Przyspieszenie, wyobcowanie, rezonans. Projekt krytycznej teorii nowoczesności Hartmuta Rosy 3700-AL-PWR-QSP
Teoria przyspieszenia i wyobcowania jest systematyczną próbą odpowiedzi na pytanie o kondycję nowoczesnego podmiotu i jego doświadczenie czasu. Jej autor – Hartmut Rosa – korzysta z całej palety współczesnej humanistyki, czerpiąc nie tylko ze współczesnej socjologii, ale też z filozofii, w tym szczególnie hermeneutyki i fenomenologii. Podczas zajęć skoncentrujemy się na rekonstrukcji wszystkich kluczowych figur pojęciowych, które składają się na architektonikę jego teorii, a które pozwolą nam odpowiedzieć na pytanie o źródła wyobcowania w nowoczesności. Zajęcia podzielone będą na 4 części.
W pierwszej z nich analizować będziemy pojęcie przyspieszenia społecznego, czynniki, które się do niego przyczyniają, jak też wpływ przyspieszenia na formy społecznego bycia-w-świecie. Analizie poddamy także fenomen spowolnienia. Postawimy pytanie dlaczego to właśnie przyspieszenie, nie zaś spowolnienie stało się czynnikiem rozwoju nowoczesności i dlaczego spowolnienie nie może stać się antidotum na szaleństwo cywilizacyjnego przyspieszenia?
W drugiej części skupimy się na współczesnych odmianach teorii krytycznej przyglądając się jej odmianom. W części trzeciej koncentrujemy się na czasowości przyspieszenia i postawimy pytanie o źródła podmiotu nowoczesnego.
Ostatnia część będzie poszukiwaniem drogi wyjścia ze społecznego przyspieszenia i wyobcowania przy pomocy pojęcia rezonansu jako specyficznego kształtu relacji do świata, w której podmiot ma szansę powrócić do siebie znosząc pułapkę czasowego napięcia, które jest źródłem alienacji.
Zajęcia będą pomocą w rozwijaniu umiejętności korzystania z narzędzi współczesnej teorii społecznej, wykorzystywania aparatu teoretycznego do krytycznej interpretacji pojęć, a przede wszystkim ćwiczenia się w transdyscyplinarności – nie tylko swobodnego przekraczania ograniczeń poszczególnych dyscyplin badawczych, ale też wiązania ze sobą potencjału socjologii, filozofii i kulturoznawstwa, by docierać do nieprostych i nieoczywistych zjawisk, które kształtują naszą codzienność.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Kryteria oceniania
Aktywność na zajęciach, prezentacja wybranego tematu, wzgl. przygotowanie eseju na zaliczenie
Literatura
Literatura podstawowa:
Rosa Hartmut (2020), Przyspieszenie, wyobcowanie, rezonans. Projekt krytycznej teorii późnonowoczesnej czasowości, tłum. Jakub Duraj, Jacek Kołtan, Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności.
Literatura uzupełniająca:
Bauman Zygmunt (2000), Ponowoczesność jako źródło cierpień, Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
Bauman Zygmunt (2006), Płynna nowoczesność, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Beck Ulrich, Giddens Anthony, Lash Scott (2009), Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności, przekł. Jacek Konieczny, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Honneth Axel (2012), Walka o uznanie. Moralna gramatyka konfliktów społecznych, tłum. Jakub Duraj, Kraków: Nomos.
Kołtan Jacek (2020), „Świat wysokich prędkości. Późna nowoczesność i teoria krytyczna Hartmuta Rosy”, w: Rosa Hartmut (2020), Przyspieszenie, wyobcowanie, rezonans. Projekt krytycznej teorii późnonowoczesnej czasowości, Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności, s. 7–20.
Rosa Hartmut, Scheuerman William E. (ed.) (2008), High-speed society: social acceleration, power, and modernity, Pennsylvania State University Press.
Rosa Hartmut (2010), „Głód czasu w kulturze przyspieszenia. Z Hartmutem Rosą rozmawiają Tomasz Szlendak i Michał Kaczmarczyk”, „Studia Socjologiczne”, 4 (199).
– (2012), „Przyspieszenie społeczne. Etyczne i polityczne konsekwencje desynchronizacji społeczeństwa wysokich prędkości”, w: Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL, 3 (99), s. 78–116.
– (2019), „Ojczyzna w dobie globalizacji”, przekł. Artur Kożuch, Instytut Goethego Polska, https://www.goethe.de/ins/pl/pl/kul/sup/noo/21537533.html.
– (2020), „Solidarity and Resonance”, Europejskie Centrum Solidarności, https://ecs.gda.pl/title,Hartmut_Rosa_,pid,2229.html.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: