Pieniądz w tekstach kultury 3700-AL-PTK-OG

Temat mieści się w nurcie moich laboratoriów kulturoznawczych, w których badamy ze studentami obecność pewnych zjawisk czy zachowań społecznych w czterech systemach kulturowych (polityka, nauka, sztuka i religia - quadrivium cywilizacyjne). Tym razem chciałbym prześledzić w tej samej konwencji Pieniądz w tekstach kultury. Zagadnienia biedy i bogactwa znajdują wiele zapisów w zróżnicowanych dokumentach, zwyczajach, prawach, w etyce, gospodarce, nauce i przejawach twórczości, i to na przestrzeni całych dziejów ludzkości, i mogą być dobrą szkołą uświadamiania tego aspektu cywilizacji, i zachętą do interdyscyplinarnego myślenia.
Pieniądz jako uniwersalny miernik wartości i środek wymiany stanowi jeden z fundamentalnych elementów organizujących życie społeczne. Jego obecność w tekstach kultury odzwierciedla nie tylko praktyczne aspekty funkcjonowania gospodarki, ale także głębsze wymiary ludzkiej egzystencji - od dylematów etycznych po wizje sprawiedliwości społecznej.
Odtworzymy te procesy poznawcze zbierając przykłady obecności pieniądza zapisane w źródłach, badanych przez różne nauki humanistyczne. Obserwacje będą prowadzone w ramach czterech systemów kulturowych (quadrivium cywilizacyjne):
• Sztuka - jak motywy bogactwa i biedy są przedstawiane w literaturze, malarstwie, teatrze, ew.w innych dziełach artystycznych
• Religia - jak systemy wierzeń i doktryny religijne podchodzą do kwestii dóbr materialnych, jałmużny, lichwy, ofiary
• Nauka - jak rozwijała się myśl ekonomiczna, jak różne dyscypliny badają zjawiska związane z pieniądzem
• Polityka - jak systemy prawne i państwowe regulują kwestie finansowe, podatki, handel, ceny, grzywny, odszkodowania,
Prezentowane przez studentów obserwacje będą na bieżąco analizowane i interpretowane przy użyciu narzędzi teoretycznych nauk humanistycznych (ekonomia, socjologia, antropologia kulturowa). W końcowej pracy każdy student nada swojemu początkowemu wkładowi obserwacyjnemu dojrzałą formę naukową.

Zajęcia mają formę mieszaną: element laboratoryjny polega na gromadzeniu przez studentów obserwacji z kolejnych systemów kulturowych); prezentacje będą w trybie ćwiczeń weryfikowane, pod kątem trafności przyporządkowania do danego systemu kulturowego, w trzecim zaś interpretacyjne konwersatorium.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Koordynatorzy przedmiotu

Andrzej Dąbrówka

Efekty kształcenia

Wiedza: absolwent kursu…
K_W01 Zna podstawową terminologię nauk humanistycznych i rozumie ich rolę kulturze
K_W05 Zna podstawowe metody analizy i interpretacji tekstów kultury
K_W08 Zna podstawowe zasady komunikacji naukowej w zakresie nauk humanistycznych
K_W09 Zna podstawowe zasady z zakresu prawa autorskiego

Umiejętności: absolwent potrafi
K_U02 dokonywać analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów źródłowych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych
K_U03 sformułować problem badawczy
K_U05 uczestniczyć w konferencjach, sympozjach i dyskusjach naukowych
K_U06 prezentować wyniki indywidualnej i zespołowej pracy akademickiej we właściwej formie
K_U07 przygotować prace pisemne uwzględniające elementarne wymogi stawiane pracom akademickim
K_U12 potrafi wykorzystać informacje źródłowe z zachowaniem zasad ochrony własności intelektualnej
K_U13 wykorzystywać narzędzie cyfrowe w pracy akademickiej

Kompetencje społeczne: absolwent
K_K02 jest gotów do podejmowania pracy zespołowej
K_K03 jest gotów do poznawania nowych metod badawczych
K_K08 docenia bogactwo kultury
K_K09 jest gotów do zrozumienia dziedzictwa kulturowego i różnorodności kulturowej
K_K12 respektuje prawa własności intelektualnej

Kryteria oceniania

Nieobecności nie mogą być skumulowane w krótkim przedziale czasu, zaś powstałe przez to luki w efektach muszą być po nieobecności natychmiast uzupełnione w formie uzgodnionej z wykładowcą.

Literatura

SZTUKA (teksty źródłowe do wyboru):
Literatura:
1. Dramaty:
• Szekspir William, "Kupiec wenecki", "Timon Ateńczyk"
• Molier, "Skąpiec"
• Fredro Aleksander, "Dożywocie"
2. Proza:
• Balzac Honoré de, "Gobseck", "Eugenia Grandet"
• Dickens Charles, "Opowieść wigilijna", "Oliver Twist"
• Prus Bolesław, "Lalka"
• Mann Thomas, "Buddenbrookowie"
• Reymont Władysław, "Ziemia obiecana"
3. Poezja:
• Kochanowski Jan, "Na gospodarza" (fraszka)
• Norwid Cyprian Kamil, "Pieniądz"
• Tuwim Julian, "Bal w Operze"
4. Literatura ustna
• Przysłowia i frazeologizmy: Z "Nowej księgi przysłów polskich" pod red. Juliana Krzyżanowskiego: hasła: "Pieniądz", "Bogactwo - Ubóstwo", "Skąpiec - Rozrzutnik", "Handel - Kupiec"; Adalberg – hasła Bieda, Biedny, Bogaty, bogacić się, bogactwo, bogacz, pieniądz, złoto,
5. Malarstwo:
• Cesare Ripa - Ikonologia
• Bruegel Pieter, "Przypowieść o ślepcach"
• Bosch Hieronim, "Wędrowny handlarz"
• Rembrandt, "Lichwiarz"
• komiksy i karykatury
6. Inne
• utwory filmowe
• kabaret, teatr
• teksty piosenek
RELIGIA:
1. Teksty święte różnych religii (fragmenty dotyczące dóbr materialnych)
2. Le Goff Jacques, "Sakiewka i życie. Gospodarka i religia w średniowieczu"
3. Weber Max, "Etyka protestancka a duch kapitalizmu" - klasyczne studium związków religii z gospodarką
4. Tworuschka Monika i Udo, "Religie świata w dialogu" (rozdział o stosunku religii do dóbr materialnych)
5. Benedykt XVI, "Caritas in veritate" - przykład współczesnej katolickiej nauki społecznej
NAUKA:
1. Graeber David, "Debt: The First 5000 Years" - antropologiczna historia długu
2. Sedláček Tomáš, "Ekonomia dobra i zła" - historia myśli ekonomicznej od Gilgamesza
3. Simmel Georg, "Filozofia pieniądza" - klasyczna analiza socjologiczna
4. Polanyi Karl, "Wielka transformacja" - fundamentalna praca o powstaniu gospodarki rynkowej
5. Językoznawstwo; Leksykologia, Hasła ze słowników: Frazeologiczny, synonimów, stylistyczny

POLITYKA:
1. Giełdy kwiatowe w Holandii (tulipany)
2. Leszczyński Adam, "Skok w nowoczesność. Polityka wzrostu w krajach peryferyjnych 1943-1980"
3. Piketty Thomas, "Kapitał w XXI wieku" - współczesna analiza nierówności ekonomicznych
4. Ferguson Niall, "Potęga pieniądza. Finansowa historia świata"
5. Morawski Wojciech, "Historia finansów współczesnego świata od 1900 roku"

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-AL-PTK-OG w USOSweb