"Tekstualność historii” / ”historyczność tekstu”. Zwrot kulturowy w badaniach literackich 3700-AL-THHT-OG

W opublikowanym na początku lat osiemdziesiątych XX wieku artykule pt. „Literature, History, Politics” Catherine Belsey pisze: „Kiedy amerykańscy dekonstrukcjoniści grają [play], Regan gotowy jest zmienić nas w radioaktywny popiół, aby ocalić naszą wolność”. Choć krytyka dekonstrukcji w owym czasie nie zawsze przyjmuje tak radykalny ton, postulat wyjścia poza swobodną grę języka (free play) i osadzenia tekstów w konkretnym kontekście historycznym i społeczno-politycznym jest wspólny wielu badaczom literatury związanych z tak zwanym zwrotem kulturowym. Jednocześnie ów kontekst kulturowy nie jest już postrzegany w sposób monologiczny, jako „tło”, albo „źródło” tekstu literackiego.
Na zajęciach przyjrzymy się głównym cechom zwrotu kulturowego i jego różnym odłamom, takim jak Nowy Historyzm, materializm kulturowy, oraz szeroko rozumiane badania kulturowe (cultural studies).
O ile badacze kulturowi wyraźnie odcinają się od dekonstrukcji jako sposobu czytania tekstu, o tyle czerpią ze zdobyczy strukturalizmu i poststrukturalizmu, szczególnie w zakresie badań nad dyskursem. Wiele postulatów głoszonych przez zwolenników zwrotu kulturowego wypływa z myśli Michela Foucault i jego analizy związku pomiędzy dyskursem i władzą, oraz zakwestionowania autonomii podmiotu. Podobnie badania Haydena White’a nad charakterem dyskursu historiograficznego i opisana przez niego „poetyka historii” odegrały istotną rolę w sposobie postrzegania relacji pomiędzy historią a literaturą, zgodnie z którym zatarciu ulega granica pomiędzy tekstem historycznym i tekstem literackim, co postuluje na przykład wspomniana wyżej Catherine Belsey, i co przejawia się w twierdzeniu Louisa Monrose’a o „tekstualności historii” i „historyczności tekstu”
Przedmiotem naszych rozważań będzie też zagadnienie różnic pomiędzy tzw. „starym” i „nowym” historyzmem. Zdefiniowania nowego nurtu w humanistyce poprzez wyraźne różnicowanie pomiędzy „starym” i „nowym” podejściem do relacji pomiędzy historią i literaturą podjął się Stephen Greenblatt, którego kluczowe teksty omówimy podczas kursu. Choć sam Greenblatt nowy trend w badaniach wolał nazywać raczej „poetyką kultury” niż „nowym historyzmem”, to jednak ta ostatnia nazwa przyjęła się jako określenie nowego sposobu czytania i interpretowania tekstów literackich.
Ponieważ badacze kulturowi postrzegali siebie przede wszystkim jako praktyków czytających teksty literackie w określony sposób, nie zaś jako autorów nowej teorii literatury, oprócz kilku artykułów wyraźnie teoretycznych, analizować będziemy głównie eseje poświęcone interpretacji konkretnych tekstów i zjawisk literackich i kulturowych, ze szczególnym uwzględnieniem badań nad Renesansem, który stał się niezwykle żyznym polem dla rozwoju postulatów i praktyk interpretacyjnych różnych nurtów w badaniach kulturowych.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Znajomość języka angielskiego na poziomie B2 (wybrane artykuły w języku angielskim)

Efekty kształcenia

Wiedza:
Absolwent
• ma poszerzoną i pogłębioną wiedzę o miejscu i roli literaturoznawstwa i badań literackich w kulturze oraz wpływie badań kulturowych i historiografii na współczesne literaturoznawstwo
• ma pogłębioną wiedzę o wybranych zjawiska i teoriach w naukach humanistycznych, ze szczególnym uwzględnieniem teorii literatury po zwrocie kulturowym
• zna i rozumie zależności pomiędzy różnymi dyscyplinami nauk humanistycznych i społecznych oraz wpływ tych powiązań na badania literaturoznawcze
• zna i stosuje różne metody analizy i interpretacji tekstów kultury, w szczególności tekstów literackich i teoretyczno-literackich
• ma pogłębioną wiedzę o najnowszych metodach badań interdyscyplinarnych oraz ich zastosowania w badaniach związków pomiędzy literaturoznawstwem i innymi dyscyplinami

Umiejętności
Absolwent
• potrafi samodzielnie sformułować i rozwiązać złożony problem badawczy poprzez właściwe wykorzystanie narzędzi i metod badawczych w zakresie nauk humanistycznych, przy krytycznej ocenie i odpowiednim wykorzystaniu dostępnych źródeł
• potrafi samodzielnie analizować teksty naukowe i teoretyczno-literackie
• potrafi uczestniczyć w dyskusjach, a także prowadzić debatę na temat współczesnych teorii literatury i ich powiązań z innymi dyscyplinami

Kompetencje społeczne
Absolwent
• jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy i do dynamicznego rozwoju naukowego w zakresie nauk humanistycznych
• jest gotów do przestrzegania zasad tolerancji wobec różnorodności kulturowej

Kryteria oceniania

Ocena końcowa będzie wypadkową następujących ocen cząstkowych:
20% aktywność w czasie zajęć
80% kolokwium (egzamin ustny podczas sesji egzaminacyjnej semestru letniego)
Dopuszczalna liczba nieobecności – 3 w semestrze
Zaliczenie na ocenę. Warunkiem zaliczenia poprawkowego jest złożenie wszystkich prac najpóźniej do końca poprawkowej sesji egzaminacyjnej semestru letniego.

Literatura

Antologie, artykuły, opracowania:

• The Critical Tradition, D. H. Richter (ed.)
• Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz (t. 4)
• Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2006
• Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M. P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006.
• Roland Barthes, Dyskurs historii (1967), „Pamiętnik Literacki” 1984, z. 3.
• „Facta Ficta” Z zagadnień dyskursu historii, red. W. Kalaga i T. Sławek, Katowice 1992
• Hayden White, Metahistory: The Historical Imagination in Nineteenth-Century Europe, 1973
• Hayden White, The Tropics of Discourse: Essays in Cultural Criticism, 1978.
• “Genre”, 1982
• Stephen Greenblatt, Renaissance Self-Fashioning: from More to Shakespeare, 1980.
• Stephen Greenblatt, Shakespearean Negotiations: The Circulation of Social Energy in Renaissance England, 1988.
• Stephen Greenblatt, Learning to Curse: Essays in Early Modern Culture, 1990.
• Catherine Gallagher, Stephen Greenblatt, Practicing New Historicism, 2000.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-AL-THHT-OG w USOSweb