Przekład książki obrazkowej: od teorii do praktyki 3700-AL-PKO-OG

Przedmiotem konwersatorium będą rozważania na temat zjawisk związanych z przekładem książki obrazkowej w XXI wieku. Książka obrazkowa jako tekst kultury łączący słowo i obraz stanowi wyzwanie nie tylko dla osób tłumaczących, ale także redagujących, wydających i zarządzających prawami do tłumaczeń. W ramach kolejnych spotkań podejmowane będą różne problemy i zjawiska związane z tłumaczeniem, zarówno na poziomie teorii przekładu, jak i praktyki tłumaczeniowej (analiza strategii translatorskich), realiów rynkowych czy instytucjonalnego wsparcia w zakresie pozyskiwania praw do wydania zagranicznych książek w Polsce.

Prowadzone dyskusje poświęcone będą strategiom translatorskim w przekładzie warstw werbalnej, wizualnej i paratekstowej, a analiza wybranych przykładów – w których język polski jest językiem źródłowym lub docelowym – będzie pretekstem do dyskusji o multimodalności książki obrazkowej, transferze kulturowym, cenzurze, a także społecznym wymiarze przekładu i współtworzących go osobach.

Ponadto, osoby studiujące zapoznają się z warsztatem prowadzenia wywiadów stosowanych w naukach społecznych i samodzielne przeprowadzą wywiad ekspercki, którego przygotowanie, przeprowadzenie, zredagowanie i zanalizowanie stanowić będą część zaliczenia przedmiotu.

W trakcie konwersatorium omówione zostaną między innymi następujące książki obrazkowe:

J. Bajtlik, „Typogryzmol”, Warszawa 2014;
---, „Alphadoodler”, tłum. E. Marciniak, London 2016;
---, „Tipofollie”, tłum. E. Zaperta, Mantova 2015;
S. Bravi, „Le livre des bruits”, Paris 2004;
---, „Księga dźwięków”, Warszawa 2012;
K. Crowther, „Le petit homme et Dieu”, Bruxelles 2010;
---, „Teo”, tłum. P. Łapiński, Warszawa 2025;
C. Ellis, „Du Iz Tak?”, London 2016;
---„Zu dę daś?”, tłum. M. Rusinek, Warszawa 2022;
P. Goes, „Rivieren. Een reis langs zeeën, meren en rivieren”, Tielt 2018;
---, Rzeki. „Podróż po meandrach historii, przyrody i kultury”, tłum. M. Porczyńska-Szarapa, Warszawa 2019;
R. Henriques, A. Letria, „Teatro Atividário”, Lisboa 2015;
---„Teatr. Zadaniariusz”, tłum. J. Jankowski, Toruń 2018;
P. Karski, „Złapię cię! Tutu i pojazdy”, Warszawa 2022;
---, „Can You Catch Me? Tutu and the vehicles”, London 2023;
--- „Fang mich! Tutu und die Fahrzeuge”, tłum. T. Weiler, Hamburg 2025;
A. i D. Mizielińscy, „Mapy”, Warszawa 2012 i tłumaczenia;
M. Sendak, „Where the Wild Things Are”, New York 1963;
--- „Tam, gdzie żyją dzikie stwory”, tłum. J. Jędryas, Warszawa 2014;
J. Schaible, „Es war einmal und wird noch lange sein”, München 2021;
---, „Tyle się wydarzyło i tyle jeszcze nas czeka”, tłum. A. Teperek, Piaseczno 2024;
S. Tan, „The Arrival”, New York 2006;
---, „Przybysz”, tłum. W. Góralczyk, Warszawa 2013;
H. Tullet, „Un Livre!”, Montrouge 2010;
---, „Naciśnij mnie”, tłum. M. Tychmanowicz, Warszawa 2011;
S. Wirsén, „Liten”, Stockholm 2014;
---„Małe”, tłum. K. Skalska, Poznań 2020.

Lista wybranych opracowań znajduje się w części „Literatura”. Pełna lista lektur zostanie przedstawiona na pierwszych zajęciach, a wszystkie materiały zostaną udostępnione przez prowadzącego.

Na osiągnięcie zdefiniowanych dla przedmiotu efektów uczenia się osoba studiująca musi przeznaczyć 90 godzin (30h zajęć w sali, 30h przygotowania do zajęć, 30h przygotowania, przeprowadzenia, zredagowania i zanalizowania wywiadu).

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Znajomość języka angielskiego umożliwiająca lekturę tekstów naukowych. Mile widziana znajomość innych języków obcych.

Koordynatorzy przedmiotu

Krzysztof Rybak

Efekty kształcenia

Po ukończeniu konwersatorium osoba studiująca:

W zakresie wiedzy:
• zna podstawową terminologię związaną z translatoryką i literaturoznawstwem i rozumie ich rolę w kulturze (K_W01);
• zna podstawową terminologię związaną z prowadzeniem badań jakościowych (wywiady) i rozumie ich rolę w kulturze (K_W02);
• rozumie zależności między translatoryką, literaturoznawstwem, socjologią literatury i metodami prowadzenia badań jakościowych (wywiady) (K_W04);
• zna podstawowe metody analizy i interpretacji książki obrazkowej (K_W05);
• zna podstawowe zasady komunikacji naukowej, w tym prezentowania wyników analizy wywiadu (K_W08);
• zna podstawowe zasady z zakresu prawa autorskiego, w tym związane z uzyskiwaniem zgody na wykorzystanie wypowiedzi innych osób (K_W09).

W zakresie umiejętności:
• potrafi selekcjonować oraz dokonać krytycznej oceny informacji pochodzących różnych źródeł naukowych odnoszących się do książki dziecięcej (K_U01);
• potrafi dokonywać analizy książek obrazkowych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych (K_U02);
• potrafi skontekstualizować książkę obrazkową w odniesieniu do czasu jej powstania i momentu lektury (K_U03);
• potrafi sformułować problem badawczy związany z przekładem książki obrazkowej (K_U04);
• potrafi rozpoznawać i interpretować podstawowe problemy i zjawiska współczesnej książki obrazkowej (K_U05);
• potrafi uczestniczyć w dyskusjach naukowych prowadzonych w sali (K_U06);
• potrafi prezentować wyniki indywidualnej pracy akademickiej w formie wywiadu oraz jego naukowej analizy (K_U07);
• posługuje się językiem angielskim na poziomie B2 do lektury opracowań naukowych (K_U10);
• potrafi wykorzystać narzędzia cyfrowe służące transkrypcji wywiadu w pracy naukowej (K_U14).

W zakresie kompetencji społecznych:
• ma kompetencje w zakresie wybory najwłaściwszych środków służących do realizacji wywiadu i jego analizy (K_K04);
• jest gotowa do samodzielnego wyznaczania zadań związanych w przygotowaniem, przeprowadzeniem, zredagowaniem i zanalizowaniem wywiadu (K_K05);
• rozumie dziedzictwo kulturowe, którego wyrazem jest książka obrazkowa i ma poszanowanie dla różnic kulturowych uwidaczniających się w jej przekładzie (K_K07);
• szanuje etyczny wymiar badań społecznych z udziałem człowieka (wywiady) (K_K10);
• respektuje prawa własności intelektualnej związane z wykorzystaniem wypowiedzi innych osób udzielanych na potrzeby wywiadu (K_K11).

Kryteria oceniania

Ocenie podlega przygotowanie do zajęć (50% oceny końcowej) oraz przygotowanie, przeprowadzenie, zredagowanie i zanalizowanie wywiadu eksperckiego z osobą związaną z tłumaczeniem książki obrazkowej (50% oceny końcowej).

Przygotowanie do zajęć weryfikowane jest na początku spotkania poprzez pokazanie prowadzącemu pracy domowej:
– przygotowanie do mniej niż 50% zajęć: 2 (niedostateczny)
– przygotowanie do 50% zajęć: 3 (dostateczny)
– przygotowanie do 60% zajęć: 3,5 (dostateczny plus)
– przygotowanie do 70% zajęć: 4 (dobry)
– przygotowanie do 80% zajęć: 4,5 (dobry plus)
– przygotowanie do 90% zajęć: 5 (bardzo dobry)
– przygotowanie do 100% zajęć: 5! (celujący)

Przygotowanie, przeprowadzenie, zredagowanie i zanalizowanie wywiadu eksperckiego z osobą związaną z tłumaczeniem książki obrazkowej oceniane są na podstawie szczegółowych kryteriów, które zostaną udostępnione osobom studiującym na pierwszych zajęciach:
– spełnienie mniej niż 50% kryteriów: 2 (niedostateczny)
– spełnienie 50% kryteriów: 3 (dostateczny)
– spełnienie 60% kryteriów: 3,5 (dostateczny plus)
– spełnienie 70% kryteriów: 4 (dobry)
– spełnienie 80% kryteriów: 4,5 (dobry plus)
– spełnienie 90% kryteriów: 5 (bardzo dobry)
– spełnienie 100% kryteriów: 5! (celujący)

Szczegółowa kryteria oceny zostaną udostępnione osobom studiującym na pierwszych zajęciach.

Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Trzecią i czwartą należy nadrobić krótką (3 tys. zzs) pracą pisemną dotyczącą zajęć, podczas których osoba studiująca była nieobecna. Pięć nieobecności i więcej skutkuje niedopuszczeniem do zaliczenia. Zwiększenie liczby dopuszczalnych nieobecności jest możliwe na podstawie decyzji KJD o przyznaniu Indywidualnej Organizacji Studiów. Liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu wynosi zero.

Zaliczenie na ocenę na podstawie regularnego przygotowania do zajęć (50% oceny końcowej) oraz przygotowania, przeprowadzenia, zredagowania i zanalizowania wywiadu eksperckiego z osobą związaną z tłumaczeniem książki obrazkowej (50% oceny końcowej). Szczegółowe zasady zawarte są w sekcji „Metody i kryteria oceniania”.

Literatura

Wybrana literatura
Książki obrazkowe:
J. Bajtlik, „Typogryzmol”, Warszawa 2014;
---, „Alphadoodler”, tłum. E. Marciniak, London 2016;
---, „Tipofollie”, tłum. E. Zaperta, Mantova 2015;
S. Bravi, „Le livre des bruits”, Paris 2004;
---, „Księga dźwięków”, Warszawa 2012;
K. Crowther, „Le petit homme et Dieu”, Bruxelles 2010;
---, „Teo”, tłum. P. Łapiński, Warszawa 2025;
C. Ellis, „Du Iz Tak?”, London 2016;
---„Zu dę daś?”, tłum. M. Rusinek, Warszawa 2022;
P. Goes, „Rivieren. Een reis langs zeeën, meren en rivieren”, Tielt 2018;
---, Rzeki. „Podróż po meandrach historii, przyrody i kultury”, tłum. M. Porczyńska-Szarapa, Warszawa 2019;
R. Henriques, A. Letria, „Teatro Atividário”, Lisboa 2015;
---„Teatr. Zadaniariusz”, tłum. J. Jankowski, Toruń 2018;
P. Karski, „Złapię cię! Tutu i pojazdy”, Warszawa 2022;
---, „Can You Catch Me? Tutu and the vehicles”, London 2023;
--- „Fang mich! Tutu und die Fahrzeuge”, tłum. T. Weiler, Hamburg 2025;
A. i D. Mizielińscy, „Mapy”, Warszawa 2012 i tłumaczenia;
M. Sendak, „Where the Wild Things Are”, New York 1963;
--- „Tam, gdzie żyją dzikie stwory”, tłum. J. Jędryas, Warszawa 2014;
J. Schaible, „Es war einmal und wird noch lange sein”, München 2021;
---, „Tyle się wydarzyło i tyle jeszcze nas czeka”, tłum. A. Teperek, Piaseczno 2024;
S. Tan, „The Arrival”, New York 2006;
---, „Przybysz”, tłum. W. Góralczyk, Warszawa 2013;
H. Tullet, „Un Livre!”, Montrouge 2010;
---, „Naciśnij mnie”, tłum. M. Tychmanowicz, Warszawa 2011;
S. Wirsén, „Liten”, Stockholm 2014;
---„Małe”, tłum. K. Skalska, Poznań 2020.

Opracowania:
M. Borodo, „Children’s Literature Translation Studies? – zarys badań nad literaturą dziecięcą w przekładzie”, „Przekładaniec”, 16/2006;
---, „Translation, Globalization and Younger Audiences: The Situation in Poland”, Oxford 2017;
---, M. Sikorska, „Przekład książki obrazkowej na przykładzie twórczości Shauna Tana”, „Przekładaniec” 34/2018;
„Children’s Literature in Translation: Challenges and Strategies”, red. J. Van Coillie, W.P. Verschueren, New York 2006 (wybrane rozdziały);
„Creative Readings of Multilingual Picturebooks International and Transdisciplinary Perspectives”, red. E.C. Hartmann, Á. McGillicuddy, New York 2025 (wybrane rozdziały);
„Książka obrazkowa. Wprowadzenie”, red. M. Cackowska, H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak, Poznań 2017 (wybrane rozdziały);
N. Lazreg, „The Translator of Picturebooks and Multimodality. Between Postulates and Reality”, „Academic Journal of Modern Philology”, 18/2022;
M. Nikolajeva, C. Scott, „How Picturebooks Work”, New York 2001;
„Synergia słów i obrazów. Badanie ikonotekstu w Polsce”, red. H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak, M. Cackowska, Gdańsk 2021 (wybrane rozdziały);
R. Oittinen, A. Ketola, M. Garavini, „Translating Picturebooks Revoicing the Verbal, the Visual and the Aural for a Child Audience” New York 2017;
E. O’Sullivan, „Comparative Children’s Literature”, London 2005;
„The Routledge Companion to Picturebooks”, red. B. Kümmerling-Meibauer, New York 2018 (wybrane rozdziały);
„The Routledge Handbook of Translation and Young Audiences”, red. M. Borodo, J. Díaz-Cintas, New York 2025 (wybrane rozdziały);
M. Woźniak, „Ecoliteracy in Translation: Verbal and Visual Transfer in the Italian Version of Emilia Dziubak’s Picturebook Draka Ekonieboraka”, „Translation Matters” 2/2021;
„Współczesne teorie przekładu. Antologia”, red. P. Bukowski, M. Heydel, Kraków 2009 (wybrane rozdziały).

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-AL-PKO-OG w USOSweb