Obraz osłabiony? Teorie, praktyki i konteksty współczesnej kondycji estetycznej 3700-AL-OOTP-qTM
Współczesna kultura, coraz bardziej zdominowana przez obrazy, stawia przed nami pytania o możliwości ich zrozumienia i krytyki. Napływ wizualnych przedstawień—kreacji, symulacji i reprezentacji—prowokuje skrajne reakcje: od nostalgicznej tęsknoty za rzeczywistością spoza obrazu po nadzieje na nowe formy podmiotowości, które rodzą się w dialogu z wizualnością.
Podczas zajęć zajmiemy się analizą tych dwóch podejść: obrazu jako narzędzia poznania oraz jako zasłony, ukrywającej prawdę. Wspólnie zastanowimy się nad współczesną estetyką medialną, pytając zarówno o jej teoretyczne podstawy, jak i praktyczne zastosowania. Czy obraz, jak sugerowali Benjamin, Rancière czy Halberstam, może stać się narzędziem pozytywnej zmiany? Czy wywrotowe strategie, takie jak detournement Deborda, oferują nam drogi wyjścia z "spektaklicznej karykatury" rzeczywistości?
Część teoretyczna kursu będzie składała się z przejścia przez najważniejsze XX i XXI-wieczne propozycje wykorzystania obrazu do pozytywnej zmiany rzeczywistości. Przejdziemy od wczesnych (lecz nadal aktualnych) propozycji Benjamina dotyczących politycyzacji obrazów, do bardziej współczesnych ech jego założeń prezentowanych przez Ranciere'a oraz Halberstam. Zadamy też pytanie, czy odkupienie obrazu możliwe jest poprzez Debordowskie detournement i wywrotowe działanie na obraz jako taki. Skupimy się także na pytaniach Foucault o rzeczywistość samego obrazu.
Następnie, w drugiej części zajęć, przyjrzymy się współczesnym diagnozom proponowanym przez filozofów społeczeństwa, ekonomii i ekologii. Zastanowimy się jak definiowane jest zmęczenie i wyczerpanie witalności, aby następnie zrozumieć jak przezwyciężana jest estetyczna niemoc replikowanej i generatywnej przestrzeni obrazu. W tej części zajęć skupimy się na praktyce i doświadczeniu otaczających nas obrazów. Rozpoczniemy od wypracowania narzędzi badania i krytyki obrazu. Zastanowimy się nad nostalgicznym i ekologicznym źródłem kryzysu estetycznego. Finalnie poszukamy spekulacyjnych praktyk gatunkowych i form medialnych, które zwiastują odnowę i powrót reprezentacji.
Zajęcia przyjmą formę bloków tematycznych łączących filozoficzne rozważania z interpretacją konkretnych tekstów kultury. Przełożymy teorię na praktykę, badając, jak wybrane koncepcje mogą inspirować twórczość artystyczną i refleksję akademicką. Wspólnym celem będzie odkrycie nowych sposobów interpretacji obrazów oraz ich znaczenia w naszej rzeczywistości.
Proponowane tematy:
• Czego chcą od nas obrazy i jak je badać
• Kryzys narracji, obrazy zniszczenia i wyczerpania
• Odżywanie i witalność wzroku
• Wyjrzeć poza (nie)samowite
• Technologia i estetyzacja
• Polityczne obrazy
• Detournement kiedyś i dziś
• Rzeczywistość jest obrazem i obraz rzeczywistością
• Nowe stare obrazy
• Jestem obrazem więc jestem polityczny
W klęsce siła
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu zajęć:
Wiedza-Student/-ka zna i rozumie: (K_W01, K_W04, K_W05, K_W06)
• podstawową terminologię nauk humanistycznych i rozumie ich rolę kulturze
• zależności pomiędzy poszczególnymi dyscyplinami w zakresie nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych
• podstawowe metody analizy i interpretacji tekstów kultury
• podstawowe kierunki myśli filozoficznej, społecznej, przyrodniczej
Umiejętności-Student/ka potrafi: (K_U01, K_U02, K_U03, K_U04, K_U05, K_U07, K_U08, K_U11, K_U12, K_U13, K_U14)
• selekcjonować oraz dokonać krytycznej oceny informacji pochodzących z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych
• dokonywać analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów źródłowych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych
• skontekstualizować dzieło kultury w odniesieniu do czasu jego powstania i momentu lektury
• sformułować problem badawczy
• rozpoznawać i interpretować podstawowe problemy i zjawiska współczesności
• prezentować wyniki indywidualnej i zespołowej pracy akademickiej we właściwej formie
• przygotować prace pisemne uwzględniające elementarne wymogi stawiane pracom akademickim
• przygotować wystąpienie ustne uwzględniające potrzeby odbiorców
• zaplanować i zrealizować pracę grupową
• potrafi wykorzystać informacje źródłowe z zachowaniem zasad ochrony własności intelektualnej
• wykorzystywać narzędzie cyfrowe w pracy akademickiej
Kompetencje społeczne-Student/ka jest gotów/a do: (K_K01, K_K02, K_K03, K_K04, K_K08, K_K09)
• podejmowania kształcenia przez całe życie
• podejmowania pracy zespołowej
• poznawania nowych metod badawczych
• ma kompetencje w zakresie wyboru najwłaściwszych środków służących do realizacji wskazanych zadań
• docenia bogactwo kultury
• zrozumienia dziedzictwa kulturowego i różnorodności kulturowej
Kryteria oceniania
Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze; przekroczenie limitu wymaga zaliczenia pisemnego. Pięć nieobecności uniemożliwia zaliczenie.
Zaliczenie odbywa się na podstawie udziału w zajęciach, trzech krótkich prac pisemnych w semestrze (response papers po 2-3 strony standaryzowanego maszynopisu [3600 znaków ze spacjami]) oraz projektu końcowego (w formie eseju naukowego, podcastu lub pracy multimedialnej podsumowującej zdobytą wiedzę).
Procentowy udział aktywności w ocenie końcowej:
Aktywność na zajęciach (przygotowanie do zajęć i uczestnictwo w dyskusji) - 20%
Wypowiedzi pisemne (response papers dotyczące trzech wybranych tekstów omawianych na zajęciach) - 3 x 10%
Projekt końcowy - 50%
Zaliczenie poprawkowe: praca pisemna
Literatura
Alison Ross - Walter Benjamin's Concept of the Image
Guy Debord - Comments on the Society of the Spectacle
Guy Debord - Society of the Spectacle
Jack Halberstam - The Queer Art of Failure
Jacques Rancière - The Politics of Aesthetics
Jean Baudrillard - Simulacra and Simulation
Michael Foucault - This is not a Pipe
Susan Sontag - On Photography
Walter Benjamin - The Work of Art in the Age of Mechanical Reproduction
Mirzoeff - Podmiot kultury wizualnej
Mitchell W. J. T. - Czego chcą obrazy?
James Elkins - wybór tekstów, wykładów
Rose, G. - Interpretacja Materiałów Wizualnych
Morton T. - Mroczna ekologia. Ku logice przyszłego współistnienia
Marzec A. - Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata
Bińczyk E. - Uspołecznianie antropocenu. Ekowerwa i ekologizowanie ekonomii
Fisher M. - Dziwaczne i osobliwe
Warburton A - Eseje Wideo
Freud S. - Pisma Psychologiczne t. III - Niesamowite
Byung-Chul Han - Kryzys narracji i inne eseje
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: