Stworzenie Boga. Sztuka w doświadczeniu religijnym Wschodu i Zachodu 3700-AL-SBSD-OG

Proponowany kurs jest poświęcony sztuce jako głównemu medium doświadczenia religijnego. W naszym rozumieniu sztuka staje się nie tylko sposobem wyrazu treści religijnych, ale i sposobem kreowania bóstwa, jedynym sposobem ujrzenia jego oblicza, odczucia jego jakościowych cech, poznaniem Boga w bezpośrednim doświadczeniu. Od wyborów języka artystycznego i modelu doświadczenia sztuki zależy ostateczna wizja Boga, a sztuka, wbrew często deklarowanej służalczej roli, zaczyna pełnić funkcję głównego kreatora narracji teologicznej i centrum doświadczenia religijnego. Obszarem naszych poszukiwań będzie wschodnia i zachodnia tradycje chrześcijańskie, w ramach których powstają swoiste systemy artystycznych styli i sposobów doświadczenia sztuki. Odwieczne „przeciwstawienie się” Wschodu i Zachodu przedstawia się nam jako scalona przestrzeń różnych sposobów doświadczenia sztuki i problematyzowania poprzez nią doktryny teologiczno-filozoficznej. W przypadku tradycji wschodniej interesować nas będzie rozwój koncepcji obrazu, jako teologicznego i artystycznego paradygmatu, ewolucja sposobów przedstawiania Boga w sztuce wczesnochrześcijańskiej i bizantyńskiej, spory teologiczne, które toczą się w Bizancjum wokół obrazów, a także wypracowanie swoistego kultu obrazów w ramach liturgii wschodniej. W przypadku zachodniego chrześcijaństwa, będziemy się przyglądać średniowiecznym i barokowym konstruktom artystycznym, każdy z których proponuje maksymalnie zmysłową postać doświadczenia religijnego, utożsamia ze sobą obraz i rzeczywistość, fakturę plastyczną i cielesną, stwarza mistykę bezpośredniego wejrzenia w świat boski. Jednym z głównych zagadnień, któremu pragniemy poświęcić szczególną uwagę jest ten zakres doświadczenia religijnego, w którym sztuka staje się głównym sposobem budowania mistyki chrześcijańskiej, jest nie tylko granicą dwóch światem ale i ich wzajemnym utożsamieniem.
Zagadnienia:
widzialność i niewidzialność Boga: od aikoniczności do mistyki bożego oblicza.
ewolucja wizerunku Chrystusa w sztuce wczesnochrześcijańskiej: jak widziano i jak rozumiano Boga (od widzenia do rozumienia).
jak sztuka wkracza w kult wczesnochrześcijański: słowo-obraz-ciało.
spory wokół obrazów: czy sztuka jest święta?
osoba i obraz: teologia obrazu i teologia personalistyczna.
obraz w liturgii wschodniochrześcijańskiej
zmysłowość Boga: jak sztuka objawia bóstwo (pomiędzy abstrakcją a naturalizmem).
gotyk: patos wrażenia i uczucia cielesnego.
nowe ciało Boga: związek obrazu i eucharystii w sztuce gotyckiej.
sztuka totalna: mistyka barokowa.
pomiędzy reformacją a kontrreformacją: spór o rolę obrazów.
pomiędzy dwoma absolutami: sztuka abstrakcyjna a bóstwo.