Laboratorium Czystej Formy – koncepcja Sztuki Czystej Stanisława Ignacego Witkiewicza oraz jej przykłady w literaturze i teatrze 3700-AL-LCF-qTM
Przedmiotem konwersatorium jest teoria Czystej Formy Witkacego i jej realizacje w literaturze oraz teatrze.
Twórca teorii Czystej Formy uważał, że w wyniku postępu cywilizacyjnego następuje nieuchronny upadek sztuki, filozofii i religii. Zanika zdolność przeżywania metafizyki. Postanowił, wbrew swoim pesymistycznym diagnozom, desperacko uchronić sztukę od zagłady.
Stworzył więc jej zupełnie nową postać – Czystą Formę, która będzie budziła w odbiorcy uczucia metafizyczne. To misternie zbudowana konstrukcja, która składa się z różnorodnych elementów. Wydaje się, że zostały one bezładnie, chaotycznie rozrzucone. Jednak w rzeczywistości jest inaczej. Okazuje się, że są one skomponowane według szczególnego porządku – tworzą harmonijną całość, którą można dostrzec dopiero podczas głębokiego skupienia.
W swoich pismach teoretycznych Witkiewicz wskazywał na istniejące już w sztuce przykłady Czystej Formy (między innymi w utworach Williama Szekspira, Adama Mickiewicza, czy Brunona Schulza). Twierdził także, że w trakcie odbioru przedstawień dramatów Juliusza Słowackiego w teatrze, osobiście doświadczał przeżyć metafizycznych.
Na zajęciach będziemy analizować teorię Witkiewicza oraz wybrane utwory nazwane przez niego Czystą Formą.
Choć sam Witkacy uznał, że nie udało mu się stworzyć w praktyce idealnego utworu spełniającego kryteria Sztuki Czystej, spróbujemy odczytać dramat Matka i jego wybrane realizacje sceniczne przez pryzmat teorii Witkiewicza.
Na zajęcia zostaną zaproszeni wyjątkowi goście: profesor Maria Kalinowska, reżyserka Anna Augustynowicz, doktor Michał Mizera, Sotirios Karageorgos.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu zajęć student:
K_W07 zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji wytworów kultury w powiązaniu z tradycją;
K_W13 zna podstawowe metody interpretacji tekstu literackiego i filozoficznego oraz tekstualnego źródła historycznego;
K_U01 potrafi selekcjonować oraz interpretować informacje pochodzące z różnych źródeł tekstowych, ikonograficznych, elektronicznych;
K_U08 potrafi prezentować wyniki samodzielnej analizy problemów badawczych w formie ustnej, pisemnej i multimedialnej;
K_U11 potrafi samodzielnie zanalizować tekst pisemny i ustny o charakterze naukowym w języku polskim oraz w jednym z języków kongresowych;
K_K02 rozumie zasady, reguły oraz konieczność pracy zespołowej;
K_K04 potrafi organizować i współpracować z grupą oraz zajmować w niej różne role społeczne.
Kryteria oceniania
Aktywny udział w zajęciach, przygotowanie jednej prezentacji.
Możliwy jest końcowy (ustny lub pisemny) sprawdzian wiedzy i umiejętności analizy).
Obecność na zajęciach (dopuszczalne 2 nieobecności)
Literatura
Literatura źródłowa:
1. A. Mickiewicz, Literatura słowiańska. Kurs trzeci, w: tegoż, Dzieła. Wydanie Rocznicowe, t. X, opr. J. Maślanka, Warszawa 1998.
2. A. Mickiewicz, Pan Tadeusz, oprac. S. Pigoń, Wrocław 1994.
3. B. Schulz, Sklepy cynamonowe, oprac. J. Jarzębski, Gdańsk 2019.
4. J. Słowacki, Dzieła wszystkie, red. J. Kleiner, Wrocław 1957.
5. J. Słowacki, Horsztyński, oprac. J. Ławski, Wrocław 2009.
6. S.I. Witkiewicz, Czysta Forma w teatrze, Warszawa 1977
7. S.I. Witkiewicz, Nowe formy w malarstwie, oprac. J. Degler, L. Sokół, Warszawa 2002 (wybrane fragmenty).
8. S.I. Witkiewicz, Teatr i inne pisma o teatrze, oprac. J. Degler, Warszawa 1995 (wybrane fragmenty).
9. S.I. Witkiewicz, Dramaty III, oprac. J. Degler, Warszawa 2004.
10. S.I. Witkiewicz, Dlaczego powieść nie jest dziełem Sztuki Czystej, [w:] tegoż, Pisma krytyczne i publicystyczne, oprac. J. Degler.
Opracowania:
1. J. Błoński, Witkacy na zawsze, Kraków 2003.
2. J. Degler, Witkacego portret wielokrotny: szkice i materiały do biografii (1918-1939), Warszawa 2009.
3. J. Degler, Witkacy w teatrze międzywojennym, Warszawa 1973.
4. W. Horzyca, Na temat Pragmatystów Stanisława Ignacego Witkiewicza w Elsynorze, "Skamander" 1922, zeszyt 17 (luty).
5. I. Jakimowicz, Witkacy. Malarz, Warszawa 1985.
6. A. Micińska, Istnienie Poszczególne: Stanisław Ignacy Witkiewicz, oprac. J. Degler, Wrocław 2003.
7. Cz. Miłosz, Legendy nowoczesności, Kraków 2009.
8. K. Puzyna, Witkacy, red. J. Degler, Warszawa 1999.
9. M. Skwara, Wśród Witkacoidów: w świecie tekstów, w świecie mitów, Wrocław 2012.
10. L. Sokół, Groteska w teatrze Stanisława Ignacego Witkiewicza, Warszawa 1973.
11. Witkacy 2014: co jeszcze jest do odkrycia?, Materiały międzynarodowej konferencji naukowej z okazji 75. rocznicy śmierci Stanisława Ignacego Witkiewicza Słupsk, 17–20 września 2014, red. J. Degler, Słupsk 2016, (w tym m.in. W. Sztaba, Dramat z gwiazdką. Rytmy Czystej Formy w Metafizyce dwugłowego cielęcia).
12. Witkacy w kontekstach. Stanisław Ignacy Witkiewicz a kryzys metafizyki, Materiały konferencji w Zakopanem, 22–25 maja 2014, pod redakcją T. Pękala, Lublin 2015. Degler, Witkacy w teatrze międzywojennym, Warszawa 1973.
13. Witkacy i inni. Z kolekcji S. Okołowicza, E. Franczak, red. B. Czubak, S. Okołowicz, Warszawa 2011.
14. S.I. Witkiewicz, Marginalia filozoficzne, materiały z wystawy w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, 19 styczeń – 22 luty 2004.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: