów, a studenci zaprezentują wyniki swoich poszukiwań..
Tytuł niniejszego modułu „Teologia i sztuka. Od Lascaux do Czarnego Kwadratu” wskazuje na główną oś problematyki łączności teologii i sztuki. Wzajemna relacja tych dwóch dziedzin jest wpisana w główny model antropologiczny, sprawdzający się od pradziejów po współczesność. Sztuka jako maksymalny wysiłek człowieka względem rzeczywistości i siebie samego nie tylko z konieczności zostaje wprowadzona w przestrzeń „sacrum”, ale sama staje się tworzywem doświadczenia i treści teologicznych, formułą Boga i Człowieka. Przejście przez epoki, kultury i formy doświadczenia sztuki w różnych kultach i religiach ma pokazać w jakim stopniu sztuka staje się odpowiedzią na podstawowe pytania teologiczne, nieuchronnie stawiane przez człowiekiem. Będziemy przyglądać się różnym formom sztuki od plastyki, muzyki, form liturgii jako całościowego dzieła artystycznego, teatru i filmu, aż po wielkie eksperymenty sztuki współczesnej. Będziemy poruszać się w doświadczeniu tradycji chrześcijańskiej - prawosławnej, łacińskiej i protestanckiej, a także żydowskiej i muzułmańskiej, zaglądać w mrok pradziejów i archaicznych doświadczeń oraz w blask barokowej mistyki warszawskich kościołów, przekraczać granice Wschodu i Zachodu, odnajdywać się w świecie bizantyńskiej liturgii i chasydzkim tańcu, wpatrywać się w teatr i film oraz widzieć Czarny Kwadrat jako nową ikonę Boga.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Umiejętność przygotowania wypowiedzi ustnej, prezentującej opracowany przez studenta temat (poprawnie skomponowanej, zawierającej jasno sformułowaną tezę i właściwie zhierarchizowaną argumentację, opartej na dobrej znajomości bibliografii). Zalecana dobra znajomość języka angielskiego.

Koordynatorzy przedmiotu

Łukasz Hajduczenia
Michał Janocha
Vitali Mikhalchuk

Efekty kształcenia

Po ukończeniu konwersatorium student:
– rozpoznaje w omawianych na zajęciach tekstach źródłowych (literackich, filozoficznych, teologicznych), dziełach sztuki i innych tekstach kultury związki z różnymi fazami i nurtami tradycji teologicznej; K_W06, K_U02, K_U05, K_K06
– określa funkcje takich nawiązań w tekstach literackich i dziełach sztuki omawianych na zajęciach; K_W06, K_W08, K_U02, K_K03
– opracowuje i realizuje – w konsultacjach z prowadzącymi – projekt samodzielnych badań nad wybranymi przez siebie tekstami literackimi nawiązującymi do określonych tradycji teologicznych, a następnie prezentuje w formie ustnej ich wyniki; K_W02, KW_06, K_W07, K_W08, K_U01, K_U02, K_U03, K_U04, K_U05, K_U10, K_K02, K_K03
– dokonuje samodzielnej analizy i interpretacji wybranych przez siebie tekstów, umiejscawiając je we właściwych kontekstach kulturowych i krytycznie wykorzystując stan badań; K_W03, K_W04, K_W06, K_W07, K_U01, K_U02, K_U04, K_U05
– potrafi podjąć rzeczową dyskusję naukową, przy czym:
a) jasno formułuje i umie uargumentować swoje stanowisko,
b) umie modyfikować własne tezy uwzględniając wagę argumentacji przedstawionej w dyskusji. K_U06, K_K03, K_K05

Kryteria oceniania

1. Podstawą zaliczenia konwersatorium jest:
a) obecność na zajęciach (student ma prawo do dwóch nieobecności);
b) przygotowanie do zajęć;
c) aktywność (uczestnictwo w dyskusji);
d) egzamin.
Na egzamin student przygotowuje wypowiedź ustną przedstawiającą samodzielną analizę i interpretację wybranego tekstu źródłowego (lub innego tekstu kultury) związanego z tematyką zajęć.
Temat wypowiedzi i bibliografia uzgadniane są uprzednio z prowadzącymi.

2. Kryteria oceny przygotowanej przez studenta wypowiedzi własnej:
– związek wypowiedzi z tematem,
– samodzielność, wnikliwość i interdyscyplinarny charakter interpretacji,
– sposób wykorzystania stanu badań (bibliografii),
– kompozycja wypowiedzi (celowość, logika, przejrzystość).

3. Ocena końcowa uwzględnia:
– obecność na zajęciach (10% oceny końcowej),
– przygotowanie do zajęć (10% oceny końcowej),
– aktywny udział w zajęciach (20% oceny końcowej),
– wypowiedź egzaminacyjną (60% oceny końcowej).

Literatura

Lektury wstępne

S. Awierincew, Świat jako szkoła, [w:] tegoż, Na skrzyżowaniu tradycji. Szkice o literaturze i kulturze wczesnobizantyjskiej, tłum. D. Ulica, Warszawa 1988, s. 202-254.
W. Jaege., Teologia wczesnych filozofów greckich, tłum. J. Wocial, Kraków 2007, s. 25-48.
J. St. Pasierb, Na początku była kultura, [w:] tegoż, Na początku była kultura, red. M. Wilczek, Katowice 2013, s. 13-22.
J. St. Pasierb, Teologia i kultura współczesna, [w:] tegoż, Na początku była kultura, red. M. Wilczek, Katowice 2013, s. 77-85.

Literatura:

O. Frejdenberg, Obraz i pojęcie, tłum. B. Żyłko, Gdańsk 2007.
O. Frejdenberg, Semantyka kultury, red. D. Ulicka, Kraków 2005.
A.Wiercinski, Magia i religia: szkice z antropologii religii, Kraków 2004.
A.Laming-Emperaire, Skarby w grocie Lascaux, tłum. M. Bibrowski, Warszawa 1968.
Antropologia widok: zagadnienia i wybór tekstów, opr. A. Chałupnik, Warszawa 2005.
Antropologia ciała: zagadnienia i wybór tekstów, opr. A. Chałupnik, Warszawa 2008.
S. Awierincew, Na skrzyżowaniu tradycji. Szkice o literaturze i kulturze wczesnobizantyńskiej, tłum. D. Ulicka, Warszawa 1988.
Ch. Schönborn, Ikona Chrystusa, tłum. W. Szymona, Poznań 2001.
R. Taft, Ponad Wschodem i Zachodem: problemy rozumienia liturgii, tłum. S. Gałecki, E. Litak, Warszawa 2014.
H. Paprocki, Misterium eucharystii. Interpretacja genetyczna liturgii bizantyjskiej, Kraków 2010.
E. Wellesz, Historia muzyki i hymnografii bizantyjskiej, tłum. M. Kaziński, Kraków 2006.
J. Nowosielski, Zagubiona bazylika. Refleksje o sztuce i wierze, Kraków 2013.
Z. Podrórzec, Rozmowy z Jerzym Nowosielskim, Kraków 2014.
J. Grotowski, Teksty zebrane, Warszawa 2012.
A.Tarkowski, Czas utrwalony, tłum. S. Kuśmierczyk, Warszawa 1991.
I.Tatarowa, Ergo sum: poszukiwanie sensu istnienia w polski i radzieckim filmie 1960-1990, Warszawa 2004.
A.Turowski, Między sztuką a komuną: teksty awangardy rosyjskiej 1910-1932, Kraków 1998.
K. Malewicz, Świat bezprzedmiotowy, Gdańsk 2006.
L. Żadowa, Poszukiwania i eksperyment: z dziejów sztuki rosyjskiej i radzieckiej lata 1910-1930, tłum. J. Derwojed, J. Tasarski, Warszawa 1982.

Ponadto teksty źródłowe i inne teksty kultury oraz opracowania wybrane w porozumieniu z uczestnikami zajęć.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-AL-TPTS-OG w USOSweb