Rekonstrukcja i utrwalanie niematerialnego dziedzictwa kulturowego na przykładzie praktyk o przerwanej ciągłości 3700-AL-RUND-OG

Konwencja UNESCO ujmuje ochronę „niematerialnego dziedzictwa kulturowego” jako ochronę tradycyjnych praktyk kultywowanych przez określone społeczności poprzez wysiłki zmierzające do podtrzymania ich trwania pomimo zmian w otoczeniu kulturowo-gospodarczym. Konwencja jest jednak niejednoznaczna w odniesieniu do praktyk znajdujących się na skraju „wymarcia”, w których przypadku ochrona musi zawierać w sobie elementy rekonstrukcji.

Podczas zajęć przyjrzymy się czterem przykładom tego rodzaju rekonstrukcji. Dwa zaczerpnięte będą z badań prowadzonych na praktykach z płn-wsch. Polski: ludowych tańcach i muzyce tanecznej oraz zabawie zapaśniczej znanej jako „biady”. Pozostałe dwa będą nieco odleglejsze kulturowo lub chronologicznie: „collar & elbow”, ludowy styl zapaśniczy z Irlandii, oraz „sztuka krzyżowa”, wskrzeszana obecnie staropolska metoda posługiwania się szablą. Pozwoli to podjąć refleksję nad specyfiką ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego i adekwatnością zapisów Konwencji UNESCO. Będzie również podstawą do przygotowania przez studentów projektów zaliczeniowych.

Zajęcia będą miały formułę konwersatorium zorientowanego na wspólną lekturę oraz analizę konkretnych działań podejmowanych „w terenie”, w tym materiału wideo z badań. W trakcie prac nad projektami zaliczeniowymi możliwe będzie wspólne wyjście w teren w celu prowadzenia mini-obserwacji etnograficznej.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Koordynatorzy przedmiotu

Maciej Talaga

Efekty kształcenia

Po ukończeniu kursu student(ka):

K_W01 – zna podstawową terminologię nauk humanistycznych z zakresu dziedzictwa kulturowego;
K_W05 – zna podstawowe metody analizy i interpretacji praktyk kultury niematerialnej;
K_W07 – zna interdyscyplinarne metody badania i ochrony dziedzictwa.

K_U01 – potrafi selekcjonować i krytycznie oceniać informacje na temat praktyk kulturowych;
K_U04 – potrafi sformułować problem badawczy związany z ochroną dziedzictwa;
K_U08 – potrafi przygotować pracę pisemną dotyczącą konkretnych przypadków działań rekonstrukcyjnych;
K_U09 – potrafi zaplanować działania performatywne lub popularyzatorskie związane z dziedzictwem;
K_U14 – potrafi wykorzystać narzędzia cyfrowe (np. wideo, wizualizacje) w dokumentacji dziedzictwa.

K_K03 – jest gotów do poznawania i stosowania nowych metod badawczych;
K_K07 – szanuje kulturowe różnice i specyfikę lokalnych praktyk;
K_K10 – respektuje etyczny wymiar badań i ochrony dziedzictwa;
K_K11 – przestrzega zasad własności intelektualnej przy dokumentacji i rekonstrukcji.

Kryteria oceniania

Udział i aktywność w zajęciach, w tym analiza źródeł i materiałów wizualnych (30%)
Projekt zaliczeniowy (do wyboru: esej, projekt dokumentacyjny, mini-performance, projekt edukacyjny) (70%)

Literatura

UNESCO (2003) – Konwencja w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, https://www.unesco.pl/fileadmin/import24/user_upload/pdf/Konwencja_o_ochronie_dz._niemater_2003.pdf.
Schreiber, Hanna (2020). Zasady etyczne dotyczące ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego – nadziejei rzeczywistość, [w:] M. Jankowska, P. Gwoździewicz-Matan, P. Stec (red.), Własność intelektualna a dziedzictwo kulturowe (ss. 600–618). Warszawa: Wydawnictwo Ius Publicum.
Kirshenblatt-Gimblett Barbara (2004). Intangible Heritage as Metacultural Production, Museum International, 56(1–2): 52–65.
Bendix, Regina, Aditya Eggert, Arnika Peselmann (red.) (2013). Heritage Regimes and the State, Universitätsverlag Göttingen [wybrane rozdziały].
Wężowicz-Ziółkowska, Dobrosława (2020). Kultura ludowa–restytucja czy zawłaszczenie?. Konteksty Kultury 17(4): 409-422.
Dziubata-Smykowska, Karolina (2023). Dla nas to jest świętość. Folkloryzm jako forma ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Wydawnictwo Naukowe UAM. [wybrane fragmenty]
Jasionowska Adrianna, Pedagog tańca i jego historyczne początki, [w:] Teoretyczno-praktyczne i empiryczne aspekty tańca, red. Jacek Polechoński i Artur Fredyka, Katowice 2019, 105-118, https://www.researchgate.net/profile/Jacek-Polechonski/publication/356439692_Teoretyczno-praktyczne_i_empiryczne_aspekty_tanca/links/619bc9593068c54fa51231e4/Teoretyczno-praktyczne-i-empiryczne-aspekty-tanca.pdf#page=105.
Byczkowska-Owczarek Dominika, Dance as a sign: discovering the relation between dance movement and culture, Kultura i Społeczeństwo 63.3 (2019), 63–74, https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=910817.
Kubinowski Dariusz, Między etnochoreologią stosowaną a taneczną etnopedagogią. Przykład interdyscyplinarnych badań podłużnych w działaniu, Przegląd Pedagogiczny 1 (2017), 142–154, https://bibliotekanauki.pl/articles/544316.pdf.
Talaga Maciej, Jakub Wrzalik, Krzysztof Janus, Archaeology of motion. Experiencing the past through embodiment, Historyka studia metodologiczne 51 (2021), 157–181, https://doi.org/10.24425/hsm.2021.138369.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-AL-RUND-OG w USOSweb