Rewolucja informacyjna – nowe technologie informacyjno-komunikacyjne. 3700-AL-RINT-qDP
Nowe technologie komunikacyjne i informacyjne nie są jedynie narzędziami, za pomocą których radzimy sobie ze światem. Współcześnie stały się one systemami formującymi rzeczywistość i w coraz większym stopniu wpływają na to, jak pojęciowo ujmujemy rzeczywistość, nasz stosunek wobec niej i relacje między nami. Pojawienie się infosfery, będące konsekwencją rozwoju tych nowych technologii doprowadziło zdaniem Luciano Floridiego do czwartej – po kopernikańskiej, darwinowskiej i freudowskiej – rewolucji turingowskiej.
Pierwszy blok zagadnień będzie obejmował powstanie infosfery jako nowego środowiska życia. We współczesnym społeczeństwie informacyjnym jesteśmy „zanurzeni” w informacji, co oznacza, że żadne z naszych działań nie jest możliwe bez nieustannego dostępu do informacji, jej przetwarzania i wykorzystywania. Nowe technologie komunikacyjne i informacyjne zrodziły nieznane dotychczas problemy społeczne i polityczne.
Drugim ważnym blokiem zagadnień jest zmiana rozumienia podmiotowości i relacji władzy. Współczesne państwo nie może istnieć bez zarządzania informacją, a bycie obywatelem wiąże się z koniecznością dostępu do pewnych istotnych informacji, bez których udział w procesie politycznym nie jest możliwy. Nowe technologie informacyjne i komunikacyjne zmieniły zarówno wpływ państwa na tworzenie, przetwarzania i użytkowanie informacji, jak i stosunki między władzą państwową i innymi ponadpaństwowymi podmiotami władzy i obywatelem. Prześledzimy konsekwencje tych zmian, między innymi wpływ na rozumienie praw obywatelskich.
Kolejnym ważnym blokiem zagadnień jest nowy wymiar konfliktów w społeczeństwie informacyjnym. Konflikty toczą się obecnie przede wszystkim w infosferze i są prowadzone i rozstrzygane za pomocą nowych narzędzi – przede wszystkim nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych. W tym bloku zajęć przenalizujemy nowe normatywne problemy wywoływane przez te nowe konflikty oraz próby ich rozwiązywania za pomocą nowych instrumentów dążących do harmonizowania sprzecznych interesów znajdujących wyraz w tych konfliktach.
Kolejnym blokiem zagadnień będą kwestie związane z coraz szerszym wykorzystywaniem sztucznej inteligencji w wytwarzaniu i przetwarzaniu informacji. W coraz większym stopniu jesteśmy oceniani i wyceniani przez maszyny. Decyzje podejmowane przez nie zależą w dużej mierze od danych, czyli informacji, na których się opierają. Innym istotnym problemem jest dostępność informacji o tym, w jaki sposób przebiegają te procesy. Niektóre techniki przetwarzania informacji związane z wykorzystaniem sztucznej inteligencji z istoty wykluczają bowiem dostępność do informacji – nie mamy możliwości zajrzenia do „czarnej skrzynki”, w której informacje są przetwarzane. Wreszcie, automatyczne przetwarzanie informacji wykorzystywane w jest w procesach decyzyjnych doniosłych dla życia jednostki, np. ważne decyzje ekonomiczne, decyzje związane z zatrudnieniem, decyzje podejmowane w ramach wymiaru sprawiedliwości. Przyjrzymy się współczesnym procesom związanym ze zautomatyzowanym wytwarzaniem i przetwarzaniem informacji.
W społeczeństwie informacyjnym wiele decyzji podejmowanych wcześniej przez ludzi zostało algorytmizowanych. Algorytmy wykorzystywane są do doradzania albo rozstrzygania, jak dane czyli informacje powinny być intepretowane i jakie działania powinny zostać w konsekwencji podjęte. Tworzenie takich algorytmów rodzi wiele problemów etycznych i politycznych. Pojawia się pytanie, jakie informacje można uznać za rozstrzygające w tym kontekście, jakie metody sprawdzania i kontroli informacji są dopuszczalne, wreszcie – jakie sposoby wykorzystania informacji wytworzonych przez algorytmy są akceptowalne w społeczeństwie demokratycznym.
Ostatni blok zajęć poświęcony będzie społecznym i politycznym problemom dotyczącym pragmatycznego aspektu informacji. Gdy ilość informacji przekracza możliwości przetwarzania ludzkiego umysłu, przyciągnięcie uwagi do pewnych informacji zyskuje szczególne znaczenie. „Ekonomia uwagi” w społeczeństwie informacyjnym ma dalekosiężne konsekwencje dla tworzenia przekonań – od tego, na jakie informacje ludzie zwrócą uwagę, zależeć będzie, jaką wiedzą będą dysponować i jakie przekonania będą żywić. Ekonomiczne i polityczne konsekwencje tego faktu są oczywiste, podobne jak skala problemów społecznych z nimi związanych. Zastanowimy się jak te procesy wpływają na wolność i samookreślenie jednostki i jakie mechanizmy trzeba wprowadzić, by procesy demokratyczne mogły nadal działać.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Efekty kształcenia w zakresie:
- wiedzy (W)
K_W01 ma poszerzoną i pogłębioną wiedzę o miejscu i roli nauk humanistycznych, społecznych, ścisłych i przyrodniczych w kulturze dawnej i współczesnej
K_W02 zna w pogłębionym zakresie terminologię nauk humanistycznych i społecznych i umie ją wykorzystywać
K_W06 zna w pogłębionym zakresie zależności pomiędzy dyscyplinami humanistycznymi oraz naukami ścisłymi i przyrodniczymi w kontekście filozoficznym i społecznym
K_W10 ma pogłębioną i poszerzoną wiedzę o najnowszych osiągnięciach metod badań interdyscyplinarnych w naukach humanistycznych, społecznych, ścisłych i przyrodniczych
K_W16 rozumie wszystkie istotne związki pomiędzy działaniami kulturowymi i przemianami w życiu społecznym
- umiejętności (U)
K_U01 potrafi w szerokim zakresie selekcjonować oraz interpretować informacje pochodzące z różnych źródeł tekstowych, ikonograficznych, elektronicznych
K_U02 potrafi w pogłębionym i szerokim zakresie dokonywać analizy tekstów artystycznych, filozoficznych i socjologicznych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych oraz prezentować wyniki swych prac K_U04 posiada umiejętności badawcze pozwalające na formułowanie problemów badawczych z zakresu humanistyki, filozofii, literatury i sztuki K_U05 posiada umiejętności wykorzystywania interdyscyplinarnych metod i narzędzi badawczych w analizie zjawisk kultury współczesnej
K_U08 potrafi w sposób profesjonalny i pogłębiony prezentować wyniki samodzielnej analizy problemów badawczych w formie ustnej, pisemnej i multimedialnej
K_U11 potrafi samodzielnie, w sposób twórczy i pogłębiony zanalizować tekst pisemny i ustny o charakterze naukowym w języku polskim oraz w jednym z języków kongresowych
K_U13 potrafi przygotować naukowe wystąpienie pisemne oraz ustne, uwzględniając poziom oraz potrzeby odbiorców
- kompetencji społecznych (K)
K_K01 rozumie potrzebę nieustannego kształcenia po ukończeniu studiów
K_K02 rozumie zasady, reguły oraz konieczność pracy zespołowej
K_K03 rozumie dynamikę rozwoju naukowego, kulturowego i społecznego
oraz śledzi nowe metody i paradygmaty badawcze
K_K05 potrafi właściwie dokonać analizy środków służących do realizacji podjętych zadań.
Kryteria oceniania
Podstawą oceny będzie prezentacja przygotowana w oparciu o samodzielną pracę ze źródłami, udział w dyskusji podczas zajęć oraz przygotowanie pracy pisemnej na temat uzgodniony z prowadzącymi.
Dopuszczalny limit nieobecności bez potrzeby usprawiedliwiania lub zaliczania to 2 na semestr.
Zaliczenie przedmiotu uniemożliwia nieobecność na ponad połowie zajęć przewidzianych dla danego przedmiotu.
Literatura
1. Informacja, technologie informacyjne, społeczeństwo informacyjne, rewolucja informacyjna.
Lektura:
Floridi, L. 2010b. Information: A Very Short Introduction. Oxford University Press.
2. Infosfera jako nowe środowisko życia
Lektura:
Floridi, L. 2013. The Ethics of Information. Oxford University Press.
3. Podmiotowość i relacje władzy w dobie rewolucji informacyjnej
Lektura:
Floridi, L. 2014a. The Fourth Revolution – How the infosphere is Reshaping Human Reality. Oxford University Press.
4. Konflikty w społeczeństwie informacyjnym
Lektura:
Taddeo, M. 2016. Just Information Warfare, Topoi. 35 (1) 213-224.
5. Etyczne aspekty zarządzania informacją
Taddeo, M. and Floridi, L. 2016. The Responsibilities of Online Service Providers. Springer.
6. Etyczne aspekty przetwarzania informacji
Lektura:
Floridi, L, ed. 2010a. The Cambridge Handbook of Information and Computer Ethics. Cambridge University Press.
7. Odpowiedzialność za informację
Vedder, V. 2008. Responsibilities for Information on the Internet. In: The Handbook of Information and Computer Ethics, ed. by Kenneth Einar Himma and Herman T. Tavani, Wiley: 2008.
8. Neutralność internetu
Turilli, M., Vaccaro, A. and Taddeo, M. 2012. Internet Neutrality: Ethical Issues in the Internet Environment, Philosophy & Technology. 25 (2) 133-151.
9. Rewolucja mediów społecznościowych
Taplin, J. 2017. Move Fast and Break Things: How Facebook, Google, and Amazon Cornered Culture and Undermined Democracy. Little, Brown and Co.
10. Ekonomia uwagi w społeczeństwie informacyjnym
Lektura:
Zuboff, S. 2020. Wiek kapitalizmu inwigilacji Walka o przyszłość ludzkości na nowej granicy władzy. Zysk i S-ka.
11. Informacja i automatyzacja
Lektura:
Steiner, C. 2012. Automate This: How Algorithms Came to Rule Our World. Penguin.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: