Portrety poety. Kochanowski w zwierciadle kultury 3700-AL-PPKZK-OG

Konwersatorium będzie poświęcone tekstom kultury odwołującym się życia i twórczości Jana Kochanowskiego od renesansu do współczesności: utwory literackie, opracowania naukowe, wypowiedzi krytycznoliterackie, dzieła plastyczne, piosenki, filmy, przedmioty codziennego użytku. Znajdują się wśród nich poetyckie naśladownictwa (Jan Gawiński) i prowokacyjne sygnały artystycznej niezgody (Jan Andrzej Morsztyn), zwięzłe aluzje (Mickiewicz czy Słowacki) i powieści biograficzne (Klementyna Hoffmanowa, Janina Porazińska), idealizujące portrety (Jan Matejko) i karykatury (anonimowi autorzy rysunków dostępnych w sieci), pomniki i koszulki z zabawnymi napisami, monumentalne (choć nie zawsze wiarygodne) studia biograficzne i erudycyjne zestawienia filologiczne.

Różnorodne interpretacje osoby, życia i twórczości poety często mówią więcej o ich twórcach niż bohaterze. Cele kursu to (1) wyodrębnienie najważniejszych wątków zróżnicowanej recepcji Kochanowskiego; (2) zrozumienie historycznokulturowych uwarunkowań wypowiedzi o Kochanowskim, reprezentujących różne dyskursy. Pozwoli to prześledzić, jak kształtował się mit Kochanowskiego w polskiej kulturze i jak oddziałał na naukowe badania nad poetą. Analiza recepcji poety odsłania różnorodność współistniejących nurtów kultury, a także długie trwanie pewnych (niekoniecznie trafnych) przekonań i nieoczywiste połączenia między ideami różnych epok, co z kolei posłuży refleksji nad pojęciami epoki literackiej, nurtu w kulturze, tradycji, klasycyzmu. Uczestnicy zajęć zobaczą ciągłość określonych przekonań naukowych, funkcjonujących do dzisiaj, oraz przemiany historyczno-kulturowe, które je kształtowały. Zastanowią się nad potencjałem i ograniczeniami starszych studiów naukowych, a także ich współczesną przydatnością. Przekonają się również, jak niektóre opinie uważane za pewne i sprawdzone okazują się wymagać weryfikacji, co pozwala zobaczyć interpretacja ich dziewiętnastowiecznych źródeł.

Nakład pracy studenta:
– 30 godzin uczestnictwa w konwersatorium,
– 60 godzin pracy własnej (praca konieczna do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się).

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Zalecana znajomość języka angielskiego na poziomie umożliwiającym lekturę tekstów akademickich.

Koordynatorzy przedmiotu

Agata Starownik

Efekty kształcenia

Po ukończeniu konwersatorium student:
– określa funkcje nawiązań do osoby, życia lub twórczości Jana Kochanowskiego w tekstach kultury omawianych na zajęciach; K_W01, K_W05, K_W07, K_U01, K_U02
– rozpoznaje historycznokulturowe uwarunkowania takich nawiązań, zarówno w wypowiedziach artystycznych, jak i tekstach naukowych K_W01, K_W05, K_W06, K_W07, K_U01, K_U02, K_U03
– dokonuje samodzielnej analizy i interpretacji wybranych przez siebie tekstów nawiązujących do osoby, życia lub twórczości Jana Kochanowskiego, odnosząc się do kontekstu historycznokulturowego i specyfiki danego dyskursu, a także krytycznie wykorzystując stan badań; K_W01, K_W04, K_W05, K_W06, K_W07, K_W08, K_U01, K_U02, K_U03, K_K03, K_K04
– opracowuje i realizuje – w konsultacjach z prowadzącą – projekt samodzielnych badań nad wybranymi przez siebie tekstami kultury związanymi z Kochanowskim; K_W01, K_W04, K_W05, K_W06, K_W07, K_W08, K_U01, K_U02, K_U03, K_U04, K_U07, K_U13, K_U14, K_K03, K_K04, K_K05, K_K10, K_K11
– potrafi podjąć rzeczową dyskusję naukową, przy czym:
a) jasno formułuje i umie uargumentować swoje stanowisko,
b) umie modyfikować własne tezy uwzględniając wagę argumentacji przedstawionej w dyskusji. K_W01, K_W05, K_W07, K_W08, K_U01, K_U02, K_U07

Zajęcia realizują następujące efekty kształcenia zdefiniowane dla studiów I stopnia na kierunku artes liberales:

W zakresie wiedzy:
K_W01 Zna podstawową terminologię nauk humanistycznych i rozumie ich rolę w kulturze
K_W04 Rozumie zależności pomiędzy poszczególnymi dyscyplinami w zakresie nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych
K_W05 Zna podstawowe metody analizy i interpretacji tekstów kultury
K_W06 Zna podstawowe kierunki myśli filozoficznej, społecznej, przyrodniczej
K_W07 Zna najważniejsze metody badań interdyscyplinarnych
K_W08 Zna podstawowe zasady komunikacji naukowej w zakresie nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych

W zakresie umiejętności:
K_U01 selekcjonować oraz dokonać krytycznej oceny informacji pochodzących z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych
K_U02 dokonywać analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów źródłowych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych
K_U03 Skontekstualizować dzieło kultury w odniesieniu do czasu jego powstania i momentu lektury
K_U04 sformułować problem badawczy
K_U07 prezentować wyniki indywidualnej i zespołowej pracy akademickiej we właściwej formie
K_U08 przygotować prace pisemne uwzględniające elementarne wymogi stawiane pracom akademickim
K_U13 potrafi wykorzystać informacje źródłowe z zachowaniem zasad ochrony własności intelektualnej
K_U14 wykorzystywać narzędzia cyfrowe w pracy akademickiej

W zakresie kompetencji społecznych:
K_K03 jest gotów do poznawania nowych metod badawczych
K_K04 ma kompetencje w zakresie wyboru najwłaściwszych środków służących do realizacji wskazanych zadań
K_K05 jest gotów do samodzielnego wyznaczania zadań, odpowiedzialny i przedsiębiorczy
K_K08 docenia bogactwo kultury
K_K10 szanuje etyczny wymiar badań naukowych
K_K11 respektuje prawa własności intelektualnej

Kryteria oceniania

1. Podstawą zaliczenia są wymienione poniżej formy aktywności:
a) obecność na zajęciach (dopuszczalne 2 nieobecności);
b) przygotowanie do zajęć (zapoznanie się z lekturami);
c) aktywny udział w dyskusjach;
d) pisemna praca przedstawiająca samodzielną, wnikliwą, o przejrzystej kompozycji oraz poprawną językowo analizę i interpretację wybranego tekstu kultury nawiązującego do osoby, życia lub twórczości Jana Kochanowskiego. Temat i bibliografię należy uzgodnić uprzednio z osobą prowadzącą zajęcia.

2. Kryteria oceny pracy pisemnej:
- związek wypowiedzi z tematem;
- samodzielność, wnikliwość i kulturowy charakter interpretacji;
- sposób wykorzystania źródeł i stanu badań;
- kompozycja wypowiedzi (celowość, logika, przejrzystość);
- poprawność językowa.

3. Ocena końcowa uwzględnia:
– obecność na zajęciach;
– przygotowanie do zajęć i aktywny udział w zajęciach;
– pracę pisemną.

Literatura

Abramowska J., Kochanowskiego biografia kreowana, „Teksty” 1978, nr 1.
Bohomolec F., Przedmowa, w: Jana Kochanowskiego Rymy wszytkie w jedno zebrane [...], w Drukarni Jego Królewskiej Mości i Rzeczypospolitej Kolegium Warszawskiego, w Warszawie 1767.
[Bohomolec F.], Rozmowa o języku polskim najprzód po łacinie spisana przez Franciszka Bohomolca Soc. Jesu., teraz z przydatkiem i odmianą na mowę polską przełożona przez Ksawerego Leskiego […], w Drukarni Jego Królewskiej Mości Mitzlerowskiej, Warszawie 1758.
Borowy W., Kamienne rękawiczki, „Wiadomości Literackie” 1930, nr 23.
Brodziński K., Literatura polska. Odczyty uniwersyteckie, w: tenże, Pisma. Wydanie zupełne, poprawne i dopełnione z nieogłoszonych rękopismów, t. 4, wyd. J.I. Kraszewski, Poznań 1872.
Brodziński K., O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji polskiej, w: tenże, Pisma estetyczno-krytyczne, t. 1, oprac., wstęp Z.J. Nowak, Wrocław 1964.
Brodziński K., Przedmowa, w: J. Kochanowski, Elegie, tłum. K. Brodziński, Warszawa 1829.
Brückner A., Wstęp, w: J. Kochanowski, Pisma zbiorowe, oprac. A. Brückner, t. 1, Warszawa 1924.
C[egielski] H., O Janie Kochanowskim jako poecie lirycznym i jego stosunku do wieku szesnastego, „Przyjaciel Ludu” 1837, R. 4, t. 1, nr. 2–4, 6–7.
Chlebowski B., Jan Kochanowski w świetle własnych utworów. Wizerunek literacki, Warszawa 1884.
D[embowski] E., Piśmiennictwo polskie w zarysie, Poznań 1845.
Dmochowski F.K., Sztuka rymotwórcza, oprac. S. Pietraszko, Wrocław 1956.
Dmochowski F.S., Sonety Adama Mickiewicza [recenzja], „Biblioteka Polska” 1826, t. 3.
Dołęga-Chodakowski Z., O słowiańszczyźnie przed chrześcijaństwem, „Ćwiczenia Naukowe. Oddział literatury” 1818, t. 2.
Ejsmond J., Uśmiech Jana z Czarnolasu, „Wiadomości Literackie” 1930, nr 23 (336).
Faleński F., Jan Kochanowski jako poeta liryczny, „Tygodnik Ilustrowany” 1864, t. 10, nr 256–257.
Faleński F., Pogadanka o „Fraszkach” Jana Kochanowskiego, „Biblioteka Warszawska” 1881, t. 2, z. 5.
Faleński F., „Treny” Jana Kochanowskiego, studiami i przypisami objaśnione, Warszawa 1867.
Fei A., Kochanowski polski i łaciński, „Pamiętnik Literacki” 1935, R. 32, nr 1/4.
Hoffmanowa z Tańskich K., Jan Kochanowski w Czarnolesie. Obrazy z końca XVI wieku (wyd. dowolne).
Jan Kochanowski w poezji polskiej od XVI do XX w. Antologia, wybór, wstęp, oprac. R. Montusiewicz, Lublin 2003.
Kochanowski. Z dziejów badań i recepcji twórczości, wybór, oprac., wstęp M. Korolko, Warszawa 1980.
Korolko M., Jana Kochanowskiego żywot i sprawy. Materiały, komentarze, przypuszczenia, Warszawa 1985.
Kraszewski J.I., Jan Kochanowski, w: tenże, Nowe studia literackie, t. 2, Warszawa 1843.
Krzywy R., „Do rozmachu epicznego tchu nie stawało”. Jan Kochanowski a poezja epicka – próba przeorganizowania stanu wiedzy, w: W kręgu Kaliope. Epika w dawnej literaturze polskiej i jej konteksty. Prace ofiarowane Profesor Ludwice Ślękowej, red. A. Oszczęda, J. Sokolski, Wrocław 2012.
Krzyżanowski J., Poeta czarnoleski. Studia literackie, wybór, oprac. M. Bokszczanin, H. Kapełuś, wstęp T. Ulewicz, Warszawa 1984.
Langlade J., Jean Kochanowski, l’homme – le penseur – le poète lyrique, Paris 1932.
Łempicki S., Jan Kochanowski piewcą Boga w przyrodzie, „Słowo Polskie” 1929, R. 32, nr 98.
Łempicki S., Rzecz o „Trenach”, w: tenże, Renesans i humanizm w Polsce. Materiały do studiów, wstęp K. Budzyk, Warszawa 1952.
Łempicki S., Wiek złoty i czasy romantyzmu w Polsce, wybór, oprac. J. Starnawski, Warszawa 1992.
Maciejowski W.A., Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, t. 1, Warszawa 1851.
Mickiewicz A., Literatura słowiańska. Kurs pierwszy, oprac. J. Maślanka, tłum. L. Płoszewski, Warszawa 1997.
[Mochnacki M.], Myśli o literaturze polskiej, „Gazeta Polska” 1828, nr. 89–94.
Morawski F., Klasycy i romantycy polscy. W dwóch listach wierszem, Warszawa 1829.
Niedźwiedź J., Poeta i mapa. Jan Kochanowski a kartografia XVI wieku, Kraków 2019.
Niemcewicz J.U., Mowa na pochwałę Jana Kochanowskiego, „Roczniki Towarzystwa Królewskiego Warszawskiego Przyjaciół Nauk” 1812, t. 8, cz. 1.
Niewolak-Krzywda A., W kręgu rzeczy czarnoleskiej, Rzeszów 1987.
Nowicka-Jeżowa A., Spotkania w labiryncie. Szkice o poezji Jana Kochanowskiego, Kraków 2019.
Okoń J., Jan Kochanowski w prelekcjach paryskich, w: Prelekcje paryskie Adama Mickiewicza wobec tradycji kultury polskiej i europejskiej. Próba nowego spojrzenia, red. M. Kalinowska, J. Ławski, M. Bizior-Dombrowska, Warszawa 2011.
Osiński L., Dzieła, t. 3, Warszawa 1861.
Ostrowska E., Walka o piękne słowo psałterzowe (Psałterz Kochanowskiego i Psałterz brzeski), „Język Polski” 1953, R. 33, nr 4.
Pamiętnik zjazdu naukowego im. Jana Kochanowskiego w Krakowie 8 i 9 czerwca 1930 roku, Kraków 1931.
Pelc J., Jan Kochanowski. Szczyt renesansu w literaturze polskiej, Warszawa 1980 (wyd. 2: 2001).
Pelc J., Jan Kochanowski w tradycjach literatury polskiej (od XVI do połowy XVIII w.), Warszawa 1965.
Plenkiewicz R., Jan Kochanowski, jego ród, żywot i dzieła, w: J. Kochanowski, Dzieła wszystkie. Wydanie pomnikowe, t. 4, cz. 1, Warszawa 1884.
Poeta z Czarnolasu. W czterechsetną rocznicę śmierci Jana Kochanowskiego, red. P. Buchwald-Pelcowa, J. Pacławski, Radom 1984.
Porazińska J., Kto mi dał skrzydła. Rzecz o Janie Kochanowskim (wyd. dowolne).
Potocki W., Na toż czwarty raz, w: tenże, Pisma wybrane, oprac. J. Dürr-Durski, t. 2, Warszawa 1953.
Przyborowski J., Wiadomość o życiu i pismach Jana Kochanowskiego, Poznań 1857.
Rusnak R., Nie-obecny Nowy Testament. Do dyskusji o kształcie wyznaniowym poezji religijnej Jana Kochanowskiego, „Prace Polonistyczne” 2021, t. 76.
Rys rozprawy Stanisława Rzewuskiego o poezji lirycznej […] z uwagami Tytusa P. [Potockiego], „Dziennik Warszawski” 1826, t. 3, nr 10.
Rytel J., Jan Kochanowski, Warszawa 1967.
Sarbiewski M.K., Wykłady poetyki (Praecepta poetica), tłum., oprac. S. Skimina, Wrocław 1958.
Schulte J., Jan Kochanowski i renesans europejski. Osiem studiów, tłum. K. Wierzbicka-Trwoga, red. M. Rowińska-Szczepaniak, K. Wierzbicka-Trwoga, Warszawa 2012.
Słowacki E., Dzieła z pozostałych rękopismów ogłoszone, t. 1–3, Wilno 1826.
Starowolski S., Setnik pisarzów polskich […], tłum., koment. J. Starnawski, wstęp F. Bielak, J. Starnawski, Kraków 1970.
Tarnowski S., Studia do historii literatury polskiej. Wiek XVI. Jan Kochanowski, Kraków 1888.
Urban-Godziek G., Coś ty Kochanowski zrobił romantykom… Piętno dziewiętnastowiecznego antyrenesansyzmu i antylatynizmu w badaniach nad twórczością Jana Kochanowskiego, w: Wiązanie sobótkowe. Studia o Janie Kochanowskim, red. E. Lasocińska i W. Pawlak, Warszawa 2015.
Walecki W., Jan Kochanowski w literaturze i kulturze polskiej doby oświecenia, Wrocław 1979.
Weintraub W., O poezji religijnej Jana Kochanowskiego, w: tenże, Nowe studia o Janie Kochanowskim, posł. T. Ulewicz, Kraków 1991.
Weintraub W., Rzecz czarnoleska, Kraków 1977.
Wilczek P., W co wierzył Jan Kochanowski? Głos w sporze o religijność poety i jego poezji, w: tenże, Polonice et Latine. Studia o literaturze staropolskiej, Katowice 2007.
Windakiewicz S., Jan Kochanowski, Kraków 1930 (wyd. 2: 1947).
Wiszniewski M., Historia literatury polskiej, t. 1, Kraków 1840.
Wiszniewski M., Historia literatury polskiej, t. 6, Kraków 1844.
W kręgu Jana Kochanowskiego. W czterechsetlecie śmierci, red. J. Malicki, Katowice 1989.
Włodek I., O naukach wyzwolonych w powszechności i szczególności księgi dwie […], w drukarni Archanioła Kasalettego, w Rzymie 1780.
W trzechsetną rocznicę Jana Kochanowskiego 1584–1884, Kraków 1884.
Zbiór najcelniejszych i najrzadszych rymtwórców polskich z wieku XVI i XVII […], rytmy Mikołaja Sępa […] [recenzja], „Gazeta Polska” 1827, nr. 266–267.
Ziemba K., Jan Kochanowski jako poeta egzystencji. Prolegomena do interpretacji „Trenów”, Warszawa 1994.
Ziomek J., Autobiografizm jako hipoteza konieczna (Treny Jana Kochanowskiego), w: Biografia – geografia – kultura literacka, red. J. Ziomek i J. Sławiński, Wrocław 1975.
Ziomek J., Jan Kochanowski. Rekonesans, Warszawa 1953.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-AL-PPKZK-OG w USOSweb