Kluczowe pojęcia krytycznych studiów nad dziedzictwem 3700-AL-KPKS-qTM
Ostatnie dwie dekady naznaczone są wzrostem zainteresowania dziedzictwem kulturowym i naturalnym. Zarówno okoliczności historyczno-gospodarcze, jak i natężająca się fascynacja społeczna historią, archeologią, sztuką czy turystyką kulturową zmotywowały badaczy, by zintensyfikować badania dziedzictwa. W efekcie prowadzonych studiów badacze rekrutujący się przede wszystkim z Australii, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych przeprowadzili regularną, systematyczną i wieloaspektową krytykę obowiązujących zestawów praktyk zarządzania dziedzictwem. Nie tylko jednak skupili się na działaniach aparatów ochronnych (UNESCO, urzędy konserwatorskie, muzea), ale także zainicjowali trwającą już prawie 20 lat natężoną i niezwykle inspirującą dyskusję teoretyczną oscylującą wokół takich pytań, jak: czym jest dziedzictwo?; jak praktykujemy dziedzictwo?; jakie znaczenie nadajemy dziedzictwu?; na czym polega rozdział dziedzictwa kultury od natury?; jak radzić sobie ze stratą i zniszczeniem dziedzictwa?; co jest dziedzictwem, które pozostawimy po sobie potomnym?
Intensyfikacja rozważań teoretycznych przyniosła cały szereg nowych ustaleń dotyczących dziedzictwa, a także obrodziła nową, interdyscyplinarną subdyscypliną: krytycznymi studiami nad dziedzictwem (critical heritage studies), które lokują się na przecięciu antropologii, archeologii, historii, historii sztuki, humanistyki środowiskowej, konserwatorstwa, muzealnictwa i turystyki. Prężnie rozwijający się kierunek z dużymi sukcesami aplikuje perspektywy nowej humanistyki i awangardowe podejścia, angażując w studia ujęcia posthumanistyczne, i nowomaterialistyczne. Wreszcie czerpie z fermentu zwrotu ku rzeczom, zwrotu ontologicznego i postsekularnego, oferując nowe i oryginalne ujęcia interpretacyjne.
Na zajęciach omówimy kluczowe pojęcia krytycznych studiów nad dziedzictwem (nowe definicje dziedzictwa, usankcjonowany dyskurs dziedzictwa, negatywne dziedzictwo, trudne dziedzictwo, dziedzictwo postsekularne, dziedzictwo ruderalne i kulturowa rezyliencja). Zajęcia będą wykraczać poza teoretyczne rozważania – część spotkań zostanie przeprowadzona w terenie (np. usankcjonowany dyskurs dziedzictwa – spacer po Powiślu – PKP Powiśle, Pawilon Powiśle i Węgierska Ekspozytura Handlowa, negatywne/trudne dziedzictwo – Pałac Kultury i Nauki, Plac Konstytucji, Muzeum PRL, Plac Piłsudskiego).
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
W zakresie wiedzy studenci i studentki:
- znają podstawową terminologię krytycznych studiów nad dziedzictwa i rozumie ich rolę w kulturze (K_W02)
- znają metody interdyscyplinarne metody krytycznych studiów nad dziedzictwem (K_W05)
- rozumieją powiązania między ochroną dziedzictwa a dynamiką zmian społecznych (K_W10)
W zakresie umiejętności studentki i studenci:
- dokonują analizy obiektów dziedzictwa oraz komentujących je tekstów przy użyciu kluczowych pojęć krytycznych studiów nad dziedzictwem (K_U02)
- formułują problemy badawcze dotyczące dziedzictwa (K_U04)
- rozpoznają i interpretują podstawowe problemy dziedzictwa we współczesności (K_U05)
W zakresie kompetencji studenci i studentki:
- są gotowi do poznania nowych metod badania dziedzictwa (krytyczne podejścia do dziedzictwa) (K_K02)
- są gotowi do podjęcia właściwych działań przyczyniających się do ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego (K_K04)
- doceniają bogactwo dziedzictwa w skali lokalnej i globalnej (K_K06)
- są gotowi do zrozumienia dziedzictwa kulturowego i różnorodności kulturowej (K_K07)
Kryteria oceniania
Wymagania: przygotowanie do zajęć́, aktywny udział w dyskusjach, obecności (max. 2 nieusprawiedliwione nieobecności), systematyczne przygotowanie do zajęć, projekt zaliczeniowy.
Literatura
Bukowiecki Łukasz, Muzea-preteksty: niezrealizowane przedsięwzięcia muzealne wobec negatywnego dziedzictwa w Warszawie, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2021.
Klekot Ewa, Dziedzictwo i jego antropologia, „Rocznik Antropologii Historii” 2016, VI(9), s. 7–13.
Krytyczne studia nad dziedzictwem: pojęcia, metody, teorie i perspektywy, red. Monika Stobiecka, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2023.
Macdonald Sharon, Difficult heritage: Negotiating the Nazi Past in Nuremberg and Beyond. Routledge, Abingdon – New York 2009.
Macdonald Sharon, Krainy pamięci. O dziedzictwie i tożsamości we współczesnej Europie, przeł. Robert Kusek, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2021.
Meskell Lynn, Negative heritage and past mastering in archaeology, „Anthropological Quarterly” 2002, 75(3), s. 557–574.
Schreiber Hanna, Niematerialne dziedzictwo kulturowe: zbiór dokumentów, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2023.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: