Oto teraz czas właściwy (kairos) - Liturgia, czas i miejsce 3700-AL-TCW-OG

Kurs realizowany jest w ramach projektu dydaktycznego Chrześcijaństwo: tradycje – dialog - spór, którego celem jest badanie zależności między różnymi formami i przejawami tradycji chrześcijańskich (m.in. teologia, doktryna, duchowość, reformy, herezje) a kulturą w jej różnych przejawach (literatura, sztuka, filozofia, polityka, obyczajowość itd.). Przedmiotem wspólnego namysłu i inspiracją do samodzielnych badań będzie przenikanie i współistnienie tych dwóch obszarów, jak też występujące między nimi napięcia, konflikty, także prowadzące do całkowitego zanegowania symboli i pojęć religijnych oraz światopoglądu chrześcijańskiego. Częścią projektu jest organizowany raz w semestrze sympozjon, który umożliwia udział w dyskusji nad wybranym przez uczestników tekstem kultury, rozpatrywanym w odniesieniu do tradycji chrześcijańskiej.
Zajęcia mają na celu zapoznanie studentów z chrześcijańskimi tradycjami w kontekście roku liturgicznego. Omówiony będzie cykl dobowy, tygodniowy i roczny.
Studenci poznają elementy tradycji i obrzędowości Kościoła wschodniego i zachodniego (rzymskokatolickiego, anglikańskiego i ewangelickiego). Na zajęciach wspomniane także będą tradycje liturgiczne wybranych Kościołów orientalnych. Zaprezentowane zostaną również najważniejsze wydarzenia historyczne oraz podstawy teologiczne, które doprowadziły do uformowania się tradycji dzisiejszego roku kościelnego. Omówione zostaną różnice między tradycją wschodnią (bizantyjską) oraz zachodnią (łacińską i reformacyjną). Jeśli chodzi o cykl dobowy i tygodniowy to oprócz takich nabożeństw, jak nieszpory czy jutrznia omówione będzie także główne nabożeństwo chrześcijańskie, jakim jest Eucharystia (Święta Liturgia, Masza Święta, Wieczerza Pańska,). Omówione zostaną różnice w pojmowaniu Eucharystii w prawosławiu, katolicyzmie oraz różnych odłamach protestantyzmu.
Chrześcijański rok liturgiczny zostanie omówiony poczynając od września, kończąc na świętach celebrowanych w sierpniu. Centralny punkt tematyczny stanowić będzie Wielki Tydzień wraz z Paschą - Świętem Świąt .
Omówione zostaną także:
-Adwent i Wielki Post/Okres Pasyjny w Kościele zachodnim (rzymskokatolickim i ewangelickim)
-Post Filipowy, Wielki Post, Post Piotrowy oraz Post przed Zaśnięciem NMP w Kościele wschodnim (prawosławnym, grekokatolickim oraz staroobrzędowym)
-,Dodekaorton” (12 głównych świąt w Kościele wschodnim)
-,,Półrocze Pana” i ,,Półrocze Kościoła” (podział roku w Kościele ewangelickim)
-Święta Maryjne i ich pojmowanie w Kościele Katolickim, prawosławnym i ewangelickim
-Święta Apostołów i Świętych np. Święto Wszystkich Świętych (Pamiątka Świętych Pańskich) w Kościele prawosławnym, rzymskokatolickim, luterańskim i reformowanym.
- Sezon Komunijny w kościołach protestanckich (reformowanych i pietystycznych)

Kurs ma charakter konwersatorium. Każdy z uczestników zobowiązany jest przygotować się do zajęć następnych. Formą przygotowania jest zapoznanie się z literaturą przedmiotu. Przy zaliczeniu zajęć będą brane pod uwagę następujące elementy: odpowiedź ustna na ocenę, dotycząca omawianych podczas zajęć zagadnień, obecność (możliwe 2 nieobecności w ciągu semestru) i aktywne uczestnictwo w zajęciach.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Potrzebna jest ogólna wiedza humanistyczna, podstawowe wiadomości dotyczące Kościoła prawosławnego, katolickiego, ewangelickiego oraz anglikańskiego, niezbędna jest podstawowa znajomość historii chrześcijaństwa oraz umiejętność czytania obszernych tekstów w języku angielskim

Koordynatorzy przedmiotu

Konrad Kuczara

Efekty kształcenia

W zakresie wiedzy student/-ka:
- stosuje metody analizy i interpretacji tekstów naukowych (K_W04)
- zna i rozumie współcześnie stosowane metody interpretacji tekstów teologicznych (K_W08).
[Efekty te zostaną zweryfikowane w trakcie egzaminu ustnego].

W zakresie umiejętności student/ka potrafi:
- samodzielnie opracować i zaprezentować wyniki pracy naukowej i badawczej nad wybranymi tematami (K_U03)
- samodzielnie odnaleźć i przedstawić problem badawczy w zakresie nauk humanistycznych (K_U04)
- wykorzystuje interdyscyplinarne metody i narzędzia badawczych do analizy zjawisk kultury, w szczególności metody teologiczne oraz metodologie z zakresu filozofii politycznej (K_U05)
[Efekty te zostaną zweryfikowane w trakcie egzaminu ustnego].

W zakresie kompetencji społecznych student/ka:
- ma kompetencje w zakresie wyboru najwłaściwszych środków służących do realizacji samodzielnie podjętych zadań (K_K03) [efekt ten będzie weryfikowany w trakcie egzaminu ustnego oraz poprzez obserwację zaangażowania studentów w trakcie dyskusji toczących się w trakcie zajęć]

Kryteria oceniania

Przedmiot kończy się ustną weryfikacją zdobytej wiedzy zarówno na zajęciach jak przy samodzielnej pracy nad literaturą wymaganą do zaliczenia przedmiotu. Egzamin ustny bierze pod uwagę organizację odpowiedzi, zdolność powiązania tematów pod kątem procesów historycznych, znajomość omawianych tekstów. Egzamin również sprawdzi, czy student przyswoił sobie podstawową wiedzę dotyczącą omawianych tematów. Na ocenę będzie miała wpływ aktywność na zajęciach.
Dopuszczalna liczba nieobecności – 2 w semestrze.

Literatura

- Auge, M., Rok liturgiczny. To sam Chrystus, który trwa w swoim Kościele, Kraków 2013
- Bem K. & Gordon B. (eds), Antitrinitarianism and Unitarianism in the Early Modern World, Palgrave Macmillan 2024
-Bondaruk, O nabożeństwie prawosławnym, Warszawa 2020
-Dębski J., Pasja czyli historia męki, śmierci i zmartwychwstania Pana naszego Jezusa Chrystusa: http://old.luteranie.pl/pl/?D=547
-Fery R., Historia świąt chrześcijańskich, tłum. A. Kuryś, Warszawa 2011
- Fredricksen, P. Ancient Christianities: The First Five Hundred Years, Princeton 2025.
-Gross J., Vivere Cum Ecclesia: Czas Pasyjny - Wielki Post i Wielkanoc, http://old.luteranie.pl/pl/?D=557
-Gross J., Podobieństwa i różnice pomiędzy Nabożeństwem Głównym Kościoła Luterańskiego a Mszą Świętą Kościoła Katolickiego: http://old.luteranie.pl/pl/?D=555
-Gross J., Rok kościelny w Kościele Ewangelicko-Augsburskim, http://old.luteranie.pl/pl/?D=556
- Jan Paweł II, Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich, Watykan 1990
- Kalwin, J. Nauka o Sakramenciech Świętych Nowego Testamentu, Warszawa 2024
-Kopiec P., Eschatologia Anglikańska, ,,Rocznik teologii ekumenicznej”, T. 3(58) 2011, s. 133-149.
-Ławreszuk M., Modlitwa wspólnoty. Historyczny rozwój prawosławnej tradycji liturgicznej, Białystok 2014.
- McGowan, A. Ancient Christian Worship: Early Church Practices in Social, Historical, and Theological Perspective, Baker Academic 2016
-Musiewicz, P., Książka Ruch Oksfordzki (1833-1845). Historia ruchu oksfordzkiego na tle nowożytnych relacji Państwo-Kościół w Anglii, Warszawa 2015
-Naumowicz J., Narodzenie Bożego Narodzenia, Kraków 2016
- Old, H.O. Guides to the Reformed Tradition: Worship, Westminster 1996.
-Paprocki, H., Misterium Eucharystii, Kraków 2010
-Paprocki, H., Liturgie Kościoła prawosławnego, Kraków 2014
-Paprocki H., Boże Narodzenie w tradycji wschodniej, http://www.old.cerkiew.pl/prawoslawie/text.php?id=175
- Spinks. B., Do this in Remembrance of Me: The Eucharist from the Early Church to the Present Day (SCM Studies in Worship & Liturgy Series), London 2013

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-AL-TCW-OG w USOSweb