Kłopoty z teorią we współczesnych badaniach nad kulturowym aspektem funkcjonowania człowieka 3700-AL-KTWB-OG

Kurs dotyczny roli teorii we współczesnych badaniach nad kulturą ludzką. Zajęcia podzielone są na dwie części. Pierwsza koncentruje się na refleksji nad źródłami myślenia i nastawienia teoretycznego, ich wpływie na sposób prowadzenia badań kulturoznawczych. Część druga omawia wyzwania jakie stoją przed badaczami przy próbach zastosowania teorii w wybranych obszarach kultury, takich jak zachowania społeczne, poznanie, symbolika, kultura materialna i audiowizualna, a także doświadczenia cielesne. Każde wyzwanie jest omawiane na przykładzie konkretnego tekstu/działania.

Współczesna kulturoznawcza praktyka badawcza z jednej strony wskazuje na nieustający „kryzys teorii”, wyrażający się kolejnymi zwrotami i nieustanną „poetyką odejścia” od kreowanych podejść, z drugiej, owa nadprodukcja teorii uwidacznia nam niemożność wyjścia poza pewien schemat proceduralny warunkowany typem logocentrycznej umysłowości. Status teorii w badaniach kulturoznawczych, i szerzej humanistycznych, jest więc obecnie nie do końca jasny, na co wskazują ponawiane próby wyjścia poza prymat teorii, m.in. w postaci tzw. praktyk ucieleśnionych. W ramach proponowanego kursu na konkretnych przykładach (zob. wyzwania) zastanowimy się dlaczego teoria bywa problematyczna; dlaczego wciąż jest nam przydatna i czym grozi jej ostateczna deprecjacja.
Celem kursu jest rozwinięcie umiejętności krytycznego myślenia oraz analiza trudności związanych z teoretycznymi fundamentami badań kulturowych. Kurs jest przeznaczony dla osób pragnących zgłębić procesy teoretyzowania w naukach o kulturze oraz zrozumieć, w jaki sposób teoria wspiera prowadzenie badań.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Koordynatorzy przedmiotu

Sebastian Borowicz

Efekty kształcenia

Wiedza. Absolwent:
- ma poszerzoną i pogłębioną wiedzę o miejscu i roli nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych w kulturze;
- zna i stosuje terminologię nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych;
- zna i rozumie zależności pomiędzy dyscyplinami nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych;
- zna i stosuje metody analizy i interpretacji tekstów naukowych;
- zna i stosuje różne metody analizy i interpretacji dzieł artystycznych;
- zna współcześnie stosowane metody interpretacji tekstów kultury.

Umiejętności. Absolwent:

- potrafi samodzielnie selekcjonować informacje pochodzące z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych oraz dokonać ich krytycznej oceny;
- potrafi samodzielnie dobrać i zastosować odpowiednie narzędzia badawcze do analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów wizualnych;
- potrafi samodzielnie opracować (z zachowaniem zasad ochrony własności intelektualnej) i zaprezentować wyniki swojej pracy naukowej i badawczej;
- potrafi samodzielnie sformułować problem badawczy w zakresie nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych;
- wykorzystuje interdyscyplinarne metody i narzędzia badawczych do analizy zjawisk kultury;
- potrafi samodzielnie zanalizować tekst naukowy z dziedziny nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych w języku polskim oraz w wybranym języku obcym;
- potrafi przygotować wystąpienie ustne, uwzględniając potrzeby odbiorców.

Kompetencje społeczne. Absolwent:
- jest gotów do dynamicznego rozwoju naukowego w obrębie nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych oraz śledzi nowe metody i paradygmaty badawcze;
- ma kompetencje w zakresie wyboru najwłaściwszych środków służących do realizacji samodzielnie podjętych zadań;
- szanuje zasady tolerancji i wykazuje wrażliwość wobec różnic kulturowych;
- szanuje dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze.

Kryteria oceniania

Ocenie podlegać będzie aktywność na zajęciach oraz projekt zaliczeniowy.
Przedmiot kończy się zaliczeniem na ocenę. Podstawą zaliczenia jest aktywność (25%) oraz wykonanie indywidualnych projektów zaliczeniowych na koniec semestru dotyczących problematyki kursu (75%).

Literatura

Anadol R., Unsupervised – Machine Hallucinations (2022), instalacja multimedialna.

Baudrillard J., Dlaczego wszystko jeszcze nie zniknęło. Esej ostatni, przekł. S. Królak, Warszawa 2009.

Clark A., Material Surrogacy and the Supernatural: Reflections on the Role of Artifacts in “off-line” Cognition, w: The cognitive life of things. Recasting the boundaries of the mind, L. Malafouris, C. Renfrew (red.), Oxford 2010.

Daraki M., Michela Foucaulta podróż do Grecji, w: XX wiek – przekroje. Antologia współczesnej krytyki francuskiej, przekł. I. Kania, Kraków 1991.

Fujihata M., Voices of Aliveness (2012), instalacja multimedialna.

Girard R., Geneza mitów i rytuałów, w: tegoż, Sacrum i przemoc, przekł. M. J. Plecińscy. Kraków 2019.

Gosden Ch., The Death of the Mind, w: The cognitive life of things. Recasting the boundaries of the mind, L. Malafouris, C. Renfrew (red.), Oxford 2010.

Kołakowski L., Ogólna teoria nie-uprawiania ogrodu, w: tegoż, 13 bajek z królestwa Lailonii dla dużych i małych oraz inne bajki, Kraków 2015.

Kowalski A., Symbol w kulturze archaicznej, Poznań 1999.

Mesoudi A, Whiten A, Laland K, Towards a unified science of cultural evolution, “Behavioral and Brain Sciences” 29:4 (2006).

Middeke M., Reinfandt Ch., The Place of Theory Today, w: Theory Matters. The Place of Theory in Literary and Cultural Studies Today, Middeke M., Reinfandt Ch. (red.), London 2016.

Nycz R., Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki, Warszawa 2017.

Pałubicka A., Ponowoczesność i humanistyka, w: Estetyka w archeologii: Obrazowanie w pradziejach i starożytności, red. D. Minta-Tworzowska, Gdańsk 2018.

Samudra J., Memory in Our Body: Thick Participation and the Translation of Kinesthetic Experience, “American Ethnologist” 35 (2008).

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-AL-KTWB-OG w USOSweb